Φιλοξενούμε στο σημερινό φίλο μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση του Στέλιου Ελληνιάδη με τον πρέσβη Γιώργο Αϋφαντή, ο οποίος έχει πολύ μεγάλη εμπειρία από τις θέσεις στις οποίες έχει υπηρετήσει, και από την προσωπική του ενασχόληση με τα ζητήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και της παγκόσμιας γεωπολιτικής αρένας. Στο επίκεντρο της συζήτησης ήταν φυσικά η Ουκρανία, με όλες τις παραφυάδες αυτής της πολύ σοβαρής κρίσης.
Αγαπητέ Γιώργο, πώς βλέπεις το γεωπολιτικό φάσμα, πώς κινούνται οι τεκτονικές πλάκες;
Πρόκειται για μια μεγάλη αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν μπόρεσε να αποτρέψει αυτή τη σύγκρουση. Και είχε ανάγκη να την αποτρέψει, γιατί θα απέφευγε τη βίαιη υπαγωγή της στην Αμερική. Το πολιτικό αποτέλεσμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία είναι ότι η Ευρώπη βιαίως σύρεται πίσω από την Αμερική. Είναι υποτελής ως προς την πολιτική της στόχευση, αν όχι ως προς την ενεργειακή της εξάρτηση, και αυτό ήταν κάτι το οποίο η Ευρώπη σίγουρα δεν χρειαζόταν.
Η δεύτερη παράμετρος είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελεί αποτελεσματική ασπίδα απέναντι στην απροσχημάτιστη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Η Ρωσία είχε αυτό που λένε οι Αγγλοσάξονες ανησυχίες για την ασφάλεια της, security concerns, τις οποίες έκρινε ότι πιο αποτελεσματικά από τις συζητήσεις θα μπορούσε να τις διασφαλίσει αναλαμβάνοντας πολεμική δράση. Αυτό είναι ένα φαινόμενο το οποίο θα πρέπει να μας προβληματίσει. Η Ελλάδα, το ελληνικό πολιτικό σύστημα και η κοινή γνώμη –χειραγωγημένη σε ένα μεγάλο βαθμό– θεωρούσαν αποτελεσματική ασπίδα την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, για να παραφράσω ένα παλιό ρητό, «μην στηρίζεις τις ελπίδες σου στον ουρανό, γιατί και ο ουρανός πουθενά δεν στηρίζεται»! Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση και το διεθνές δίκαιο πουθενά δεν στηρίζονται! Όλοι οι γυρολόγοι και οι προπαγανδιστές του ευρωπαϊκού αφηγήματος υποστηρίζουν ότι είναι μία χαρά όπως είμαστε, αλλά το οικοδόμημα είναι στον αέρα. Διότι δεν έχει οικονομική αυτοτέλεια, δεν έχει πολιτική αυτοτέλεια και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κάτι πάρα πολύ απλό, που προκύπτει από τον 19ο αιώνα και πιο πριν: τις συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις. Αυτές έχει η Ρωσία, δεν τις έχει η Ευρώπη, και με αυτές ασκεί πολιτική αυτή τη στιγμή.
Οι Ευρωπαίοι, κυρίως οι Γερμανοί, είχαν μια περίοδο ταλάντευσης και μετά έγειραν προς τη μία πλευρά πάρα πολύ απότομα, ανατρέποντας μια πολιτική που εφαρμοζόταν από την εποχή του Βίλλυ Μπραντ…
Είναι το τέλος του ονείρου, ότι η Ευρώπη θα αναπτύσσεται οικονομικά, θα κάνει κοινωνική πολιτική, θα μοιράζει κοινωνικά επιδόματα και οι Αμερικανοί θα διασφαλίζουν την άμυνά της. Όμως, the party is over. Το εξήγησε ο πρόεδρος Τραμπ με τον ωμό του τρόπο, και πολύ πιο διπλωματικά το διακηρύσσει ο πρόεδρος Μπάιντεν. Θέλουν δεν θέλουν τώρα οι Ευρωπαίοι επανεξοπλίζονται. Στην περίπτωση της Γερμανίας δεν είναι απλό το πράγμα∙ κάθε φορά που επανεξοπλίστηκε η Γερμανία, παραφέρθηκε, με οδυνηρές συνέπειες για όλο τον κόσμο. Σταυρώνοντας τα δάχτυλά μας, ελπίζοντας ότι η δημοκρατία στη Γερμανία είναι ανθεκτική, επανεξοπλίζεται η Ευρώπη. Διότι κατάλαβε ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους άλλους παίκτες στην εξίσωση, και τις ΗΠΑ και τη Ρωσία πολύ περισσότερο, δεν συζητώ καν για την Κίνα, χωρίς να διαθέτει τη συμβατική σοφία∙ οι άνθρωποι του 19ου αιώνα λέγανε ότι αν δεν έχεις στρατιωτικές δυνάμεις, δεν έχεις ούτε πολιτική ισχύ. Το ιδεολόγημα της soft power η οποία θα κάνει τα πάντα και θα υποκαταστήσει τα πάντα, αποδεικνύεται λίγο-πολύ σαπουνόφουσκα!
Προσωπικά δεν αποκλείω τη δυνατότητα μιας χώρας με ήπια δύναμη να μπορέσει να επιβιώσει ίσως και περισσότερο από άλλες χώρες πολύ δυναμικές, που έχουν εξαφανιστεί από την ανθρώπινη ιστορία. Αλλά αυτό χρειάζεται σοφία και κότσια για να μπορέσει κανείς να το εφαρμόσει. Πάντως, ο Πούτιν πριν 15 χρόνια στο Μόναχο ζήτησε να σταματήσουν την περικύκλωση της Ρωσίας…
Ο Πούτιν το 2007 υπενθύμισε τις δεσμεύσεις και είπε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι ευθεία απειλή για τη Ρωσία. Το 2000 είχε ζητήσει να γίνει η Ρωσία μέλος του ΝΑΤΟ και μετά, όταν αυτό αντιμετωπίστηκε με χλευασμό, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα είναι της μόδας να βρίζουν όλοι τη Ρωσία. Έχουμε φτάσει μέχρι το σημείο να εγκαλούμε τους άλλους γιατί ανεβάζουν τον «Γλάρο» που διαδραματίζεται στην Κριμαία, γιατί έκανε προπαγάνδα υπέρ του Πούτιν ο Τσέχωφ! Λοιπόν, να συνέλθουμε από την παράνοια. Η Ρωσία έκανε κάποιες προτάσεις, να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική. Αποφασίστηκε από τις ελίτ της Ε.Ε. και των ΗΠΑ ότι θα παραμείνει αντίπαλος. Αυτόν τον αντίπαλο υφιστάμεθα τώρα. Η αρκούδα όταν πολεμάει δεν χαϊδεύει. Και όλος αυτός ο οδυρμός, όλος αυτός ο κλαυθμός για τους αμάχους… Τι είναι ο πόλεμος; Ένα wordgame που παίζουμε στην οθόνη του υπολογιστή και δεν υπάρχουν αίματα και δεν υπάρχουν άμαχοι; Οι άμαχοι και οι απώλειες των αμάχων είναι συστατικό στοιχείο του πολέμου από τότε που ο Ηράκλειτος είπε ότι «πατήρ πάντων πόλεμος». Και εγώ εξεγείρομαι όταν βλέπω τον πατέρα που θρηνούσε το παιδί του, αλλά γι’ αυτό θα έπρεπε να έχουν τύψεις συνείδησης αυτοί οι οποίοι διακινδυνεύουν τον πόλεμο.
Όλοι οι γυρολόγοι και οι προπαγανδιστές του ευρωπαϊκού αφηγήματος υποστηρίζουν ότι είναι μία χαρά όπως είμαστε, αλλά το οικοδόμημα είναι στον αέρα
Η Ρωσία δεν έχει κάνει επεμβάσεις στον κόσμο, δεν έχει ανατρέψει κάποιο καθεστώς.
Προφανώς, αλλά δεν έχει κανένα δισταγμό να το κάνει όταν θεωρεί ότι έτσι εξυπηρετεί την πολιτική της. Ο Πούτιν τους είπε, εντάξει, το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να μου δώσει συλλογική εγγύηση. Εσείς μου δίνετε μία γραπτή εγγύηση ότι δεν θα αφήσετε να μπει στην ημερήσια διάταξη του ΝΑΤΟ το θέμα ένταξης Ουκρανίας και Γεωργίας, ασκώντας το βέτο που έχετε, επειδή είσαστε μεγάλες και δυνατές χώρες μέσα στη συμμαχία; Και οι δύο αρνήθηκαν. Τώρα βλέπουμε ότι έκαναν λάθος. Εν πάση περιπτώσει, αν κηδόμεθα για τους Ουκρανούς αμάχους, τώρα πληρώνουν την άρνηση του Μακρόν και του Σολτς να δώσουν την εγγύηση ασφάλειας διμερώς στον Πούτιν.
Δεν υπάρχει Ντε Γκωλ στην Ευρώπη…
Ο Ντε Γκωλ είχε ένα όραμα για την Ευρώπη που έφτανε μέχρι τα Ουράλια. Η σύγκριση δείχνει και πόσο μικροί είναι οι άνθρωποι, κι αυτοί που είναι πετυχημένοι – γιατί δεν συζητώ για φιγούρες όπως η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, η οποία είναι κλασικά επικίνδυνη, μπορεί να προκαλέσει πυρηνική καταστροφή! Δεν καταλαβαίνει τίποτα και είναι υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου! Όχι της Ανδόρας. Πραγματικά, εάν εισάκουε ο πρόεδρος Πούτιν την έκκληση του Ζελένσκι να μιλήσουν, και κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι, δεν θα λέγαμε όλοι ότι είναι ένας θρίαμβος της ουκρανικής διπλωματίας, της ευρωπαϊκής διπλωματίας, αν ο Ρώσος απέσυρε τα στρατεύματά του και η Ουκρανία ανακηρυσσόταν σε ένα αποστρατιωτικοποιημένο και εσαεί ουδέτερο κράτος, όπως π.χ. η Αυστρία ή η Φινλανδία; Εάν δεν μετατρεπόταν η Ουκρανία σε προκεχωρημένο πυροβολείο πυραύλων μέσου βεληνεκούς που θα έφταναν στη Μόσχα σε δύο λεπτά από τη στιγμή που θα εκτοξεύονταν;
Οι Αμερικάνοι δεν στήριξαν τις καταληφθείσες χώρες. Μετά από είκοσι χρόνια ισχυρίζονταν ότι έφτιαξαν ένα αξιόμαχο στρατό 200 χιλιάδων Αφγανών, που ήταν μια φούσκα! Και την Ουκρανία, οπωσδήποτε από το 2014 και μετά, την άφησαν χωρίς στοιχειώδεις δυνάμεις να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Κι αυτό επειδή πάντα θέλουν η εξάρτηση να είναι δουλική.
Όχι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν το ρεκόρ παρεμβάσεων σε όλο τον κόσμο. Οι ΗΠΑ θυσιάζουν τους ανθρώπους, τους Κούρδους, τους Αφγανούς που συμπαρατάχτηκαν μαζί τους, όλους αυτούς που βιάστηκαν να πάνε χωρίς όρους, χωρίς περίσκεψη, στη «σωστή πλευρά της ιστορίας»! Οι Ισραηλινοί δεν έσπευσαν να συνταχθούν στη «σωστή πλευρά της ιστορίας» και δίνουν μαθήματα διπλωματίας σε όλο τον κόσμο. Δεν απαγόρευσαν τον Τσαϊκόφσκι, δεν απαγόρευσαν τα μπαλέτα Μπαλσόι, λες και αυτοί οι καλλιτέχνες, οι μουσικοί και οι εκτελεστές, είναι πράκτορες του Πούτιν!
Οι Δυτικοί έκοψαν τους ανάπηρες αθλητές, Ρώσους και Λευκορώσους, από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες!
Έδιωξαν Ρώσους φοιτητές από τα δυτικά πανεπιστήμια. Είναι κι αυτοί πράκτορες του Πούτιν; Κι ακόμη χειρότερο, κλείσανε τα ρωσόφωνα μέσα προπαγάνδας∙ δεν ισχυρίζομαι ότι το Σπούτνικ δεν έχει λογοκρισία, αλλά δεν υπολογίζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες και ρίχνουμε μαύρο;
Εφτά χρόνια έχουν οι Εγγλέζοι φυλακισμένο τον Ασάνζ χωρίς καν να τον έχουν καταδικάσει με κάποια κατηγορία! Επειδή έβγαλε στη δημοσιότητα τα αληθινά βίντεο των δολοφονιών αμάχων που έκαναν οι Αμερικάνοι στο Ιράκ!
Δεν αντιλέγω, αλλά υπάρχει κι άλλος δρόμος. Ο δρόμος που δείχνει το Ισραήλ, και σε ένα βαθμό, σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων, ακολουθεί η Τουρκία.
Και η Κίνα;
Όλοι εργάζονται για την Κίνα. Η αμερικανική στρατηγική ήταν ότι η Ρωσία είναι ο αδύναμος κρίκος σε μια συμμαχία Ρωσίας-Κίνας, και χτυπάμε πρώτα τον πιο αδύναμο κρίκο. Αυτή είναι η λογική των Δημοκρατικών. Αυτό που θα γίνει θα είναι να μπολιάσουν με τη ρωσική τεχνολογία και την πολεμική μηχανή την Κίνα και να φτιάξουν έναν Φρανκεστάιν στην Ευρασία, ο οποίος θα σπρώξει τις ΗΠΑ μακριά, θα τις περιορίσει στο δυτικό ημισφαίριο.
Εγώ εκπροσωπούσα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και επί 35 χρόνια ασκούσα πολιτική, δεν ήμουν θεωρητικός. Υπηρετούσα τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Βλέπω ότι αυτή η σύγκρουση γιγαντώνει τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας για τη Δύση. Βλέπω ότι η απαίτηση της Ρωσίας για αποστρατιωτικοποιημένη Ουκρανία, η οποία θα επιβληθεί με τα όπλα, είναι ένα πολύ αρνητικό προηγούμενο για τα νησιά του Αιγαίου. Η δικιά μου συνεισφορά είναι να πω το τι μας έρχεται. Βάζουν τη Ρωσία έξω από την αγορά ενέργειας, θα φέρουν το Ιράν μέσα, εσπευσμένα, γιατί αυτό έχει φυσικό αέριο, αυτό έχει πετρέλαιο που μπορεί να υποκαταστήσει σχετικά γρήγορα την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο…
Δεν είναι τρομοκράτες οι Ιρανοί που απειλούν με πυρηνικά την ανθρωπότητα;
Δεν έχει καμία σημασία. Είναι αιμοδιψείς, είναι με κέρατα τα οποία κρύβουν κάτω από τα σαρίκια τους κ.λπ. Μιλάμε ότι η δαιμονοποίηση του άλλου και αυτή η απύθμενη αυταρέσκεια της οικουμενικότητας των αξιών μας, τις οποίες πρέπει με το ζόρι να τις φορέσουμε καπέλο σε όλους τους άλλους πολιτισμούς και λαούς, είναι αυτοκαταστροφική. Στην Ελλάδα βρήκαμε την έννοια της δημοκρατίας, αλλά οι αρχαίοι ημών πρόγονοι δεν έτρεξαν στους Φαραώ να τους πουν, βρε σεις, ηλίθιοι, πώς κυβερνάτε τη χώρα σας; Να, έτσι πρέπει να την κυβερνάτε! Η Ελλάδα ποτέ δεν υπήρξε σταυροφόρος να καταργήσει συστήματα που δεν της άρεσαν. Εμείς έχουμε το δικό μας θετικό παράδειγμα. Αυτή είναι η δύναμη της Ελλάδας. Πιστεύω ότι θα πρέπει να δείξει τα ρεφλέξ και να αναπροσαρμοστεί. Το πιστεύω, αλλά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος. Δεν βλέπω να μπορούμε να γλιτώσουμε τις φριχτές ανατιμήσεις στην ενέργεια. Ακόμη και εισαγωγές από την Αλγερία, απ’ το Ιράν, απ’ το θεό, από τον Άρη, θα είναι ακριβές. Είναι αυτό που λένε οι Αμερικάνοι, παίζουμε το χαμένο χαρτί. Κατεβάζουμε τα χαρτιά μας, ξέροντας ότι ο αντίπαλος έχει πολύ καλύτερο.
Δεν είναι έλλειψη κουλτούρας να προβάλλουν μόνο τους Ουκρανούς ως Ευρωπαίους και να αρνούνται την ευρωπαϊκότητα των Ρώσων, δηλαδή του Ντοστογιέφσκι, του Πούσκιν, του Τολστόι, του Γκόγκολ, του Τσέχωφ; Το αεροδρόμιο στο Ντονιέτσκ, το οποίο κατασκευάστηκε, μπήκε σε λειτουργία λίγο πριν το 2014, βομβαρδίστηκε ανηλεώς και καταστράφηκε ολοσχερώς, είχε ονομαστεί από τη διοίκηση της Ανατολικής Ουκρανίας «Σεργκέι Προκόφιεφ», επειδή ο μουσουργός καταγόταν απ’ αυτή την περιοχή. Πράγμα που δείχνει και τη σημασία του κοινού πολιτισμού για τους λαούς της περιοχής, που μόνο με τεχνητό και βίαιο τρόπο μπορείς να τους ξεχωρίσεις μεταξύ τους. Δηλαδή, να διαχωρίσεις τους Ρώσους από τους Ουκρανούς πολιτισμικά, κοινωνικά, ιστορικά κ.λπ.
Το αίτημα για ανασύνταξη της Ευρώπης σαν μιας ευρύτερης πολιτικής, πολιτιστικής και οικονομικής οντότητας, η ουκρανική κρίση το θέτει πάλι από την αρχή. Ποιος ήταν ο σκοπός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Γιατί την έφτιαξαν ο Ντε Γκάσπερι και οι άλλοι; Για να μην ξανασυμβεί ένας μεγάλος πόλεμος. Αυτή τη στιγμή ο μεγάλος πόλεμος είναι δίπλα μας. Ο κύριος Μπλίνκεν είπε να δώσουν οι Πολωνοί αεροπλάνα. Από πού θα επιχειρούν; Ούτε ώρα δεν θ’ αντέξουν αν επιχειρήσουν από αεροδιαδρόμους μέσα στην Ουκρανία. Άρα θα χρησιμοποιήσουν ρουμανικά και πολωνικά αεροδρόμια. Με μεγάλη ικανοποίηση θα τα πλήξουν με πυραύλους Κρουζ οι Ρώσοι∙ δεν θα μείνει κολυμπηθρόξυλο. Και μετά; Θα πάμε στα πυρηνικά; Θα πάμε επειδή επλήγησαν κάποια αεροδρόμια στην Πολωνία, τη Λετονία ή τη Ρουμανία, σε πυρηνικό πόλεμο; Εκεί σπρώχνει, όμως, ο κύριος Άντονι Μπλίνκεν! Αν ήθελαν να καταστήσουν την Ουκρανία αξιόμαχη, να αποτρέψουν μια ρωσική εισβολή, γιατί δεν τα έδωσαν νωρίτερα;
Οι ΗΠΑ θυσιάζουν τους ανθρώπους, τους Κούρδους, τους Αφγανούς που συμπαρατάχτηκαν μαζί τους, όλους αυτούς που βιάστηκαν να πάνε χωρίς όρους, χωρίς περίσκεψη, στη «σωστή πλευρά της ιστορίας»
Μήπως, όμως, οι Αμερικάνοι έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους κάτι που το έχουν εφαρμόσει και στους δύο παγκόσμιους πολέμους; Δηλαδή, να σκοτώνονται οι Ευρωπαίοι μεταξύ τους κι αυτοί με καθυστέρηση να μπαίνουν στους πολέμους και να αντλούν τα περισσότερα οφέλη εφόσον οι άλλοι αυτοκαταστρέφονται;
Ο συλλογισμός που έκανες είναι κυνικός, είναι ανήθικος, αλλά εάν κρίνουν στην Ουάσιγκτον ότι εξυπηρετεί το εθνικό τους συμφέρον, δεν έχουν ηθικούς φραγμούς να το εφαρμόσουν. Το ζήτημα είναι αν είμαστε εμείς πρόβατα που βελάζουμε ότι είμαστε στη σωστή μεριά της ιστορίας και πηγαίνουμε χαρούμενα προς σφαγήν. Ο Ζελένσκι έχει τους καλύτερους φίλους αυτή τη στιγμή, τους πιο ισχυρούς συμμάχους φραστικά, τις ΗΠΑ, μιλάει κάθε τόσο με τον Μπάιντεν, πραγματικά πού να το είχε φανταστεί, και αυτή τη στιγμή ο κόσμος του, οι άνθρωποί του σφαγιάζονται. Να παίρνουμε μαθήματα από την κρίση, διότι υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι Ουκρανοί στην Ευρώπη. Υπάρχουν οι Φινλανδοί, για τους οποίους μια ολόκληρη φιλολογία αναπτύσσεται και κάτι εντελώς παρδαλές προσωπικότητες, ας πούμε ο πρώην πρωθυπουργός Στουπ, έχουν ξεκινήσει εκστρατεία να ενταχθεί η Φινλανδία στο ΝΑΤΟ! Ο πρόεδρος, η κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο αρνούνται να συζητήσουν το ζήτημα.
Η μεγάλη πλειοψηφία των Φινλανδών δεν θέλει, γιατί ξέρουν ότι οι Αμερικάνοι ψάχνουν για τους επόμενους Ουκρανούς στην Ευρώπη! Ο Πούτιν, όμως, βλέπει κάθε Σεπτέμβριο, μια φορά στη Φινλανδία, την άλλη στη Ρωσία, παραμεθορίως, τον Φινλανδό πρόεδρο και κάθε φορά λέει το ίδιο πράγμα, «η Φινλανδία, η ασφαλέστερη χώρα στον κόσμο… όσο δεν αναπτύσσει νατοϊκά στρατεύματα στο έδαφός της». Είναι ειλικρινής ως προς αυτό. Και οι Φινλανδοί είναι κάποιοι οι οποίοι πολέμησαν απεγνωσμένα και μόνοι τους το 1939. Και μια δεύτερη φορά το ’43. Πάλεψαν με την αρκούδα και επέζησαν. Έχουν την εμπειρία του σφιχταγκαλιάσματος, τους εγκατέλειψαν τότε όλοι και γι’ αυτό έχουν μια τακτική μη πρόκλησης των Ρώσων. Γι’ αυτό πιστεύω, οι Σουηδοί είναι πολύ πιο καιροσκόποι, ότι οι Φινλανδοί δεν θα κάνουν το λάθος που έκανε ο Ζελένσκι, μολονότι έχουν αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις, και μολονότι θα αγοράσουν για πρώτη φορά στην ιστορία τους, θα δώσουν δέκα δισ., 70 F-35!
Οι Φινλανδοί πάλεψαν πολύ πετυχημένα με τους Ρώσους το 1939, αλλά όταν ανέλαβε ο Ζούκοφ, ο στρατάρχης Μάνερχαϊμ, που είχε διατελέσει υπασπιστής του Τσάρου, υπέγραψε στα ρώσικα τη συνθήκη ανακωχής. Χάσανε την Ανατολική Καρελία τότε. Είναι οι τελευταίοι που θα απαγορεύσουν τον Τσέχωφ, τον Ντοστογιέφσκι, τα μπαλέτα Μπαλσόι ή θα στείλουν όπλα ή θα εγκαταστήσουν πυραύλους για να στοχεύουν την Αγία Πετρούπολη. Το 1942, όταν ο Χίτλερ επισκέφτηκε τον στρατάρχη Μάνερχαϊμ και ζήτησε να χτυπήσουν από τα βορειοδυτικά το Λένινγκραντ, τη μοναδική οδό ανεφοδιασμού στη λίμνη Λαντόγκα όταν πάγωνε το χειμώνα, ο Μάνερχαϊμ του είπε ότι ποτέ τα σύνορα της Φινλανδίας δεν ήταν στην Αγία Πετρούπολη. Και δεν το έπραξε. Και γι’ αυτό το λόγο, όταν το 1943-44 γύρισαν οι τύχες του πολέμου, οι Ρώσοι δεν εισέβαλαν στη Φινλανδία∙ ποιος θα τους είχε εμποδίσει; Ο Τσόρτσιλ; Και τότε οι Φινλανδοί άρχισαν να πολεμούν τα γερμανικά στρατεύματα που υπήρχαν σε φινλανδικό έδαφος και τα οποία αποχώρησαν προς την κατεχόμενη Νορβηγία.
Το ελληνικό πολιτικό σύστημα θα πρέπει γενικά να πάρει μαθήματα. Δεν είμαι αισιόδοξος…
(Αποσπάσματα συζήτησης «Στο Κόκκινο 105.5», 7/3/2022)
