«Τι σημαίνει παππού “αρμονία;”» τον ρώταγα.
Με κοιτούσε, άρπαζε το πενάκι του, το βούταγε μέσα στο βαζάκι με το μελάνι, ίσιωνε τον χάρακά του και τραβούσε γραμμές, έφτιαχνε μέτρα, άπλωνε νότες και η μουσική ξεχυνόταν από μέσα του άλλοτε σαν χάδι κι άλλοτε σαν κραυγή.
«Αυτό, μικρέ, είναι αρμονία» μου έλεγε.
Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ, «Ο παππούς μου ο γίγαντας», εκδόσεις Υδροπλάνο
Πάει κάτι παραπάνω από ένας χρόνος, όταν με μια παρέα μουσικών οργανώσαμε έναν διαφορετικό μουσικό περίπατο στην Πλάκα αφιερωμένο στον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο κόσμος μάς κοιτούσε παράξενα εκείνη τη δεκεμβριάτικη μέρα καθώς τραγουδούσαμε περπατώντας στα στενά και καταλήγοντας για μια μίνι συναυλία έξω από το σπίτι του μεγάλου μας μουσικοσυνθέτη.
«Ψυχή» της δράσης αυτής ήταν η μουσικός και συγγραφέας Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ που κατάφερε να μαζέψει αυτή την ομάδα των ξεχωριστών μουσικών που έδωσε μια άλλη ζωντάνια στην πόλη και τίμησε τη μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη.
Σήμερα, στην αυγή της νέας χρονιάς, κρατάω στα χέρια μου ένα δικό της βιβλίο για παιδιά, με εικόνες-έργα τέχνης από τον Πέτρο Μπουλούμπαση, αφιερωμένο ακριβώς σε αυτόν τον γίγαντα της μουσικής.
Με εξαιρετικό και αφαιρετικό λόγο καταφέρνει να μας δώσει μια γεύση όχι μόνο της μουσικής, αλλά και της κοσμοθεωρίας του Μίκη, μέσα από τα μάτια του φανταστικού εγγονού του.
Δεν είναι τυχαίο πάντως ότι και η ίδια η συγγραφέας είναι εγγονή ενός «γίγαντα» της μουσικής, του Μιχάλη Σουγιούλ, που σημάδεψε και αυτός με τον τρόπο του μια ολόκληρη εποχή.
Με έναν μοναδικό τρόπο οι μουσικές περνούν στις σελίδες του βιβλίου μέσα από το κείμενο και τις ζωγραφιές, αποδίδοντας τους ήχους με λέξεις και χρώματα.
Πιστεύω πως το βιβλίο αυτό, μαζί τε το «Βάρκα στο γιαλό» της Μάρως Θεοδωράκη (εκδόσεις Μίνωας), μπορούν να αποτελέσουν το κλειδί που θα ανοίξει τον κόσμο του ακόμη και σε πολύ μικρά παιδιά.
Ύστερα από μια συνάντηση με τη συγγραφέα, της ζήτησα να μου πει η ίδια δυο λόγια για το βιβλίο της:
«Πάντα ως δασκάλα ήθελα να μιλάω στους μαθητές μου για Γίγαντες της Τέχνης, για Γίγαντες της Μουσικής. Όμως πώς να μιλήσεις στα παιδιά για τόσο σημαντικές προσωπικότητες; Ποια είναι αυτά που μπορείς να τους πεις και ποια είναι αυτά που πρέπει να κρατήσεις για τον εαυτό σου; Ποιος είναι ο τρόπος εκείνος που θα βοηθούσε περισσότερο όλα αυτά που θες να τους πεις να περάσουν στο μυαλό και στην καρδιά τους;
Φτιάξε ιστορίες, φτιάξε παραμύθια και άστα να ταξιδέψουν, θα βρουν τον τρόπο να συναντήσουν τα παιδιά.
Αυτό έκανα! Έφτιαξα ένα παραμύθι γεμάτο αλήθειες για τον Μίκη Θεοδωράκη και ακροβατώντας ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό βρήκα τον τρόπο να μιλήσω για τη ζωή του, τις μουσικές του και τα τραγούδια του.
Κι ύστερα ήρθε και εκείνη η στιγμή που την ιστορία μου την αγκάλιασαν τα χρώματα και οι ζωγραφιές του Πέτρου Μπουλούμπαση κι έδωσαν σάρκα και οστά σε όσα φαντάστηκα και έγραψα. Ήταν λοιπόν τότε που είχα καταλάβει πως είχα πετύχει τον στόχο μου!»
Είναι ακριβώς έτσι. Κι αν θέλουμε να αλλάξουν τα πράγματα και να μη βαδίσουν όπως πάνε χρειαζόμαστε τέτοιες δουλειές που να μυούν τα παιδιά όχι μόνο στη μουσική, αλλά σε όλες τις τέχνες. Και είναι αλήθεια πως αρκετοί εκδοτικοί οίκοι έχουν προχωρήσει σε αξιόλογες εκδόσεις.
Το ζήτημα είναι πως αυτές οι εκδοτικές προσπάθειες θα μπορέσουν να στηριχθούν, να βρουν χώρο, να παρουσιαστούν οργανωμένα. Το σημερινό σχολείο έχει στρέψει την πλάτη στη τέχνη, φορτώνει τα παιδιά με εκατοντάδες σελίδες περιττών γνώσεων, λειτουργεί μόνο και μόνο ως ένας μηχανισμός ενσωμάτωσης.
Δεν είναι τυχαία η επίθεση –μέσω του πρόσφατου Προεδρικού Διατάγματος που υποβαθμίζει τα πτυχία– σε μουσικούς, ηθοποιούς, χορευτές. Στους ανθρώπους της Τέχνης.
Η μουσική, η ζωγραφική, ο χορός, η ποίηση, ανοίγουν χαραμάδες για να μπει φως.
Κι η εξουσία –ως γνωστόν– πάσχει από… φωτοφοβία!
Οι μουσικοί του περιπάτου:
Κυριακή Βλαχογιάννη, τραγούδι / Χάρης Γιαχνής, κιθάρα / Θανάσης Καλογιάννης, κιθάρα / Μυρτώ Κορκοκίου, φλάουτο / Σταμάτης Πάρχας, μπουζούκι / Νίκος Πλάτανος, ακορντεόν / Ελίνα Σπηλιοπούλου, τραγούδι / Σωτήρης Χριστοδούλου, μπουζούκι / Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ, τραγούδι
