Άρρωστη Δύση
Κι ενώ όλο το δυτικό οικονομικό σύμπλεγμα, η κοσμοοικονομία υπό την αιγίδα των δυτικών πολυεθνικών, αγκομαχεί και βυθίζεται σε πολλαπλή κρίση, όχι μόνο οικονομική, μας εμφανίζουν τη νησίδα Ελλάδα, το καρυδότσουφλο στα κύματα, να μπαίνει, λέει, τρέχοντας μάλιστα στον κόσμο των επενδύσεων και της ανάπτυξης.
Οξύμωρο αλλά πραγματικό: Δεν έφτασαν για να γιατρέψουν το κακό, ούτε το πραξικόπημα της Χιλής (Σεπτέμβρης 1973), ούτε η πτώση του Τείχους και η διάλυση της ΕΣΣΔ (1989-91), ούτε οι εφορμήσεις για την επιβολή της Νέας Τάξης Πραγμάτων μετά την επίθεση στους Δίδυμους πύργους (2001). Δεν άντεξε στον χρόνο ούτε η υποτιθέμενη μονοκρατορία των ΗΠΑ. Ιδιαίτερα η κρίση του 2008-2010, ένα ακόμα επεισόδιο σε πολλαπλούς χρηματοπιστωτικούς σπασμούς που είχαν προηγηθεί σε όλο τον κόσμο, οδήγησε σε ένα διαφορετικό τοπίο. Νέοι μεγαπαίκτες αναδείχτηκαν στο διεθνές προσκήνιο με πρώτη την Κίνα. Κίνα, Ρωσία, Ινδία και μια σειρά από άλλες δυνάμεις που δεν ανήκουν στον δυτικό κόσμο, δημιουργούν πλέον άλλες προϋποθέσεις για την παγκόσμια διευθέτηση, χωρίς να ξεφεύγουν από το κυνήγι του κέρδους. Μόνο που οι μοιρασιές δεν θα προκύψουν από τις νοσούσες αγορές αλλά δια της ισχύος, δια της δύναμης. Είναι η ώρα της γεωπολιτικής που γεννιέται μέσα από τα ερείπια της γεωκουλτούρας που δημιούργησε ο νεοφιλελευθερισμός και οι αγορές.
Το πιο βαθύ συμπέρασμα είναι ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια δομική κρίση του συστήματος (γενικά του καπιταλισμού) από την οποία δεν υπάρχει έξοδος, συνηθισμένη έξοδος. Εποχή δομικής κρίσης και πολυπλοκότητας, αποϊδεολογικοποίησης, όπου αλλάζουν όλες οι γνωστές κλίμακες. Ισορροπούμε προς στιγμήν κατά το γνωστό «κράτα με να σε κρατώ».
Σκοτεινή είναι η κατάσταση σχετικά με το τι γίνεται στα πιο βαθιά κέντρα του συστήματος. Ποιες είναι για παράδειγμα οι επιλογές των ΗΠΑ, οι προτεραιότητες και η συνέχεια της τραμπικής διαχείρισης; Η ενδόρρηξη του συστήματος δείχνει βαθιές διαφοροποιήσεις και αναζητήσεις. Ο πόλεμος ως επιλογή, η δημιουργία χαοτικών καταστάσεων ως προθάλαμος διευθετήσεων, η πολιτική κρίση στην καρδιά της Δύσης, στο κέντρο, συνδυάζονται με μια επιτάχυνση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και με το πολύπλευρο άδειασμα της δημοκρατίας. Θάλασσες αθλιότητας με νησίδες αποστειρωμένων χώρων-ουρανοξυστών, κέντρων έρευνας και πειραματισμού ή αυτόματης παραγωγής.
Δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου δίχως να περάσει μέσα από την επίλυση του γεωπολιτικού ζητήματος. Αυτό σημαίνει αναδιάταξη κολοσσιαίων διαστάσεων: Η δυτική κυριαρχία πρέπει να αποτιναχθεί. Η δύση της Δύσης θα συνεχιστεί και νέα κέντρα θα δυναμώσουν. Οι όροι αναμετρήσεων και ρήξεων έρχονται όλο και πιο κοντά. Βόρεια Κορέα, κινεζική θάλασσα, Αρκτική, Μέση Ανατολή, Ουκρανία, Ευρώπη, Τουρκία, Νοτιοανατολική Μεσόγειος, Βενεζουέλα, δεν είναι το εμπόριο που ανοίγει δρόμους αλλά τα «σιδερικά». Πόσο θα διαρκέσει η αναταραχή; Και πως θα βγούμε από αυτή;
Κοιτίδα ανάπτυξης το καρυδότσουφλο Ελλάς;
Σε έναν τέτοιο ταραγμένο κόσμο, τα όσα λέγονται στη ΔΕΘ από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση είναι τελείως ρηχά και δεν αντέχουν σοβαρής κριτικής. Πρώτον, γιατί στέκονται όλα στο επίπεδο του οικονομισμού, δημιουργώντας μάλιστα αυταπάτες ότι τώρα υπάρχουν θετικές ενδείξεις και επιλογές. Δεύτερον, γιατί δεν έχει γίνει αντιληπτό ότι έχουμε μπει στη φάση της γεωπολιτικής. Εδώ, ο ρόλος της Ελλάδας είναι σχετικός, μικρός, συμπληρωματικός, την ίδια στιγμή που δεν είναι καν καθαρό το τι σχεδιασμοί υπάρχουν από τους επικυρίαρχους για τη χώρα. Αχνοφαίνεται ή κάνουν πως δεν το βλέπουν οι εθνικοί ταγοί μας, πως για την ώρα όλοι θέλουν να επωφεληθούν από το πλιάτσικο που δρομολογήθηκε με τα μνημόνια (μεγάλο πείραμα στην κατεύθυνση της συσσώρευσης των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων δια της αρπαγής πλούτου από άλλες χώρες) και να κερδίσουν θέσεις στο γεωπολιτικό παιχνίδι στην περιοχή (Βαλκάνια, Ευρώπη, Ν.Α. Μεσόγειος, Τουρκία, προσφυγικό). Η Ελλάδα προσφέρεται όχι ως χώρος ανάπτυξης, αλλά ως στρατηγικός χώρος για βάσεις, για ελλιμενισμό, ανεφοδιασμό, μετόπισθεν για αναψυχή και νοσοκομειακή περίθαλψη ενόπλων τμημάτων, και φυσικά, σαν χώρος δίχτυ-φράχτης μεγάλων προσφυγικών ροών. Κοντά σε αυτά, και ως διαμετακομιστικός κόμβος εμπορευμάτων και υπηρεσιών (ήδη το κινέζικο ενδιαφέρον εστιάζεται σε αυτά).
Επομένως η Ελλάδα δεν λογαριάζεται και δεν είναι μια χώρα με αυτόνομη πολιτική. Λογαριάζεται ως χώρος πολλαπλών χρήσεων και με δεδομένη τη συμβατότητα του πολιτικού συστήματος στον ρόλο αυτό.
Υπάρχει λοιπόν μια συνέχεια ανάμεσα στη σημερινή και την προηγούμενη κυβέρνηση. Μαζί έθεσαν τις βάσεις και τις τροχιές πάνω στις οποίες κινείται σήμερα η χώρα. Το ξεπούλημα της ΔΕΗ δεν είναι μητσοτακική ανακάλυψη αλλά δέσμευση του 3ου μνημονίου που μαζί ψήφισαν. Και τώρα, ο ειδικός Χατζηδάκης (θυμάστε την Ολυμπιακή;), εφαρμόζοντας την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ προχωρά στον κατακερματισμό, για το καλό της πατρίδας ή μάλλον της παρτίδας. Το «γραφείο Μητσοτάκη», μετά την ιδεολογική προετοιμασία «της πρώτης φοράς Αριστεράς», προωθεί μια φαστ τρακ διαδικασία για όλο το πλιάτσικο. Χωρίς ντροπή, αναστολές και ιδεοληψίες.
Είναι αστείο και θλιβερό ότι όλο αυτό που συμβαίνει και θα συμβεί, θα ονομαστεί από τη συγχορδία ΜΜΕ και διανοούμενων «ανάπτυξη», «αισιοδοξία» και «συνάντηση της χώρας με το 2021».
Ο ρόλος της Ελλάδας είναι σχετικός, μικρός, συμπληρωματικός, την ίδια στιγμή που δεν είναι καν καθαρό το τι σχεδιασμοί υπάρχουν από τους επικυρίαρχους για τη χώρα. Αχνοφαίνεται ή κάνουν πως δεν το βλέπουν οι εθνικοί ταγοί μας, πως για την ώρα όλοι θέλουν να επωφεληθούν από το πλιάτσικο που δρομολογήθηκε με τα μνημόνια και να κερδίσουν θέσεις στο γεωπολιτικό παιχνίδι στην περιοχή
Η μεγάλη σπαζοκεφαλιά
Ενώ η Δύση αγκομαχά με το 1 έως 1,5% ανάπτυξη, ο μέσος πλανητικός αριθμός είναι γύρω στο 2,5 με 3%. Αυτό οφείλεται στις επιδόσεις της λεγόμενης Περιφέρειας, δηλαδή Κίνα, Ινδία, Τουρκία κ.ά. Ανάπτυξη παρουσιάζουν περιοχές και χώρες που δεν υπάγονται πλήρως στους κανόνες της παγκοσμιοποίησης, έχουν μια σχετικά ισχυρή εξουσία με δυνατότητα επιλογών και φυσικά ξεκινούν από μια πολύ πιο χαμηλή βάση από αυτή που έχουν πετύχει οι ανεπτυγμένες χώρες. Δεν είναι τελείως ξεκομμένες ή έξω από το διεθνές σύστημα και τους μηχανισμούς του, αλλά διαθέτουν μια σχετική ανεξαρτησία επιλογών και εργαλείων οικονομικής πολιτικής. Για παράδειγμα, τόσο η Τουρκία στην περιοχή μας, όσο και η Βολιβία στη Λατινική Αμερική παρουσιάζουν υψηλούς δείκτες, αν και διαφέρουν μεταξύ τους. Η ανάπτυξη στην Τουρκία συνδέεται με την πολεμική βιομηχανία και τις κατασκευές, σε συνδυασμό με μια ισχυρή κεντρική διακυβέρνηση με ευρεία υποστήριξη, όχι μόνο εντός της χώρας αλλά και στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Στη Βολιβία, οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι προϊόν ενός συνδυασμού κρατικής και ιδιωτικής δραστηριότητας και αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγικών δυνατοτήτων σε ένα ορθολογικό πλαίσιο και υπό έναν σχεδιασμό, αποφεύγοντας την κατεύθυνση της «μονοκαλλιέργειας». Και βεβαίως, έχοντας κάποια λαϊκή υποστήριξη, διαφορετικής ποιότητας, και αποφεύγοντας να δυναμώσει μια εσωτερική, φιλοδυτική αντιπολίτευση. Και στις δύο περιπτώσεις, ενώ βεβαίως η σχέση τους με τη δημοκρατία διαφέρει, υπάρχει κάποιος σχεδιασμός και η πολιτική παίζει ρόλο μαζί με τον οικονομικό παράγοντα.
Το επιτελείο ΣΥΡΙΖΑ χθες, και σήμερα η ομάδα Μητσοτάκη, τι έχουν να επιδείξουν πέρα από όσα επιβάλλει η Ε.Ε. και οι μηχανισμοί της; Ποιο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης έχουν και τι έκαναν για αυτό; Αυτή η χώρα δεν μπορεί να προσβλέπει με αισιοδοξία το μέλλον μέσα από την πολιτική ανυπαρξία που εκφράζουν οι Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ.
Πέρα από τις βαρύγδουπες καταγγελίες, η μεγάλη σπαζοκεφαλιά είναι: Ποιο θα ήταν ένα σχέδιο πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής διεξόδου για μια χώρα με το επίπεδο και τα προβλήματα της Ελλάδας, αλλά και τον βαθμό ενσωμάτωσής της στο δυτικό πλέγμα; Αλλά και πρωθύστερα: Γιατί δεν υπάρχει μια τέτοια πρόταση και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να διαμορφωθεί μια απάντηση στη σπαζοκεφαλιά; Η επικέντρωση σε αυτό το ερώτημα, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στη μεταρρύθμιση της σκέψης για την οποία κάναμε λόγο στο σημείωμα του προηγούμενου φύλλου του Δρόμου (Να μεταρρυθμίσουμε τη σκέψη μας, σελ. 5, φύλλο 465).
