Το σχέδιο Σόιμπλε σε εξέλιξη
Του Σπύρου Παναγιώτου
Ενώ η ελληνική κοινωνία εμβρόντητη παρακολουθεί την ψήφιση του πρώτου πακέτου «προαπαιτούμενων» για να ξεκινήσει η ουσιαστική διαπραγμάτευση των όρων του νέου μνημονίου, και ενώ το δεύτερο πακέτο έρχεται στη Βουλή την επόμενη βδομάδα, κανείς δεν έχει συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις όσων ψηφίστηκαν στις 16/7 τόσο για την οικονομία της χώρας όσο και για την ίδια τη δημοκρατία.
Την ίδια στιγμή, το σχέδιο της υπό γερμανική ηγεμονία Ευρώπης για τιμωρητική αποπομπή της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Τιμωρητική αποπομπή σημαίνει ότι η Ελλάδα θα οδηγηθεί εκτός ευρωζώνης, με δική της ευθύνη και υπό καθεστώς χρεοκοπίας με τους όρους των δανειστών, χωρίς δηλαδή να έχει κανένα από τα πλεονεκτήματα που το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει.
Είναι κοινά ομολογημένο πια ότι το πρόγραμμα που συμφωνήθηκε μεταξύ της κυβέρνησης Τσίπρα και των δανειστών δεν είναι βιώσιμο. Η εκτίμηση αυτή, που επαναλαμβάνεται σε όλους τους τόνους από αναλυτές και κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν πιστοποιεί ένα λάθος που σε επόμενα στάδια θα διορθωθεί. Πιστοποιεί ένα καλά προμελετημένο σχέδιο.
Η πρώτη πράξη του δράματος θα γίνει φανερή στον πρώτο έλεγχο της αποδοτικότητας των μέτρων. Οι πιθανότητες που υπάρχουν να εκπληρωθούν οι προβλέψεις των δημοσιονομικών στόχων που τέθηκαν είναι ανύπαρκτες. Η διατήρηση του τραπεζικού συστήματος στα όρια της επιβίωσης με τη μεθοδικά ελάχιστη στήριξη που παρέχει ο ELA, η διατήρηση για άγνωστο διάστημα του «ελέγχου κεφαλαίων», θα έχει αναμφισβήτητα επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία το τρέχον έτος. Ήδη οι μελέτες της ΕΚΤ κάνουν λόγο για συνέχιση της ύφεσης από 2% έως 4%. Υπό αυτούς τους όρους, η Ελλάδα θα παρουσιαστεί ανακόλουθη με τους στόχους που η ίδια παρουσίασε στη Σύνοδο Κορυφής, και άρα υπεύθυνη για την αποτυχία του προγράμματος.
Εν τω μεταξύ, και πριν φθάσουμε σε αυτό το σημείο, το ΔΝΤ μπαίνει ξανά στο παιχνίδι προβάλλοντας τη συνέχεια. Στην πρόσφατη έκθεσή του διαπιστώνει: «Η δραματική επιδείνωση στη βιωσιμότητα του χρέους δείχνει καταφανώς την ανάγκη για ελάφρυνση του χρέους σε μια κλίμακα που θα πρέπει να προχωρήσει πολύ περισσότερο από ό,τι έχει ήδη προβλεφθεί μέχρι σήμερα – και από ό,τι έχει προταθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM)». Με αυτόν τον τρόπο, προϊδεάζει, όχι τόσο για μια δυσμενή εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας, αλλά κυρίως για την αδυναμία του να συμμετάσχει στο πρόγραμμα διάσωσης αν δεν υπάρξει «κούρεμα» του χρέους.
Την ίδια ακριβώς παρατήρηση κάνουν και πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζοντας τις ανησυχίες τους για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Με τη διαφορά ότι στη συμφωνία δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για την ελάφρυνση του χρέους, πέρα από μια αναφορά ως «πιθανότητα», με την πρώτη επιτυχή επιθεώρηση του προγράμματος.
Στην πραγματικότητα, η εκτίμηση του ΔΝΤ περί μη βιωσιμότητας του χρέους δυναμιτίζει ολόκληρη τη συμφωνία. Ας θυμηθούμε ότι η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής για παροχή οικονομικής βοήθειας από τον ESM προβλέπει ως προϋπόθεση τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα και την αποδοχή εκ μέρους του παρόμοιου αιτήματος από την Ελλάδα.
Το καταστατικό, όμως, του ΔΝΤ δεν επιτρέπει δανεισμό στις περιπτώσεις που το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Και διασταλτική ερμηνεία του καταστατικού σαν αυτή που έγινε στο παρελθόν δεν αναμένεται. Άρα η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα στήριξης δεν αναμένεται αν δεν υπάρξει ελάφρυνση του χρέους ώστε να καταστεί βιώσιμο. Κάτι που αρνείται πεισματικά η Γερμανία και η ομάδα κρατών υπό τη στενή επιρροή της, επικαλούμενες τις ευρωπαϊκές συνθήκες και τον κανονισμό του ESM που δεν επιτρέπουν κούρεμα.
Με αυτόν τον τρόπο, η συμφωνία οδηγείται σε κατάρρευση, είτε γιατί η Ελλάδα δεν θα μπορέσει από μόνη της να ανταποκριθεί στις εξωπραγματικές υποχρεώσεις που της επιβλήθηκαν και συνυπέγραψε, είτε γιατί το πρόγραμμα θα καταρρεύσει με την άρνηση του ΔΝΤ να συμμετέχει.
Και στις δύο περιπτώσεις οι ευθύνες θα ριχθούν στη ελληνική πλευρά και το γερμανικό σχέδιο Σόιμπλε θα προχωρά χωρίς το κόστος καταλογισμού ευθυνών.
