«Η κρίση εντείνεται. Αντιμετωπίζουμε μια “συριοποίηση” της Λιβύης». Αυτή η δήλωση του Γάλλου ΥΠΕΞ Ζαν Ιβ Λεντριάν δείχνει ξεκάθαρα το πού οδεύουν τα πράγματα στη διαλυμένη αυτή χώρα, 9 χρόνια μετά την ανατροπή Καντάφι από τη στρατιωτική επέμβαση της Δύσης. Χωρισμένη ντε φάκτο στα τρία, με παρουσία μισθοφόρων και τζιχαντιστικών συμμοριών παντού, η Λιβύη έχει καταστεί ένα από τα πιο ενεργά πεδία των γεωπολιτικών ανταγωνισμών στην περιοχή.
Η Γαλλία έχει λόγο να ανησυχεί, καθώς τις τελευταίες βδομάδες τα συμφέροντά της στην περιοχή δέχονται πλήγματα. Οι νίκες της «διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης» του Σάρατζ ενισχύουν την ιδιότυπη συμμαχία Τουρκίας και Ιταλίας. Η Τουρκία έχει επιβάλει την παρουσία της στην περιοχή ενισχύοντας στρατιωτικά τον Σάρατζ με ναυτικές δυνάμεις, αεροπλάνα και drones και μεταφέροντας τζιχαντιστές μισθοφόρους από τη Συρία. Έτσι πέτυχε να σπάσει την περικύκλωση της Τρίπολης, να σταθεροποιήσει την απειλούμενη κυβέρνηση Σάρατζ, και να δημιουργήσει τετελεσμένα σε όλη τη Μεσόγειο με το «τουρκολιβυκό μνημόνιο συνεργασίας».
Την ίδια στιγμή, η πλευρά του Χαφτάρ προαναγγέλλει την επανασυσπείρωση των δυνάμεών της για ένα κύμα αντεπίθεσης, ενώ η αντιπαράθεση μεταφέρεται και στο πεδίο της προπαγάνδας. Από τη μια η Τουρκία και κομμάτι των δυτικών ΜΜΕ ανακαλύπτουν κινήσεις υποχώρησης των Ρώσων μισθοφόρων (που πολεμούν στο πλευρό του Χαφτάρ με τις ευλογίες της Μόσχας), και προφητεύουν την επικείμενη εγκατάλειψη του Χαφτάρ από τον Πούτιν. Από την άλλη, η πλευρά του Χαφτάρ απαντά δημοσιοποιώντας φωτογραφίες που αποδεικνύουν την παρουσία ρωσικών αεροσκαφών MIG-29, ισχυριζόμενη ότι αυτά ήδη επιχειρούν στην περιοχή.
Διεθνοποιημένη σύγκρουση
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Τουρκία κερδίζει θέσεις, αφού είναι ίσως η μοναδική από τις μεγάλες δυνάμεις που εμπλέκονται η οποία έχει μια σταθερή στρατηγική, που την προωθεί βήμα-βήμα, αξιοποιώντας τις αντιφάσεις των υπόλοιπων παικτών. Με τον τρόπο αυτό επέβαλε να αναγνωρίζεται από όλους σαν ρυθμιστής-τοποτηρητής στην περιοχή, και ο Ερντογάν κατέστη επίσημος συνομιλητής σε κάθε διεθνή διαδικασία όχι μόνο για τη Λιβύη, αλλά συνολικά για τη Ν.Α. Μεσόγειο.
Η Τουρκία, η μοναδική ίσως από τις εμπλεκόμενες στη Λιβύη ξένες δυνάμεις με σταθερή στρατηγική, πέτυχε να σπάσει την περικύκλωση της Τρίπολης από τον Χαφτάρ, να σταθεροποιήσει την απειλούμενη κυβέρνηση Σάρατζ, και να δημιουργήσει τετελεσμένα σε όλη τη Μεσόγειο
Η Δύση δηλώνει πως στηρίζει τη διεθνή νομιμότητα – δηλαδή την «κυβέρνηση» Σάρατζ, κλείνοντας τα μάτια για την παρουσία τζιχαντιστών στο πλευρό της, αλλά και για το οργανωμένο δουλεμπόριο που στηρίζει. Οι ΗΠΑ μετατρέπουν την αρχική «ουδετερότητά» τους σε στήριξη της Τουρκίας και του Σάρατζ, θέλοντας πάση θυσία να μην αποκλειστούν από τις επόμενες εξελίξεις. Η Ευρώπη βρίσκεται και πάλι διασπασμένη: η Ιταλία στηρίζει τον Σάρατζ, η Γαλλία τον Χαφτάρ, και η Γερμανία –σε ανοιχτή επικοινωνία με την Τουρκία– επιδιώκει να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή. Όλοι μαζί υποτίθεται ότι αναλαμβάνουν τη θαλάσσια επιτήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, αλλά τα C-130 του Ερντογάν μεταφέρουν ανενόχλητα μισθοφόρους και πολεμικό υλικό, και οι ευρωπαϊκές εταιρίες συνεχίζουν το εμπόριο όπλων με αμφότερες τις πλευρές…
Η Ρωσία, βασικός σύμμαχος του Χαφτάρ μετά τον απογαλακτισμό του τελευταίου από τις ΗΠΑ, κρατά αντιφατική στάση. Στηρίζει τον σύμμαχό της με στρατιωτικό υλικό και διπλωματικές κινήσεις, αλλά αποφεύγει μια ανοιχτή σύγκρουση με την Τουρκία. Όλοι προσπαθούν να «διαβάσουν» τις επόμενες κινήσεις της Μόσχας, που μοιάζει να είναι η μόνη ικανή να κρίνει τον συσχετισμό δύναμης και να βάλει εμπόδια στην Τουρκία. Οι υπόλοιπες περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής που στηρίζουν τον Χαφτάρ (χώρες του Κόλπου, Αίγυπτος, Ισραήλ) δεν φαίνεται να έχουν την αποφασιστικότητα που έχει επιδείξει η Τουρκία, ώστε να αντισταθμίσουν τη δυναμική της.
Η μεγάλη ελληνική απουσία
Η έκβαση αυτού του εν εξελίξει διεθνοποιημένου πολέμου αφορά άμεσα τη χώρα μας, φέρνοντάς την πιο κοντά στην κόκκινη ζώνη της γεωπολιτικής. Από την αρχή της λιβυκής κρίσης, η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν είπε κουβέντα για το ΝΑΤΟϊκό έγκλημα της ανατροπής του Καντάφι, παρόλο που οι ενδείξεις για τα προβλήματα που θα προέκυπταν ήταν ήδη ορατές. Στο επόμενο διάστημα δεν αντέδρασε στην ολοένα και μεγαλύτερη εμπλοκή της Τουρκίας, και στήριξε σε όλες τις διεθνείς διαδικασίες τον εκλεκτό της, τον Σαράτζ… Τα ίδια δηλαδή που έκανε και στη Συρία, τασσόμενη με τη Δύση εναντίον του Άσαντ. Έτσι επέτρεψε στην Τουρκία να επιβάλει την πολιτική της «Γαλάζιας Πατρίδας», προβάλλοντας τις διεκδικήσεις της σε όλη τη Μεσόγειο και δημιουργώντας τετελεσμένα αμφισβήτησης των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου.
Μοιάζει αυτή η εξέλιξη να μεταφέρει βίαια τους υπεύθυνους της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας στη νέα πραγματικότητα, τη στιγμή που ο γερμανοτουρκικός άξονας αποκλείει την Ελλάδα από τις συνομιλίες του Βερολίνου. Ο ΥΠΕΞ κ. Δένδιας στηρίζει στα λόγια τον Χαφτάρ, στα πλαίσια της συμμαχίας με Γαλλία και Ισραήλ, αλλά τα λόγια δεν συνοδεύονται από πράξεις. Η Ελλάδα δεν μαθαίνει τίποτα από την ενεργητικότητα και την επιμονή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, χάνει την ευκαιρία για στενότερη συνεργασία με την Αίγυπτο και τη Γαλλία, και τελικά βρίσκεται για ακόμη μια φορά πιεσμένη από τον τουρκικό επεκτατισμό.
