Οι επιδόσεις και οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας βρίσκονται στην επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα. Η ουσία αυτής της εμφάνισης δεν βρίσκεται στην πραγματική κατάσταση της οικονομίας και κυρίως τις προοπτικές της αλλά στην αξιοποίηση, για καθαρά προεκλογικούς λόγους κάποιων οικονομικών μεγεθών που εμφανίζονται να ευημερούν. Η κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρωθυπουργό «σέρνουν το χορό» και ακολουθεί η συντριπτική πλειοψηφία των Μέσων Ενημέρωσης που τη στηρίζουν με το πολλαπλά αζημίωτο ως γνωστόν.
Αφορμή βρέθηκε για αυτή την εβδομάδα από την έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την ελληνική οικονομία. Η έκθεση παρουσιάστηκε στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μαξίμου, την περασμένη Τρίτη (10/1/2023) από τον γενικό γραμματέα του ΟΟΣΑ Ματία Κόρμαν με την παρουσία του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη. Η παρουσίαση αποτέλεσε την ευκαιρία για ηχηρές δηλώσεις από πλευράς κυβέρνησης για την υποδειγματική πορεία της ελληνικής οικονομίας, την αποτελεσματικότητα του έργου της κυβέρνησης και τις καλές προοπτικές για το μέλλον αν συνεχίσει αυτή η κυβέρνηση να είναι στην εξουσία. Και επειδή μόνο οι εκθέσεις, με τα ωραία λόγια στις παρουσιάσεις, δεν αρκούν για να πειστεί ο λαός, στη συνέχεια ακολούθησαν και τα «ταξίματα» με τη μορφή ανοίγματος συζήτησης για τις νέες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό.
Η παρουσίαση της έκθεσης αποτέλεσε την ευκαιρία για ηχηρές δηλώσεις από πλευράς κυβέρνησης για την υποδειγματική πορεία της ελληνικής οικονομίας, την αποτελεσματικότητα του κυβερνητικού έργου και τις καλές προοπτικές για το μέλλον αν συνεχίσει η Ν.Δ. να είναι στην εξουσία. Και επειδή μόνο οι εκθέσεις, με τα ωραία λόγια στις παρουσιάσεις, δεν αρκούν για να πειστεί ο λαός, στη συνέχεια ακολούθησαν και τα «ταξίματα» με τη μορφή ανοίγματος συζήτησης για τις νέες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό
Η έκθεση του ΟΟΣΑ διαπιστώνει στοιχεία θετικά και αρνητικά για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και επισημαίνει αδυναμίες και προβλήματα. Το συνολικό της πρόσημο φυσικά εμφανίζεται να είναι θετικό για την κυβέρνηση καθώς η βαρύτητα δίνεται στα θετικά ενώ τα αρνητικά, που αποδίδονται και στη διεθνή συγκυρία, θα διορθωθούν προοπτικά αρκεί η κυβέρνηση να ακολουθήσει τις συμβουλές του Οργανισμού. Παράλληλα η έμφαση για την εφαρμογή πολιτικών δίνεται στους τομείς που έχουν επιλεγεί διεθνώς από το κεφάλαιο και αποτελούν «την αιχμή του δόρατος» όσον αφορά την πορεία της διεθνούς οικονομίας, δηλαδή την πολιτική της «πράσινης μετάβασης». Ως γνωστόν αυτή η ανάλυση, από οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ, κινείται στο πλαίσιο της αυστηρά νεοφιλελεύθερης οικονομικής ορθοδοξίας. Βλέπει ορισμένα στοιχεία στην πορεία της οικονομίας κάνει επισημάνσεις γι’ αυτά και υποδεικνύει μέτρα πολιτικής που υπηρετούν όχι τις ανάγκες της κάθε κοινωνίας, στην περίπτωσή μας του ελληνικού λαού, αλλά τις ανάγκες του κεφαλαίου, η πρόοδος και η συσσώρευση του οποίου οδηγεί προοπτικά στην ευημερία… η οποία όπως αποδεικνύεται διαχρονικά αφορά το ίδιο και τους ολιγάρχες (στην παρούσα περίοδο) και όχι τις κοινωνίες των πολιτών, τους λαούς.
Ορισμένα βασικά συμπεράσματα
Στον πίνακα αποτυπώνονται τα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας για την περίοδο 2020-2024. Τα βασικά συμπεράσματα από τον πίνακα συνοψίζονται στα ακόλουθα:
| Έκθεση ΟΟΣΑ – Βασικά Μεγέθη Ελληνικής Οικονομίας 2020-2024 | |||||
| 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
| ΑΕΠ | -9.0% | 8.3% | 5.1% | 1.1% | 1.8% |
| Ιδιωτική Κατανάλωση | -7.9% | 7.8% | 8.0% | 0.5% | 1.4% |
| Ακαθάριστες Επενδύσεις | -0.3% | 19.6% | 8.5% | 2.5% | 5.0% |
| Επενδύσεις για Στέγαση | 18.3% | 27.5% | 19.0% | 7.2% | 3.9% |
| Εξαγωγές | -21.5% | 21.9% | 5.1% | -0.5% | 2.9% |
| Εισαγωγές | -7.6% | 16.1% | 8.0% | 1.6% | 2.6% |
| Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% ΑΕΠ) | -6.6% | -6.7% | -7.1% | -8.9% | -8.8% |
| Μέση Απόδοση 10ετούς Κρατικού Ομολόγου | 1.3% | 0.9% | 3.6% | 6.5% | 6.4% |
| Δημοσιονομικό Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | -9.9% | -7.4% | -4.3% | -2.6% | -1.7% |
| Δημόσιο Χρέος (% ΑΕΠ) | 206.4% | 193.3% | 174.5% | 170.7% | 166.2% |
| Πληθωρισμός (Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή) | -1.3% | 0.6% | 9.5% | 3.7% | 2.3% |
Πηγή: Έκθεση ΟΟΣΑ για την Ελληνική Οικονομία, Ιανουάριος 2023
1 Η μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας το 2022 ήταν σημαντική και ανήλθε στο 5,1%. Όμως για το 2023 θα πέσει 1,1% και θα παραμείνει χαμηλά το 2024 (1,8%). Σημειώνεται ότι στις συνθήκες της διεθνούς αβεβαιότητας, λόγω της γενικευμένης παγκόσμιας γεωστρατηγικής κρίσης που δεν αφορά μόνο τον πόλεμο στην Ουκρανία και των οικονομικών συνεπειών της, υπάρχει διεθνώς συνεχής διαδικασία αρνητικής επανεκτίμησης των μεγεθών προβλέψεων. Έτσι και στην περίπτωση της Ελλάδας ενδεικτικά μόλις τον περασμένο Νοέμβριο ο ΟΟΣΑ εκτιμούσε για το 2022 που ολοκληρωνόταν μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 6,7% για να την περιορίσει σε διάστημα πολύ λιγότερο από δίμηνο στο 5,1% και για το 2023 προέβλεπε αρχικά 1,6% για να καταλήξει στο 1,1%.
2 Κύριο στοιχείο του περιορισμού στη μεγέθυνση του ΑΕΠ για το 2023 είναι η δραματική επιβράδυνση, πρακτικά ο σχεδόν μηδενισμός, στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης μετά την έκρηξη των ετών 2021 και 2022. Όλα αυτά έχουν τις εξηγήσεις τους. Η αύξηση ήταν αποτέλεσμα της επαναφοράς σε φυσιολογικά επίπεδα της κατανάλωσης μετά το lock-down της πανδημίας και την αύξηση του τουρισμού, κύρια το 2022. Όμως η δραματική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών λόγω του πληθωρισμού οδηγεί σε σχεδόν στασιμότητα στην ιδιωτική κατανάλωση για το 2023.
3 Ο πληθωρισμός από 0,6% το 2021 εκτοξεύτηκε στο 9,5% το 2022 και προβλέπεται ότι θα μειωθεί στο 3,7% το 2023.
4 Ομοίως με την ιδιωτική κατανάλωση αλλά με μικρότερο ρυθμό επιβραδύνονται και οι επενδύσεις. Το ιδιαίτερο στοιχείο είναι ότι μέχρι και το 2023 η αύξηση των επενδύσεων προέρχεται κύρια από τον τομέα της στέγασης και όχι από την αύξηση άμεσα παραγωγικών επενδύσεων. Ουσιαστικά πρόκειται για τις επενδύσεις που πραγματοποιούνται στο χώρο των ακινήτων από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους αλλά και τις επενδύσεις ξένων στον τομέα της κατοικίας στη χώρα. Αυτές οι επενδύσεις, στο μεγαλύτερο μέρος τους, αυξάνουν τον καταγεγραμμένο πλούτο κάποιων αλλά δεν παρέχουν προοπτικά θέσεις εργασίας και εισόδημα στο λαό.
5 Ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας (εισαγωγές-εξαγωγές) συνεχίζει να επιδεινώνεται. Οι εξαγωγές το 2023 προβλέπεται να μειωθούν, ενώ γενικά η μεταβολή των εισαγωγών συνεχίζει να είναι παράγοντας επιδείνωσης του εξωτερικού ισοζυγίου. Λαμβάνοντας υπόψη και τους άδηλους πόρους το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνεχίζει να επιδεινώνεται δραματικά και θα φτάσει στο -8,9% του ΑΕΠ το 2023. Φυσικά σε μία χώρα που δεν γίνονται παραγωγικές επενδύσεις, που στηρίζεται αποκλειστικά σε ένα σύστημα μαζικού τουρισμού («βραχιολάκια») ελεγχόμενο από tour operators, είναι φυσικό να ογκώνονται σταδιακά τέτοιες ανισορροπίες οι οποίες στο τέλος ξεσπούν σε βάρος του λαού. Τα γεγονότα της τελευταίας 15ετίας με τα μνημόνια είναι γνωστά.
6 Στο δημοσιονομικό τομέα υπάρχει βελτίωση όσον αφορά το έλλειμμα αλλά είναι επιφανειακή. Προέρχεται από το γεγονός της μεγέθυνσης του ΑΕΠ τα έτη 2021 και 2022, του πληθωρισμού το 2022 και 2023, ενώ το 2023 η βελτίωση προέρχεται και από το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία θα περάσει σε πρωτογενή πλεονάσματα. Από έλλειμμα -1,6% του ΑΕΠ το 2022 προβλέπεται να έχει πλεόνασμα 0,5% το 2023 και 1,5% το 2024. Παράλληλα ο ΟΟΣΑ απευθύνει συστάσεις για την διατήρηση του πρωτογενούς πλεονάσματος μεταξύ 1,5% και 2% για τα επόμενα έτη.
7 Με τα παραπάνω δημοσιονομικά δεδομένα, την πορεία του ΑΕΠ και κυρίως του πληθωρισμού το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται σταδιακά από 206,4% το 2020 σε 175,1% το 2022 και σε 170,7% το 2023. Όμως παρά τη μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυτό συνεχίζει να παραμένει προβληματικό τόσο σε απόλυτο ύψος όσο και σε ποσοστό του ΑΕΠ. Έτσι όπως και σε όλη τη μνημονιακή περίοδο αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για την ελληνική οικονομία.
8 Το ύψος του χρέους, η γενικότερη δύσκολη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με τη διεθνή άνοδο των επιτοκίων δημιουργούν προβλέψεις άκρως προβληματικές για το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ για τη μέση απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου είναι ενδεικτικές για το τι μας περιμένει. Η μέση απόδοση του συγκεκριμένου ομολόγου, που είναι ο πλοηγός για όλα τα υπόλοιπα, από 0,9% το 2021 έφτασε στο 3,6% το 2022 και προβλέπεται από τον ΟΟΣΑ στο 6,5% το 2023 και στο 6,4% το 2024. Συνεπώς τα πολύ δύσκολα για την ελληνική οικονομία είναι μπροστά και σηματοδοτούν συνθήκες και εποχές από την πιο δύσκολη μνημονιακή περίοδο.
9 Η έκθεση του ΟΟΣΑ διαπιστώνει τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης φυσικών και νομικών προσώπων καθώς και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Μόνο που αυτή η γενική διαπίστωση δεν εξειδικεύεται στα κοινωνικά αποτελέσματα. Ελάχιστη μείωση για τα λαϊκά στρώματα και εκατοντάδες εκατομμύρια για τους ολίγους. Συνιστά δε τη συντήρηση των εσόδων με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης παράλληλα με τη μείωση των φορολογικών συντελεστών. Δηλαδή να συνεχιστεί η μείωση της φορολογίας των ολίγων που έχουν και κατέχουν σε βάρος των πολλών που θεωρούνται από το σύστημα φοροφυγάδες.
10 Για το δημόσιο τομέα συνιστά να μην πραγματοποιηθεί αύξηση των δημοσίων υπαλλήλων και τα προβλήματα να λύνονται με μετατάξεις…
11 Για τον ιδιωτικό τομέα ο ΟΟΣΑ προτείνει φρένο στις αυξήσεις του κατώτατου μισθού υποστηρίζοντας ότι οι προηγούμενες αυξήσεις δεν είχαν αντίστοιχα αποτελέσματα στην παραγωγικότητα της εργασίας. Παραδέχεται ότι ο κατώτατος μισθός είναι πολύ χαμηλά, ο δεύτερος πιο κοντά στο όριο φτώχειας μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Γι’ αυτό συστήνει σύστημα κοινωνικής στήριξης των φτωχών νοικοκυριών αποσυνδεδεμένο από τον κατώτατο μισθό, ευελιξία στην αγορά εργασίας και υπογραφή κλαδικών συμβάσεων. Ένα μείγμα επιδοματοποίησης, ανάληψης κόστους αντί για τους εργοδότες από το κράτος, συνθήκες εργασιακής γαλέρας με ολίγη κλαδική σύμβαση…
12 Για τις τράπεζες συστήνει ενίσχυση της κεφαλαιακής τους βάση με την αύξηση της κερδοφορίας τους (οργανικά κέρδη). Βέβαια εδώ το ερώτημα είναι πόσο ακόμα να αυξηθούν τα ήδη προκλητικά κέρδη των τραπεζών. Σημειώνουμε ότι τα καθαρά κέρδη των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στο εννεάμηνο 2022 είναι 2,5 δισ. ευρώ (2.473,4 για την ακρίβεια) και για το μεγαλύτερο μέρος από αυτά τα κέρδη δεν υπάρχει φορολογία λόγω του συστήματος της έμμεσης κρατικής επιδότησης, με τον λεγόμενο αναβαλλόμενο φόρο. Ήδη είναι πλέον προκλητική η διαφορά επιτοκίων καταθέσεων, που παραμένουν στα «τάρταρα» με τα επιτόκια χορηγήσεων που συνεχώς ανεβαίνουν. Τόσο προκλητική είναι συνολικά η κατάσταση με την πορεία της κερδοφορίας των τραπεζών που έχει υποχρεωθεί ακόμα και η κυβέρνηση να θίγει το θέμα με τις τιμολογήσεις και τα επιτόκια.
***
Η εικόνα της ελληνικής οικονομίας κατά την έκθεση, όπως παρουσιάζεται από τον ίδιο τον ΟΟΣΑ, την κυβέρνηση και τον φιλικό της τύπο, αποτελεί μια απόλυτα επιλεκτική, αποσπασματική, ωραιοποιημένη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας που αγνοεί τη κατάσταση του λαού. Αν και όπως αποδείξαμε με τα ίδια τα νούμερα της έκθεσης η εικόνα της ελληνικής οικονομίας κάθε άλλο παρά αποπνέει υγεία και είναι στο σωστό δρόμο, αυτό δεν εμποδίζει την κυβέρνηση να πανηγυρίζει. Ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του κατά την παρουσίαση της έκθεσης χαρακτήρισε την ελληνική οικονομία ως την «θετική έκπληξη της Ευρώπης». Φυσικά τόσο ο ίδιος όσο και η έκθεση θέλουν να αγνοούν πέρα από τα προαναφερθέντα και μια σειρά οικονομικά στοιχεία που καταγράφουν την κοινωνική πραγματικότητα που βιώνει ο λαός. Ο λαός που: (ενδεικτικά) α) παιδιά αλλά και μεγάλοι πεθαίνουν γιατί δεν υπάρχουν υποδομές υγείας, αλλά δεν χρειάζονται προσλήψεις… β) υποφέρει καθώς ενώ ο πληθωρισμός είναι στα ύψη η ακρίβεια στα τρόφιμα είναι υπερδιπλάσια από την αύξηση του γενικού δείκτη τιμών, γ) το 100% των ερωτηθέντων Ελλήνων από το ευρωβαρόμετρο θεωρεί ότι ο πληθωρισμός είναι το σημαντικότερο πρόβλημα, δ) η Ελλάδα είναι η προτελευταία στην Ε.Ε. των 27 στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σταθερές μονάδες αγοραστικής δύναμης, με 64 μονάδες το 2021 έναντι 100 μέσου όρου της Ε.Ε. και μόνη κάτω από αυτή η Βουλγαρία με 57 μονάδες…
