fbpx

O τελευταίος Ακρίτας του Πόντου

Αναστάσιος Παπαδόπουλος (Κοτσά Αναστάς): Ένας άγνωστος αγωνιστής της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας

Ο Δεκέμβρης ανήκει σ’ όλο το λαό

Ο Δεκέμβρης του '44 ήρθε ως συνέχεια του μεγάλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του λαού μας. 

«Για μια ζωή ελεύθερη κι ωραία, απλώνουμε της νιότης τα φτερά»

Για τα 70 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ. Του Δημήτρη Παπαχρήστου

Βιβλιοπαρουσιάσεις

Νίκος Βαφέας, Από τον Ληστή στον Αντάρτη. Τα ένοπλα κινήματα των Γιαγάδων στη Σάμο (1914-1925) Αθήνα 2012, εκδ. Νήσος, 188 σελ.

68 χρόνια από τον Δεκέμβρη του ’44

Πέρασαν 68 χρόνια από τον Δεκέμβρη 1944 και οι 33 ημέρες που συγκλόνισαν την Αθήνα εξακολουθούν να εμπνέουν αλλά και να διχάζουν ιστορικούς και αναγνωστικό κοινό. Πολλά έχουν γραφεί για το Μεγάλο Δεκέμβρη, «το διαμάντι του αγώνα του έθνους μας για τη δημοκρατική αναδημιουργία και την ανεξαρτησία της Ελλάδας», όπως έγραφε ο Ριζοσπάστης εκείνων των ημερών.
Το κομβικό όμως ερώτημα παραμένει: Τι ήταν ο Δεκέμβρης; «Οργή λαού» και «παλλαϊκή ένοπλη αντίσταση ενάντια στο πραξικόπημα της αντίδρασης που ήθελε να ανακόψει με τη βία την ομαλή και ειρηνική δημοκρατική εξέλιξη της χώρας» ή ένα πλημμελώς μελετημένο και εκτελεσμένο σχέδιο του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ για τη βίαιη κατάληψη της εξουσίας; Τα Δεκεμβριανά δεν μπορούν να ερμηνευτούν εκτός του ιστορικού πλαισίου της Κατοχής και της Απελευθέρωσης και της πολιτικής που ακολούθησε το ΕΑΜ κατά την περίοδο αυτή ούτε και εκτός του γενικότερου πλαισίου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Εκ των υστέρων πολιτικές αναλύσεις και ερμηνείες συσκότισαν μέσα από το πρίσμα όσων ακολούθησαν τα αίτια και το χαρακτήρα της δεκεμβριανής σύγκρουσης. Μέσα από το αφιέρωμα αυτό επιχειρούμε να συμβάλουμε σε μία πιο ψύχραιμη και επιστημονική αποτίμηση, θεωρώντας ότι το σύνθημα της λαϊκής αντίστασης των ημερών εκείνων «όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα» είναι πάντα επίκαιρο.

33 μέρες σκληρής αναμέτρησης, του Γιώργου Μαργαρίτη
Λαϊκό ξέσπασμα οργής και αντίστασης, συνέντευξη του Μιχάλη Λυμπεράτου
Η μάχη της Αθήνας μέσα από μαρτυρίες
Οι προθέσεις του ΕΑΜ, ο ρόλος των Βρετανών, οι συγκρούσεις, συνέντευξη του Μενέλαου Χαραλαμπίδη
Βιβλιοπαρουσιάσεις

Από την αυτοκρατορία στο έθνος – κράτος

Η Γενοκτονία στην Ανατολή Κείμενα Τούρκων ιστορικών και διανοούμενων

60 χρόνια από την εκτέλεση Μπελογιάννη – Μπάτση

Η Αριστερά και το αίτημα για ανάπτυξη

Στις 30 Μαρτίου συμπληρώνονται 60 χρόνια από την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και του Δημήτρη Μπάτση. Με αυτή την αφορμή οι Δρόμοι της Ιστορίας εξετάζουν τις επεξεργασίες και το λόγο της Αριστεράς για την ανάπτυξη της μεταπολεμικής Ελλάδας.
Το έργο του Μπελογιάννη και του Μπάτση δημιουργήθηκε μέσα στις πλέον αντίξοες συνθήκες εγκλεισμού και διώξεων από τη μεταξική δικτατορία, την κατοχή-αντίσταση και τη δίνη του εμφυλίου, μέχρι την εκτέλεσή τους στις 30 Μάρτη του 1952. Το Ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα του Μπελογιάννη και Η βαρειά βιομηχανία του Μπάτση, αποτελούν τους δύο κύριους «πυλώνες» της σκέψης και της ανάλυσης της Αριστεράς για την ελληνική οικονομία και τη δυνατότητα ανεξάρτητης ανάπτυξης.
Το έργο τους βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με το γεγονός ότι το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα κατόρθωσε να συσπειρώσει πλατιές λαϊκές μάζες, όσο και σημαντικό μέρος της διανόησης και της επιστήμης. Στα χρόνια της Κατοχής ένα ευρύ επιστημονικό δυναμικό στρατεύτηκε στο κίνημα της Αντίστασης και της εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης.
Μέσα από τον κύκλο του επιστημονικού δυναμικού που εργάστηκε στο πλαίσιο του Τεχνικού Επιμελητηρίου και των Ομάδων Μελέτης Σχεδιοποιημένης Ανοικοδόμησης (ΟΜΣΑ) που δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία του ΚΚΕ την άνοιξη του 1944, δημιουργήθηκε στη συνέχεια και το περιοδικό Ανταίος. Τον Σεπτέμβρη του 1945 περίπου εβδομήντα επιστήμονες και διανοούμενοι (Δ. Μπάτσης, Α. Αγγελόπουλος, Π. Κόκκαλης, Σ. Μάξιμος, Η. Ηλιού, Δ. Καββαδάς, Ν. Κιτσίκης κ.ά.) ιδρύουν την επιστημονική εταιρία νεοελληνικών προβλημάτων «Επιστήμη - Ανοικοδόμηση», γνωστή ως ΕΠ-ΑΝ, από την οποία συγκροτήθηκε η ομάδα του Ανταίου που εξ αρχής στράφηκε στη μελέτη των προβλημάτων της ανοικοδόμησης της οικονομίας και της χώρας, προβάλλοντας και τις μελέτες της ΕΠ-ΑΝ. Η δυνατότητα ανοικοδόμησης και αυτοδύναμης ανάπτυξης που θα στηρίζεται στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας και στην αξιοποίηση της εργασίας προς όφελος των αναγκών του λαού, στη βάση μιας σχεδιασμένης οικονομίας και κοινωνικής ανασυγκρότησης, αποτέλεσε για το επιστημονικό δυναμικό της Αριστεράς το μείζον διακύβευμα για το οποίο συγκρούστηκε με το αντίπαλο στρατόπεδο της οικονομικής σκέψης του αστισμού.   Έχει σημασία, ωστόσο, ότι για την Αριστερά όρους πραγματοποίησης αυτής της ανοικοδόμησης και ανάπτυξης συνιστούσαν η εθνική ανεξαρτησία και η αδέσμευτη αξιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου.
Στο μνημειώδες έργο του Μπάτση, Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, μπορούμε να πούμε ότι συμπυκνώνονται οι επεξεργασίες αυτού του κύκλου τεχνικών και οικονομολόγων της Αριστεράς.
Ωστόσο, η εκτέλεση του Μπελογιάννη και του Μπάτση έκοψε απότομα το νήμα αυτών των αναλύσεων. Στη συνέχεια οι επεξεργασίες αυτές εγκαταλείφθηκαν από την Αριστερά, ενώ η έλλειψη ανάλογων σύγχρονων μελετών γίνεται σήμερα οδυνηρά αισθητή σε συνθήκες κρίσης και συνολικής αποδιάρθρωσης.
Το έργο του Νίκου Μπελογιάννη και του Δημήτρη Μπάτση αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα και θεωρούμε ότι εμπλουτίζει τη συζήτηση σήμερα για τη διέξοδο της χώρας και την ανάγκη παραγωγικής ανασυγκρότησης.

Επιμέλεια αφιερώματος:
Μαρία Μαυροειδή


Η Αριστερά και το σχέδιο Μάρσαλ, του Μιχάλη Λυμπεράτου

Συζητώντας για επαναστάσεις, του Πολυμέρη Βόγλη

Το ιδρυτικό της ΕΠΟΝ

Στις 23 Φλεβάρη 1943 ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κατά του Άξονα.

Νέες κυκλοφορίες

στους δρόμους της ιστορίας...