Η πρόσφατη συνέντευξη του Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα –μετά τη μεγάλη εκλογική νίκη του MAS– που εκτενή αποσπάσματά της φιλοξενεί στο σημερινό φύλλο του ο Δρόμος (και σύντομα σκοπεύουμε με κάποιο τρόπο να την παρουσιάσουμε στην ολοκληρωμένη της μορφή) δίκαια δηλώνει την ικανοποίηση για τον εκλογικό θρίαμβο που πέτυχε ο μαχόμενος λαός της Βολιβίας μέσα σε ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες. Ικανοποίηση και χαρά για ένα αποτέλεσμα που μοιραζόμαστε φυσικά απόλυτα κι εμείς. Όμως η συνέντευξη υπερβαίνει αποφασιστικά έναν συνήθη συμβατικό καθησυχαστικό τόνο (συμβάλλουν σ’ αυτό και οι απαιτητικές και ενίοτε «άβολες» ερωτήσεις). Φωτίζει με ουσιαστικό τρόπο, μέσα και από τη βολιβιάνικη εμπειρία, κρίσιμες πλευρές που έχουν να αντιμετωπίσουν αυτήν την περίοδΗ πρόσφατη συνέντευξη του Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα –μετά τη μεγάλη εκλογική νίκη του MAS– που εκτενή αποσπάσματά της φιλοξενεί στο σημερινό φύλλο του ο Δρόμος (και σύντομα σκοπεύουμε με κάποιο τρόπο να την παρουσιάσουμε στην ολοκληρωμένη της μορφή) δίκαια δηλώνει την ικανοποίηση για τον εκλογικό θρίαμβο που πέτυχε ο μαχόμενος λαός ο τα εγχειρήματα μετάβασης. Και με αυτό τον τρόπο συναντά και τους δικούς μας προβληματισμούς και ανησυχίες. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε επιγραμματικά κάποιες καίριες προβληματικές που έρχεται να ενισχύσει η βολιβιάνικη περίπτωση:
► Εντυπωσιακές οικονομικές επιτυχίες («ανάπτυξη») και ένα ουσιαστικό σχέδιο αναδιανομής πλούτου που κινητοποιεί δυνατότητες – αλλά σε ποιο βαθμό «αλλάζουν τα μυαλά των ανθρώπων», πώς οικοδομείται μια άλλης ποιότητας κοινωνική συνείδηση; Δηλαδή αυτό που τελικά είναι ο ουσιαστικός δείκτης μονιμότερων αλλαγών, και πρωταρχικός όρος για να γίνουν αυτές ανεπίστρεπτες. Είναι ανοιχτό ζήτημα, και κρίσιμα ελλείμματα δείχνουν μέχρι τώρα να βαρύνουν το σύνολο των εμπειριών μετάβασης.
► Το κεντρικό θέμα της πολιτικής συγκρότησης και έκφρασης της κοινωνίας – ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες κοινωνικής πολυμορφίας και κατακερματισμού. Η ανάδειξη της ανάγκης πολιτικού επιτελείου, ηγεσίας, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι αδύνατες πλευρές που παρουσίασε το κατά τα άλλα χαρισματικό και ηθικά ισχυρό απερχόμενο ηγετικό δίδυμο της Βολιβίας. Προβλήματα καθολικής σημασίας και αυτά, που φαίνεται ότι αναπαράγουν μια γνώριμη παγιδευτική δυναμική: αρχική ζωτικότητα – μεγάλες επιτυχίες, που αυτές οι ίδιες (κάποιες «ποιότητές» τους) γεννούν έναν εφησυχασμό και μια άμβλυνση της μαχητικής διάθεσης: μια ηγετική ομάδα «που κερδίζει» και δύσκολα ανανεώνεται – ανασύνταξη της αντίδρασης και κοινωνική πολωτική περιχαράκωση – βαθμιαία αλλαγή συγκυρίας μέσα σε ένα χαμήλωμα των πολιτικών ανακλαστικών που θα την έκαναν εγκαίρως αντιληπτή – κλονισμός των εγχειρημάτων σε διαφορετικούς βαθμούς.
► Το πραξικόπημα που ανέκοψε πέρσι το εγχείρημα του MAS δεν το κατέστρεψε, αλλά είναι εμφανές ότι δεν το άφησε και αλώβητο. Ούτε το ίδιο, ούτε την ηγεσία του. Τα όσα σχετικά επισημαίνει ο Λινέρα ενισχύουν την αίσθηση ότι, παρά την εντυπωσικά μεγάλη έκταση της λαϊκής εντολής, «δεν συνεχίζουμε από ’κεί που το αφήσαμε». Η κατάσταση παραμένει παιζόμενη και δύσκολη, με εν πολλοίς αναπάντητο το κρίσιμο πρόβλημα της αντιμετώπισης της απειλής που συνιστά ο στρατός και η αστυνομία.
Η δική μας στάση είναι σταθερά και ολόψυχα αλληλέγυα στον αγώνα που δίνει ο λαός της Βολιβίας εκφραζόμενος πολιτικά μέσα από το εγχείρημα του MAS. Αυτό βέβαια (και ιδιαίτερα στο φως των σκληρών μαθημάτων του 20ού αιώνα) δεν σημαίνει ωραιοποιήσεις, ούτε απολογητική στάση μπροστά σε όσα κάνει (και συχνότερα αναγκάζεται να κάνει) ένα τέτοιο εγχείρημα. Διατηρώντας στο ακέραιο το σεβασμό μας για τη συμβολή του Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα και της σκέψης του, και εκτιμώντας ιδιαίτερα τη σχέση που έχουμε αναπτύξει μαζί του, θέλουμε να τονίσουμε άλλη μια φορά ότι μας ορίζει η προτεραιότητα της συμβολής μας με ιδέες για την κατανόηση της εποχής μας και τη διέξοδο στις κάθε φορά συγκεκριμένες συνθήκες. Και σε αυτό, ο αγώνας μας είναι κοινός με το MAS και τον Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα.
Εικόνες των τελευταίων ημερών
Τρεις εικόνες-ειδήσεις των τελευταίων ημερών δίνουν μια γεύση για το πόσο σύνθετη και ανοιχτή είναι η κατάσταση στη Βολιβία, και για τις προκλήσεις που έχει μπροστά του το εγχείρημα του MAS:
► Συμμορίες που εναντιώνονται στο αποτέλεσμα των εκλογών τραυματίζουν θανάσιμα τον Ορλάντο Γκουτιέρεζ, ηγέτη της Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων της Βολιβίας, πρόσωπο με βασικό ρόλο στην προσπάθεια για την εκλογική επιτυχία του MAS. Το ερώτημα βοά και δεν έχει εύκολη απάντηση: πώς αντιμετωπίζεται μια αντίδραση που δεν καταλαβαίνει από δημοκρατία και έχει πίσω της έναν στρατό και μια αστυνομία που μόλις πέρσι έκαναν πραξικόπημα;
► Στις 8 Νοεμβρίου ορκίζεται η νέα κυβέρνηση και, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί, την επόμενη μέρα επιστρέφει στη Βολιβία ο Έβο Μοράλες. Είναι κίνηση με ηθικό και πολιτικό βάρος που πρέπει να εκτιμηθεί, ιδιαίτερα μέσα σε συνθήκες μεγάλου πολιτικού ρίσκου σε μια χώρα όπου ο έλεγχος παραμένει αμφίρροπος.
► Η Βουλή της Βολιβίας αποφασίζει για την παραπομπή της Άνιεζ (προέδρου της πραξικοπηματικής ντε φάκτο κυβέρνησης) και υπουργών της για τις εντολές που έδωσαν στον στρατό, προκαλώντας σφαγές διαδηλωτών κατά του πραξικοπήματος. Η πίεση που ασκεί η λαϊκή απαίτηση για κάθαρση της πολιτικής ζωής και των θεσμών του κράτους είναι τεράστια, και δεν μπορεί, ούτε πρέπει, να παρακαμφθεί. Η κυβέρνηση έχει το δύσκολο έργο να προσανατολίσει κατάλληλα την πίεση αυτή ώστε να ενισχύσει γρήγορα την εξουσία της. Και μάλλον πρέπει να το κάνει όσο διαρκεί το σάστισμα μιας αντίδρασης που δεν παύει να διαθέτει υπολογίσιμες δυνατότητες διαίρεσης της χώρας.
