Η ευκαιρία της «κανονικής Ελλάδας», η τελετουργία της προεδρίας, οι διευκολύνσεις της τρόικας και η ναρκοθετημένη ανάκαμψη. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
«Είναι μία ευκαιρία για την Ελλάδα να αποδείξει ότι είναι μία κανονική χώρα», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Kυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος στον Guardian, μ’ αφορμή την ανάληψη της ευρωπαϊκής προεδρίας. Το εύρημα της «κανονικής χώρας» δεν είναι καινούργιο και πιθανότατα είναι προσωπική έμπνευση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Περιελήφθη ως στόχος στην προγραμματική συμφωνία Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ πριν από μερικούς μήνες.
Τι σημαίνει «κανονική χώρα» είναι ένα ερώτημα. Αν η κανονικότητα περιλαμβάνει το 176% του ΑΕΠ κρατικό χρέος, το 27% ανεργία, την ύφεση 28% σε έξι χρόνια, τη μείωση κατά 25% και πλέον των εισοδημάτων στα χρόνια του μνημονίου και την ουσιαστική κατάργηση του Kοινοβουλίου από τον πραγματικό νομοθέτη του προτεκτοράτου, την τρόικα, ναι, η Ελλάδα είναι μια κανονική χώρα. «Κανονική» χώρα, άλλωστε, είναι και η Λεττονία που από προχθές είναι το 18ο μέλος της Ευρωζώνης, παρά την αντίθετη βούληση περίπου του 58% των πολιτών της, τη μετανάστευση του 10% του πληθυσμού της έπειτα από μια τετραετία βίαιης «εσωτερικής υποτίμησης» που μείωσε το μέσο εισόδημα των πολιτών της σχεδόν κατά 50%. Η «κανονικότητα» της Λεττονίας, όπως και της Εσθονίας που έχει ενταχθεί ήδη στο ευρώ, συνίσταται στο γεγονός ότι διευρύνει τον ζωτικό χώρο της Γερμανίας και ταυτόχρονα γίνεται μια τραπεζική πύλη για τα ρωσικά κεφάλαια, ακόμη και τα «βρόμικα», καθιστώντας τη μικρή χώρα μια νέα «Κύπρο της Βαλτικής», μετά το κάζο του «κουρέματος» των καταθέσεων που υπέστη η «κανονική» Κύπρος.
«Όλως εξαιρέτως»
Γενικώς, η μόνη «κανονικότητα» που επικρατεί στην Ευρωζώνη είναι ότι σχεδόν κάθε χώρα-μέλος της βρίσκεται σε κατάσταση «εξαίρεσης»: η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, ακόμη και η ίδια η Γερμανία που κρατά δι’ εαυτήν το προνόμιο της κοινοβουλευτικής και συνταγματικής έγκρισης κάθε συλλογικής απόφασης της Ε.Ε., τελούν σε εξαίρεση. Γι’ αυτό και η διαδικτυακή έκδοση του Der Spiegel σχολιάζει την ανάληψη της προεδρίας από την Ελλάδα με τον τίτλο Όλως εξαιρέτως η Αθήνα. Το σχόλιο της αυστριακής Kronen Zeitung είναι πιο χοντρό: «Δεν είναι ανέκδοτο: Οι Έλληνες έχουν την προεδρία της Ε.Ε.».
Το… μη ανέκδοτο της ελληνικής προεδρίας αρχίζει την προσεχή Τετάρτη, με μια τελετή ανάληψης στο Μέγαρο Μουσικής, παρουσία των μελών της Κομισιόν. Μια εβδομάδα αργότερα, στις 15 του μηνός, η τρόικα επανέρχεται στην Αθήνα με την απαίτηση να κλείσει γρήγορα η τέταρτη αξιολόγηση. Θα ζητήσει μέτρα 1,2 δισ. για το δημοσιονομικό κενό του 2014, συμφωνία για το πώς θα κλείσει το χρηματοδοτικό κενό του 2014-2015 ύψους τουλάχιστον 13 δισ. που να ικανοποιεί το ΔΝΤ και νομοθέτηση «διαρθρωτικών αλλαγών», όπως η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η απελευθέρωση των εμπορικών μισθώσεων κ.ά., ενώ υπό τελική έγκριση είναι και μερικές «μονομερείς» πρωτοβουλίες της κυβέρνησης (ΦΠΑ εστίασης, μέτρα για αιθαλομίχλη κ.λπ.) που η τρόικα αμφισβητεί την αποτελεσματικότητά τους.
Στόχος κυβέρνησης και τρόικας είναι η συμφωνία στα εκκρεμή πεδία να διευκολύνει την εκταμίευση της επόμενης δανειακής δόσης ύψους 3,1 δισ. από το Eurogroup (στις 27/1) και η αποδέσμευση των εκκρεμών δόσεων του ΔΝΤ (3,6 δισ.) μέχρι τις αρχές Μαρτίου. Η φιλοδοξία των δύο πλευρών είναι η τρόικα να αποσυρθεί από το προσκήνιο μέχρι τον προσεχή Ιούνιο, ώστε να διευκολυνθεί η ελληνική προεδρία, αλλά και η πολιτική επιβίωση των κομμάτων της συγκυβέρνησης στις εκλογές (ευρωπαϊκές και αυτοδιοικητικές) του Μαΐου.
Τραπεζική ένωση
Στόχος αυτής της σκηνοθεσίας είναι να μη διαταραχθεί η τελετουργία της προεδρίας, η οποία περιλαμβάνει 14 υπουργικές συνόδους και μια παρέλαση τουλάχιστον 20.000 ανθρώπων της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας από την Αθήνα. Για τον σκληρό πυρήνα της ευρωκρατίας, από τις τέσσερις προτεραιότητες της «φθηνής» ελληνικής προεδρίας μια είναι η πιο κρίσιμη: η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με το Ευρωκοινοβούλιο για την τραπεζική ένωση. Στην πραγματικότητα, η έκβασή της δεν εξαρτάται από τη διπλωματία της ελληνικής κυβέρνησης, όσο από το παρασκηνιακό παζάρι ανάμεσα στις κεντρικές χώρες και την ΕΚΤ.
Ωστόσο, το παζάρι αυτό θα συγχρονιστεί με μια άλλη μείζονα εκκρεμότητα: την εκκίνηση της συζήτησης για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους τον Απρίλιο, ώστε μέχρι το καλοκαίρι να υπάρξει τελική απόφαση. Επομένως, εκ των πραγμάτων η «κανονική» ελληνική προεδρία θα διαταραχθεί από ένα ακόμη επεισόδιο στο σήριαλ της ελληνικής «εξαίρεσης». Παρ’ ότι κανείς δεν περιμένει κάτι περισσότερο από επιμήκυνση και μείωση επιτοκίων, για μια ακόμη φορά το ελληνικό παράδειγμα ίσως δώσει μια γεύση για την αναπόδραστη συνολική και τελική λύση που θα θελήσει να δώσει η ηγεσία της Ευρωζώνης στην κρίση χρέους. Της οποίας θρυαλλίδα ήταν μεν το ελληνικό χρέος, αλλά κορωνίδα (ή κορωνίδες) είναι το χρέος των ελεφάντων της ζώνης: Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία.
Ανακύκλωση κρίσης
Από τις υπόλοιπες προτεραιότητες της ελληνικής προεδρίας -θαλάσσια πολιτική, μετανάστευση, ανάπτυξη και απασχόληση- οι δύο πρώτες έχουν προφανές ελληνικό ενδιαφέρον και η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να κερδίσει εντυπώσεις σ’ αυτές, αλλά η τρίτη είναι ο πραγματικός πονοκέφαλος όλων των κέντρων ισχύος και αποφάσεων Ε.Ε. και Ευρωζώνης. Η ηγεσία της Ε.Ε. προσπαθεί να πείσει αγορές και κοινή γνώμη ότι το 2014 θα είναι έτος συνολικής ανάκαμψης της Ευρωζώνης, αν και δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη για το πώς και από πού θα χρηματοδοτηθεί αυτή η ανάκαμψη.
Οι συνθήκες χρηματοδοτικής στειρότητας που θα διαμορφωθούν στον τραπεζικό τομέα λόγω των νέων πανευρωπαϊκών stress tests και των κεφαλαιακών αναγκών που θα προκύψουν για τις τράπεζες, σε συνδυασμό με την τάση αποπληθωρισμού, που θα συνεχιστεί αφού καμιά χώρα δεν συζητάει μέτρα χαλάρωσης της λιτότητας και ενίσχυσης της ζήτησης, δημιουργούν προϋποθέσεις πλήρους ανακύκλωσης της κρίσης. Ή, στην καλύτερη περίπτωση μια μακρά περίοδο στασιμότητας «ιαπωνικού τύπου» στην Ευρωζώνη. Κι αν αυτό ισχύει μια φορά για το σύνολο της Ε.Ε., ισχύει δέκα φορές για την ελληνική «εξαίρεση». Από πού θα προέλθει η έστω συμβολική ανάκαμψη που ευαγγελίζεται για την Ελλάδα η κυβέρνηση; Τις τράπεζες ξεχάστε τις, ήταν το σαφές μήνυμα Προβόπουλου στην έκθεση Νομισματικής Πολιτικής που παρουσίασε πρόσφατα.
Έτσι, οι μόνες πηγές χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας που απομένουν είναι οι ισχνοί πόροι της Ε.Ε. και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Ακόμη κι αν συμβεί το θαύμα να κινητοποιηθούν ταχύτατα, παρακάμπτοντας τη συνήθη κοινοτική γραφειοκρατία, είναι απίθανο να φτάσουν στον τελικό τους προορισμό στον κρίσιμο χρόνο μέχρι τις ευρωεκλογές, οπότε παίζεται το στοίχημα πολιτικής διάσωσης της ελληνικής αλλά και πολλών ακόμη ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Επομένως, μέχρι τον προσεχή Μάιο, η «κανονική» Ελλάδα του κ. Βενιζέλου μπορεί να εξελιχθεί εκτός από οικονομική και κοινωνική και σε μια ενοχλητική πολιτική «εξαίρεση» της Ευρωζώνης.
