Σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες διαμορφώνεται μια όλο και πιο αντιφατική, συγκεχυμένη και αγχωτική ψυχολογία. Η πανδημία και το πώς αντιμετωπίστηκε από τους κυβερνώντες και τις ελίτ έβαλε την τελευταία πρόκα στο φέρετρο των όποιων ψευδαισθήσεων επιβίωναν ακόμη, ότι η «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» μπορεί να ακολουθήσει μια στοιχειωδώς συνεννοημένη και συντεταγμένη πορεία στον σημερινό χαοτικό κόσμο. Γίνεται πια κατανοητό σε μαζική κλίμακα ότι κάθε χώρα κολυμπά μόνη της στην τρικυμία. Τα βασικότερα και ισχυρότερα κράτη μέλη της Ε.Ε. δεν εξαιρούνται. Η Γερμανία δέχεται αφόρητες πιέσεις, η Ισπανία βιώνει ένα διαρκές αδιέξοδο, η Ιταλία διασώζεται προσώρας… και η Γαλλία; Ιδρώνει για να διατηρήσει το κύρος της.
Ο Μακρόν, παιδί της τραπεζοκρατίας, προσπαθεί να παγιωθεί ως ο πλέον αξιόπιστος εκπρόσωπος του γαλλικού ιμπεριαλισμού. Παρεμβαίνοντας δραστήρια στις διεθνείς αντιπαραθέσεις, επιχειρεί να ξαναβάλει τη Γαλλία στο παγκόσμιο γίγνεσθαι ως παίκτη υπολογίσιμο και σχετικά αυτόνομο (μεταξύ άλλων, χάρη στο πυρηνικό οπλοστάσιο και τις «στενές σχέσεις» με πρώην αποικίες). Ενδεικτικά της γαλλικής «ενεργητικότητας» είναι το γαλλικό αεροπλανοφόρο στην Κύπρο, ή η συμμετοχή σε χερσαίες και αεροναυτικές ασκήσεις στην Ιαπωνία μαζί με τις ΗΠΑ – και με τη σκανδάλη στραμμένη στο Πεκίνο… Οι τοποθετήσεις του υπέρ μέτρων πρόληψης της κλιματικής αλλαγής κ.ο.κ. αποσκοπούν στη βελτίωση της διεθνούς εικόνας του – που βέβαια κάπως αμαυρώθηκε μετά την άρνησή του να δεχθεί την πρόταση Μπάιντεν για προσωρινή άρση των πατεντών στα εμβόλια κατά του Covid-19. (Ας σημειωθεί εδώ ότι στη Γαλλία ως το 1959 απαγορευόταν να καταθέσει κανείς πατέντα για εμβόλιο. Θεωρούνταν αδιανόητο να μην είναι άμεσα προσβάσιμο σε όλη την ανθρωπότητα ένα μέσο πρόληψης ασθενειών. Τι αναχρονισμός…).
Δυσθυμία στο εσωτερικό
Όμως είναι κυρίως στο εσωτερικό μέτωπο που ο Μακρόν δεν τα πάει καλά, ενώ μένουν πια μόλις 11 μήνες μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της Ipsos (σε δείγμα 10.000 ατόμων), το 64% των ερωτώμενων αξιολογεί αρνητικά την πολιτική Μακρόν για την πανδημία, που σήμερα αποτελεί –σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση– το υπ’ αριθ. 1 πρόβλημά τους (ακολουθούν κατά σειρά η αγοραστική δύναμη, το περιβάλλον, η εγκληματικότητα, το σύστημα υγείας κ.λπ.). Η γενική αίσθηση είναι ότι η κοινωνία απειλείται από ορατούς και αόρατους εχθρούς, κι ότι η Γαλλία «δεν χωρά άλλους ξένους». Η προϊούσα ατομικοποίηση και ο φόβος καταγράφονται και στη δημοσκόπηση της Ipsos, όταν το 68% των ερωτώμενων δηλώνει ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στους άλλους ανθρώπους…
Η δημοτικότητα του Μακρόν πήρε γοργά την κατιούσα. Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και το γενικότερο κύμα διαμαρτυρίας, που διογκωνόταν ως την εκδήλωση της πανδημίας, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αποδόμησή του. Έτσι σήμερα «ισοβαθμεί» με την Λεπέν στις δημοσκοπήσεις για τον Α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών (παίρνουν από 27%). Η διαφορά είναι ότι στον Β΄ γύρο η Λεπέν εμφανίζεται να αποσπά ποσοστό πολύ μεγαλύτερο του 34% που είχε πάρει στον Β΄ γύρο το 2016 (οι τωρινές δημοσκοπήσεις της δίνουν 42-46%…). Από το πλήθος των υπόλοιπων υποψηφίων, μονάχα ο Μελανσόν (Ανυπότακτη Γαλλία) και δύο κεντροδεξιοί υποψήφιοι (η Πεκρές και ο Μπερτρτάν) φαίνεται να ξεπερνούν το 10%.
Όλοι για τη νέα γαλλική δόξα…
Έτσι ο Μακρόν προσφεύγει σε μια διπλή τακτική: από τη μια «σταμπάρει» την Λεπέν ως ακροδεξιά-εθνολαϊκίστρια, κι από την άλλη υιοθετεί πολιτικές που η ίδια η Λεπέν θα δυσκολευόταν πολύ να εφαρμόσει. Η σιδηρόφρακτη «δημοκρατία» που χτίζει με μια σειρά εκτρωματικούς νόμους και με ακραία καταστολή, και η απόπειρά του να παρουσιαστεί στους Γάλλους ως σταυροφόρος εναντίον του ισλαμισμού, δεν έχει βέβαια την παραμικρή σχέση με αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «ευρωπαϊκές αξίες». Το απέδειξε όταν έστελνε τα ΜΑΤ να βγάλουν μάτια και να διαμελίσουν χέρια και πόδια Γάλλων που τόλμησαν να φορέσουν κίτρινα γιλέκα και να τον αμφισβητήσουν… Τώρα προσπαθεί να σαγηνεύσει και να υποκλέψει το ακροατήριο της Λεπέν πλειοδοτώντας σε αντι-ισλαμισμό, επιχειρώντας να κεφαλαιοποιήσει ο ίδιος τον φόβο του «μέσου Γάλλου», και να εκτρέψει αλλού τον θυμό πλατιών μαζών για τη συνεχώς επιδεινούμενη ζωή τους.
Αυτό που λίγοι επισημαίνουν, όμως, είναι ότι τόσο ο Μακρόν όσο και η Λεπέν (όπως και αρκετοί ακόμη υποψήφιοι για την προεδρία) θέτουν με έμφαση την ανάγκη «ενίσχυσης του διεθνούς ρόλου της Γαλλίας». Με άλλα λόγια, της ισχυροποίησης-εδραίωσης του γαλλικού ιμπεριαλισμού με την εκμετάλλευση των σχετικών πλεονεκτημάτων του, και των αδυναμιών των ανταγωνιστών του. Εδώ δεν κονταροχτυπιούνται οι «ανειρήνευτοι αντίπαλοι»: όλοι τους πρέπει να πείσουν το βαθύ κράτος ότι δεσμεύονται σ’ αυτόν τον κεντρικό στόχο. Το πόσο είναι ρεαλιστικό αυτό, όταν η πολύπλευρη δομική κρίση δεν αφήνει πολλά περιθώρια και απέναντι ορθώνονται γίγαντες όπως η Κίνα, είναι άλλης τάξης ζήτημα. Ούτως ή άλλως, οι εξελίξεις είναι πια γοργές, κι από μήνα σε μήνα τα δεδομένα τροποποιούνται…
«Το 58% των Γάλλων υποστηρίζει τους στρατηγούς». Αλήθεια;
Μέσα σε όλα αυτά, στις 22 Απριλίου το ακροδεξιό περιοδικό Valeurs Actuelles («Σύγχρονες Αξίες») δημοσίευσε την περίφημη πλέον παρέμβαση των 20 Γάλλων απόστρατων στρατηγών, στην οποία προειδοποιούν ότι αν κυβέρνηση, κράτος κ.λπ. δεν κάνουν τη δουλειά τους, θα αναλάβει ο στρατός! Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία, που εμπεριείχε την ελάχιστα συγκαλυμμένη απειλή πραξικοπήματος, δημιουργεί νέα δεδομένα, αυξάνοντας την πίεση στον Μακρόν και γενικότερα το πολιτικό σύστημα. Μόνο ο Μελανσόν, όμως, τόλμησε να μιλήσει για πραξικόπημα. Η Λεπέν χειροκρότησε, ο Μακρόν κ.ά. δεν είπαν κουβέντα.
Ο γαλλικός στρατός έχει λαμπρή προϊστορία: χαρακτηριστικά παραδείγματα τα «ανδραγαθήματά του» στην Αλγερία και την Ινδοκίνα. Όμως εδώ και δεκαετίες περιοριζόταν να βγάζει πέρα διακριτικά όποια βρωμοδουλειά τού ανέθεταν οι κυβερνώντες. Άρα πρωτοτυπεί η παρέμβαση των στρατηγών – που, «όλως τυχαίως», δημοσιοποιήθηκε στην 60ή επέτειο της απόπειρας πραξικοπήματος εναντίον του Ντε Γκολ. Η πρωτοτυπία συνεχίζεται κι από τη δεύτερη παρέμβαση (9 Μαΐου) «ανώνυμων αξιωματικών και υπαξιωματικών». Σύμφωνα με το ακροδεξιό περιοδικό, αυτή συγκεντρώνει μέχρι στιγμής και 250.000 υπογραφές υποστήριξης από Γάλλους πολίτες. Πολλές ή λίγες;
Τελικά η υπουργός Άμυνας Φλοράνς Παρλί (που στην αρχή ειρωνευόταν ότι πρόκειται για… μερικούς γέρους με παντόφλες) δήλωσε ότι θα τιμωρηθούν όσοι στρατιωτικοί εκφέρουν δημόσια γνώμη για πολιτικά και θρησκευτικά ζητήματα, ενώ ο στρατηγός Φρανσουά Λεκουάντρ, επικεφαλής των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων, ανακοίνωσε τη δίωξη όσων εν ενεργεία στρατιωτικών έχουν αναμιχθεί. Όλα αυτά όμως επισκιάστηκαν από τα δημοσιεύματα «έγκριτων» γαλλικών ΜΜΕ (LCI, BMF-TV κ.ά.), σύμφωνα με τα οποία «το 58% των Γάλλων υποστηρίζει την πρωτοβουλία των στρατηγών». Μάλιστα ο τίτλος αυτός αναπαράχθηκε αυτολεξεί από τα διεθνή (και ελλαδικά) ΜΜΕ…
Εδώ ανακύπτει ένα ζήτημα αξιοπιστίας. Στην εν λόγω δημοσκόπηση της εταιρίας Harris Interactive, πριν την ερώτηση για το αν υποστηρίζουν ή όχι την πρωτοβουλία των στρατιωτικών, προηγείται μια άλλη: «Έχετε ακούσει για μια ανοιχτή επιστολή 20 στρατηγών που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Valeurs Actuelles;». Σχεδόν τα 2/3 των ερωτηθέντων απαντούν «Όχι» (36%) και «Ναι, αλλά δεν γνωρίζω ακριβώς περί τίνος πρόκειται» (26%). Οπότε, τι κάνει ο καλός δημοσκόπος; Μια… δημιουργική περίληψη της παρέμβασης, την οποία διαβάζουν οι ερωτώμενοι για να απαντήσουν στο δεύτερο ερώτημα! Για να ψαρέψει μάλιστα περισσότερες θετικές απαντήσεις, στην περίληψη βάζει και το θέμα της καταστολής εναντίον των Κίτρινων Γιλέκων… Η αλήθεια είναι, λοιπόν, όχι ακριβώς ότι «το 58% των Γάλλων υποστηρίζει την πρωτοβουλία των στρατηγών», αλλά ότι τέτοιες χειραγωγητικές δημοσκοπήσεις θα τις ζήλευαν και οι δικοί μας «επαγγελματίες».
