Προς νέο κύμα προσφυγικών ροών στο Αιγαίο;
Ήταν το πρωινό της 4ης Μάη που ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Φ. Τίμεμαρνς,
ανακοίνωσε στις Βρυξέλλες το σχέδιο εισήγησης της επιτροπής για κατάργηση της visa για τους πολίτες της Τουρκίας που θα ήθελαν να ταξιδεύσουν στην Ευρώπη και επίσπευση των σχετικών διαδικασιών μέχρι τον Ιούνιο. Πολλοί αναλυτές παρουσίασαν τις εξελίξεις ως επιβεβαίωση του θριάμβου της τουρκικής διπλωματίας και πλήρη οπισθοχώρηση της Ευρώπης στις τουρκικές επιδιώξεις. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε, μετά από παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ολίγων ημερών, την αποπομπή του πρωθυπουργού της χώρας, Α. Νταβούντογλου, αρχιτέκτονα της συμφωνίας Ε.Ε. Τουρκίας. Ακολούθησαν μερικές μέρες αμηχανίας και αμφίσημων δηλώσεων (για παράδειγμα, αναβολή μέχρι τον Οκτώβρη των σχετικών διαβουλεύσεων) μέχρι μόλις χθες, να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Η τουρκική πλευρά, διά του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Β. Μποζκίρ, δήλωσε ότι «η υλοποίηση της συμφωνίας βρίσκεται σε επικίνδυνο σημείο». Είχαν προηγηθεί δηλώσεις του συμβούλου του Ερντογάν, Μ. Κουτσού, με αφορμή τη σχετική συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο, ότι «Αν αύριο πάρει τη λάθος απόφαση θα στείλουμε όλους τους πρόσφυγες πίσω».
Αφορμή για τη νέα εμπλοκή είναι η άρνηση της Τουρκίας να τροποποιήσει τον αντιτρομοκρατικό της νόμο που σύμφωνα με τον Σουλτς «έχει τέτοιο πεδίο εφαρμογής που θεωρούμε ότι κάποιες διατάξεις του δεν αφορούν τη μάχη κατά τις τρομοκρατίας, αλλά την ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου» για να καταλήξει στο πάγωμα της διαδικασίας κατάργησης της visa αν δεν τηρηθούν οι «ευρωπαϊκές προδιαγραφές».
Η «σκληρή» στάση Σουλτς έρχεται, βέβαια, σε πλήρη αναντιστοιχία με το σχέδιο εισήγησης της Κομισιόν αλλά και την ίδια την απόφαση της Συνόδου Κορυφής που «κατάληξε» στη γνωστή συμφωνία. Κυρίως, έρχεται σε αντίθεση με την εκκωφαντική σιωπή της Ε.Ε. για τα εγκλήματα, στον ακήρυκτο πόλεμο κατά των λαών στη Νοτιοανατολική Τουρκία, αλλά και στην κατάφορη παραβίαση κάθε έννοιας ελευθερίας και δημοκρατίας που έχει εξαπολύσει το τουρκικό κράτος. Πρόκειται, αναμφισβήτητα, για ακραία εκδήλωση της ευρωπαϊκής υποκρισίας.
Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία παριστάνει το «καλό παιδί», συγκρατώντας προσωρινά της προσφυγικές ροές και παζαρεύοντας παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους ηγέτες σε στρατηγικής σημασίας ενδιαφέροντά της σε Συρία και Αιγαίο. Με τη στάση αυτή εκβιάζει και, μέχρι στιγμής, καταφέρνει να πετύχει σημαντικές επιτυχίες. Η καγκελάριος Μέρκελ έχει αποδεχτεί το τουρκικό σχέδιο για ελεύθερη ζώνη στη Συρία. Η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ σιωπούν και αποδέχονται την τουρκική επιθετικότητα και το «γκριζάρισμα» των συνόρων στο Αιγαίο.
Αυτά που πέτυχε η Τουρκία με τον μέχρι τώρα «έλεγχο» των προσφυγικών ροών θα επιχειρήσει, αύριο, να κατοχυρώσει και διευρύνει με την απελευθέρωσή τους. Καμιά ανησυχία για τους ιθύνοντες της Ε.Ε. όσο τα ευρωπαϊκά σύνορα παραμένουν κλειστά και η Ελλάδα, πανηγυρίζοντας για την παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, έχει αποδεχθεί τη μετατροπή της σε ένα απέραντο hot spot.
Μονιμοποίηση της έντασης στο Αιγαίο
Προς διαιώνιση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο
Όσο η σκέψη και οι ανησυχίες των πολιτών της χώρας είναι στραμμένα στη Δύση και στους οικονομικούς και κοινωνικούς στραγγαλισμούς που προμηνύει το νέο «αριστερό» Μνημόνιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όσο η Αριστερά πεισματικά αρνείται να αντιληφθεί και να παρέμβει στις αιτίες που πυκνώνουν τα σύννεφα πολέμου στη περιοχή, τόσο ένας διπλός βρόγχος, οικονομικός και γεωπολιτικός σφίγγει τον λαό και τη χώρα, δημιουργώντας απρόβλεπτους κινδύνους και πιθανές επώδυνες εξελίξεις.
Σε προηγούμενο σημείωμα είχαμε επισημάνει το ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ για το Αιγαίο, μέσω των δηλώσεων του γ.γ. Στόλτενμπεργ: «Πάντοτε έχει στρατηγική σημασία η Μεσόγειος για το ΝΑΤΟ, διότι πρόκειται ακριβώς για την περιοχή όπου βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη βία στη Συρία. Και όπου επίσης βλέπουμε αύξηση της στρατιωτικής δύναμης της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο, με ναυτικές δυνάμεις, αλλά επίσης και με τη ναυτική βάση στη Συρία (…) και γι’ αυτόν το λόγο εξετάζουμε συνεχώς πώς μπορούμε να έχουμε παρουσία στη Μεσόγειο, κάτι που είναι εξαιρετικά χρήσιμο». Η θέση αυτή του γ.γ. συνοδεύτηκε από μόνιμη σιωπή και κράτημα ίσων αποστάσεων «σε οποιαδήποτε εθνική αντιπαράθεση» σχετικά με τα «ευαίσθητα ζητήματα στο Αιγαίο» (βλ. Δρόμο 30/4).
Στο ίδιο πνεύμα πραγματοποιήθηκαν αμέσως μετά παράλληλες συναντήσεις των πρέσβεων των ΗΠΑ με τους αντίστοιχους γ.γ. των υπουργείων Εξωτερικών σε Αθήνα και Άγκυρα, όπου τους αναγνώσθηκαν οι αμερικανικές προτάσεις για την αποκλιμάκωση των εντάσεων στο Αιγαίο, και κυρίως για την αποτελεσματικότητα της δράσης των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στην περιοχή. Σύμφωνα με τα όσα δημοσιεύτηκαν, οι ΗΠΑ επιδιώκουν την αποχώρηση των πολεμικών πλοίων της Ελλάδας και της Τουρκίας από την ΝΑΤΟϊκή αρμάδα στο Αιγαίο και την ένταξή τους στη ΝΑΤΟϊκή δύναμη που περιπολεί στη Μαύρη Θάλασσα. Ζητήθηκε ακόμα να μην εμποδίζεται η δραστηριότητα της ΝΑΤΟϊκής αρμάδας με το πρόσχημα εδαφικών διεκδικήσεων μεταξύ των δύο χωρών και η ενίσχυση της συνεργασίας όλων των πλευρών στην ανταλλαγή διαβαθμισμένων πληροφοριών. (Βλ. άρθρο στο Δρόμο)
Αυτές τις στρατηγικές επιλογές του ΝΑΤΟ εκμεταλλεύεται η τουρκική διπλωματία που, εκβιάζοντας με την όξυνση των σχέσεων της με τη Ρωσία, επιδιώκει να αναδειχθεί σε βασικό εκφραστή της αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή, με ανταλλάγματα σημαντικές παραχωρήσεις στις επιδιώξεις της σε Συρία, Αιγαίο και Κύπρο.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία, με την αποπομπή Νταβούντογλου, είναι μάρτυρας της εμβάθυνσης αυτής της επιθετικής πολιτικής της Άγκυρας. Πιστοποιούν ακόμα το ιστορικό βάθος και την εμμονή της τουρκικής ηγεσίας στην υπηρέτηση αυτής της πολιτικής, αλλά και την πρόθεση πλήρους επιτάχυνσης σε μια περίοδο που η Ελλάδα βρίσκεται στην πιο δυσμενή θέση της πρόσφατης Ιστορίας της.
Όσο και αν όλα αυτά προκαλούν «δυσφορία» και ανησυχία στους απλούς πολίτες, αν δεν συνειδητοποιηθούν, είναι πιθανό να αποτελέσουν μήτρα ακόμα πιο δυσμενών εξελίξεων. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και η σιωπή ή η εναπόθεση της «ελπίδας» για αποφυγή των κινδύνων στους Δυτικούς συμμάχους είναι η χειρότερη επιλογή για τα λαϊκά συμφέροντα.
Σκίτσο: Ανατολίτικο Παζάρι του Β.Παπαβασιλείου
