Ο αγώνας της κυβέρνησης κοινωνικής σωτηρίας για την ανάσχεση της ανθρωπιστικής καταστροφής και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας θα είναι δύσκολος και είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν και οπισθοχωρήσεις και συμβιβασμοί. Αρκεί οι όποιοι συμβιβασμοί γίνουν να μην υπονομεύσουν τον τελικό στόχο…
Ο «διάβολος»
Οι διαπραγματεύσεις του αντιπροέδρου της Κυβέρνησης με τους μετόχους και τις Διοικήσεις των συστημικών τραπεζών δημιουργούν ερωτηματικά ως προς την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητά τους διότι:
1. Η ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών χαρακτηρίσθηκε -και ήταν- σκάνδαλο, καθώς ενώ οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν με κεφάλαια που το Ελληνικό Δημόσιο δανείσθηκε, οι Διοικήσεις των τραπεζών, που ήταν υπεύθυνες αφενός για την κακοδιαχείριση των τραπεζών και αφετέρου για τον εκμαυλισμό των δανειοληπτών, παρέμειναν ανεξέλεγκτες.
2. Αντίθετα με τις Διοικήσεις, οι παλαιοί μέτοχοι των τραπεζών υπέστησαν σημαντική απομείωση της αξίας των μετοχών τους όπως αποδεικνύεται από την απαξίωση της αξίας τους λόγω της οικονομικής κρίσης, ενώ και η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης επέτεινε αυτήν την απαξίωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την ανακεφαλαιοποίηση τα ποσοστά του ΤΧΣ ανέρχονταν στην Εθνική σε 84,6%, στην Alpha σε 83,7%, στην Πειραιώς σε 80,9% και στην Eurobank σε 93,8%.
3. Οι νέοι μέτοχοι με τους οποίους συναντήθηκε ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης είναι τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που τοποθετήθηκαν σε ΕΤΕ και Eurobank συμμετέχοντας στις σκανδαλώδεις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που έγιναν σε τιμές σημαντικά μικρότερες αυτών της ανακεφαλαιοποίησης και είχαν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του ποσοστού του ΤΧΣ σε αυτές τις τράπεζες.
4. Ιδιαίτερα αλγεινή εντύπωση προκλήθηκε από τη συνάντηση με τον πρόεδρο της Τρ. Πειραιώς που «επωφελήθηκε» (βλέπε π.χ. απορρόφηση ΑΤΕ) από την ανακεφαλαιοποίηση και τη συγκέντρωση του τραπεζικού κεφαλαίου για να μετατρέψει την τράπεζα που, σύμφωνα με τους αρχικούς ελέγχους αντοχής, παρουσίαζε τα μεγαλύτερα προβλήματα φερεγγυότητας, στη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας.
Οι «λεπτομέρειες»…
1. Πολλή «σκόνη» σηκώνεται επίσης αυτές τις μέρες με πρόφαση τον υποχρεωτικό δανεισμό των τραπεζών από τον Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας (ΕLA) της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι αναλυτές εστιάζουν στο ακριβότερο επιτόκιο δανεισμού (1,55% έναντι 0,05%) αποκρύπτοντας το γεγονός ότι το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των δανείων είναι 5,23% (δηλαδή σημαντικά υψηλότερο από το κόστος 1,55%) και το περιθώριο επιτοκίου (μέσο επιτόκιο δανεισμού μείον μέσο επιτόκιο καταθέσεων) είναι επίσης σημαντικά υψηλότερο (3,95%).
2. Ανάλογη «φασαρία» γίνεται και με τις τιμές και αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων (όσο μειώνεται η τιμή ενός ομολόγου τόσο αυξάνεται η απόδοσή του). Όμως ουδείς ασχολείται με το συνολικό ύψος των συναλλαγών που γίνονται στη δευτερογενή αγορά ομολόγων και επηρεάζει τα παραπάνω μεγέθη. Το σύνολο των ελληνικών ομολόγων, που διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά, ανέρχεται σε περίπου 64 δισ. ευρώ (στοιχεία Σεπτ. 2014). Τον Δεκέμβριο 2014 οι συναλλαγές ανήλθαν σε 372 εκατ. (0,6% του συνόλου) ενώ τον Ιανουάριο 2015 σε 521 εκατ. ευρώ (0,8% του συνόλου). Πρόκειται για ελάχιστο ύψος συναλλαγών που παραπέμπει ευθέως σε άσκηση υποτιμητικής κερδοσκοπίας με αλλότριους στόχους και όχι σε κινήσεις πανικού επενδυτών που ανησυχούν για την ασφάλεια των επενδύσεών τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη μεγαλύτερη απόδοση καταγράφουν τα ομόλογα τριετούς διάρκειας, τα οποία έχουν στην κατοχή τους τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που επένδυσαν στην περιβόητη έξοδο στις αγορές της μνημονιακής κυβέρνησης.
3. Ενώ η ανάγκη ενίσχυσης των ασφαλιστικών ταμείων δεν αμφισβητείται, «μεγάλη αναταραχή» προκαλείται από την πιθανή επιβολή ειδικού φόρου 0,1% στις τραπεζικές συναλλαγές. Σε αυτήν την περίπτωση η υποκρισία ξεπέρασε κάθε όριο. Υπενθυμίζεται, λοιπόν, ότι μέχρι το 2001, όλες οι τραπεζικές συναλλαγές (πλην καταθέσεων-αναλήψεων) επιβαρύνονταν με τον Ειδικό Φόρο Τραπεζικών Εργασιών (ΕΦΤΕ) που ήταν 0,3%. Η κατάργησή του ήταν ένα ακόμη «δωράκι διευκόλυνσης» των τραπεζικών συναλλαγών σε βάρος των δημοσίων εσόδων και, μάλιστα, σε μια περίοδο που οι ελληνικές τράπεζες ήταν πρωταθλήτριες στην κερδοφορία στην Ευρώπη.
«Διάβολος» και «λεπτομέρειες» συναντώνται στην ανάγκη δημοσίου ελέγχου των συστημικών τραπεζών, προκειμένου να αντιμετωπισθούν η κερδοσκοπία και η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά αλλά και να ικανοποιηθεί το αίσθημα δικαίου της ελληνικής κοινωνίας.
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
