του Κώστα Πασαλούκου*
Με αφορμή την συζήτηση/εκπομπή ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ στο κανάλι ΚΡΗΤΗTV αποφάσισα να ασχοληθώ κι εγώ συμβάλλοντας με τον τρόπο μου στο θέμα του συνεδρίου «Το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα», που θα διεξαχθεί στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ) –Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, Αθήνα 11635– στις 18 και 19 Μαΐου 2024.
Καταρχήν επειδή προέρχομαι κι εγώ ιδεολογικά από την κομμουνιστική ταξική αριστερά –και πάντα αλλά και έως σήμερα ως ανένταχτος–, έχω να πω πως από αυτά ειδικά που άκουσα από τον Ρούντι Ρινάλντι είναι πάρα πολύ ικανοποιητικά. Μου άρεσαν πολύ και οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις του οικοδεσπότη δημοσιογράφου Γιώργου Σαχίνη και των καλεσμένων του, αποδεικνύοντας, με μόνο δυστυχώς μπούσουλα τις εξαιρέσεις τους, πως τα ΜΜΕ μπορούν να είναι και εκπαιδευτικά και μορφωτικά και ενημερωτικά όταν το θέλουν και το επιζητούν.
Παρακάτω θα αναπτύξω τις θέσεις μου επί του θέματος φωτίζοντας μία πλευρά του που δυστυχώς δεν βρίσκει την θέση που της αξίζει στην ελληνική πραγματικότητα από όλες συνολικά τις πλευρές που την διεκδικούν. Και αυτές οι θέσεις είναι πως όλες θα μπορούσαν να έχουν ως τίτλο την φράση «η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση (ΤΕΕ) στην Ελλάδα και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει μέσα σε αυτήν μελλοντικά».
Ποιο εργασιακό μοντέλο θέλουμε να έχουμε;
Αν νομίζουμε πως ο τριτογενής τομέας των υπηρεσιών είναι αυτό το εργασιακό μοντέλο που θέλουμε να έχουμε, με διαλυμένες κιόλας τις εργασιακές σχέσεις, δεν χρειάζεται να προχωρήσετε το διάβασμα παρακάτω. Αν όμως πιστεύουμε πως για να πατήσει η χώρα στα πόδια της πρέπει να (ξανά) γίνει και αυτάρκης και εξαγωγική, ειδικά στον πρωτογενή τομέα, και με σχέδιο και με προοπτική να αποχτήσει παραγωγικές δυνάμεις (μέσω του δευτερογενή τομέα) όπου να είναι υποστηρίχτηκες κύρια και βασικά στον πρωτογενή τομέα (π.χ. γραμμή παραγωγής μικρού και ευέλικτου τρακτέρ ώστε να είναι προσαρμοσμένο στην ελληνική μορφολογία, γραμμή παραγωγής μεταποίησης γεωργικών / αλιευτικών / κτηνοτροφικών προϊόντων (γάλατος, κονσερβοποιίας, κρέατος, αλιείας, λιπασμάτων, ζωοτροφών, μελιού, κ.λπ.), άνοιγμα των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ, των ναυπηγείων, πάρσιμο πίσω χωρίς αποζημίωση όλων των δημόσιων υπηρεσιών που έχουν ξεπουληθεί στο κεφάλαιο εγχώριο και αλλοδαπό, μικρές και ευέλικτες ΑΠΕ στις στέγες των κτηρίων και όχι ΒΑΠΕ στη φύση, τότε, συνεχίστε το διάβασμα.
Τι είδος εργαζομένων θέλουμε;
Εκτός από το 1ο καθαρά οικονομικό κομμάτι, το 2ο είναι πως οι εργαζόμενοι πρέπει να αποκτήσουν αξιοπρέπεια σε όλους τους τομείς. Μετά, το 3ο βασικό είναι πως η σημερινή συγκυρία απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό τόσο στον επιστημονικό, άλλο τόσο στο τεχνικό αλλά και στον εργατικό τομέα. Η ΤΕΕ στην δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση παίζει κεντρικό ρόλο στα δύο τελευταία. Ας δούμε περιληπτικά γιατί.
Πού και πώς μπορεί να συνεισφέρει η ΤΕΕ;
Όταν κατασκευάζεται μία διώροφη οικοδομή οι επιστήμονες συνήθως που είναι απαραίτητοι για την αποπεράτωση της είναι ένας Πολιτικός Μηχανικός των ΑΕΙ και ένας βοηθός του απόφοιτος των (πρώην) ΤΕΙ. Πόσοι τεχνίτες και εξειδικευμένοι εργάτες καθώς και απλοί αλλά εξειδικευμένοι υπάλληλοι μαγαζιών και εταιρειών όμως χρειάζονται; Μπορεί να χρειάζονται ακόμα και τριψήφιο νούμερο για μία μόνο διώροφη οικοδομή ή για ένα μικρομεσαίο εργοστάσιο της ελλαδικής πραγματικότητας. Εφόσον ισχύει αυτό γιατί από τη δεκαετία του 1980 που γνωρίζω καλά και μετά η ΤΕΕ (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, π.χ. η παλιά Σιβιτανίδειος) πάντα ήταν υποβαθμισμένη στην «συνείδηση» της κοινωνίας αλλά και στην πραγματικότητα και ήταν η αποθήκη μαθητών όσων δεν περνούσαν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Γιατί σήμερα και η κοινωνία και η πολιτεία έχει γυρίσει την πλάτη στα εξειδικευμένα εργατοτεχνικά επαγγέλματα (βάζω μέσα και τον πρωτογενή τομέα) και τα έχει παραδώσει σε πρόσφυγες και μετανάστες καθώς και στα παιδιά τους; Η σημερινή ελληνική κοινωνία θέλει μόνο την τριτοβάθμια εκπαίδευση και μάλιστα την καλοπληρωμένη του εξωτερικού και από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μόνο την εστίαση, τα ξενοδοχειακά επαγγέλματα, τα τηλεφωνικά κέντρα, τα courier και τη δουλειά γραφείου; Και να τα θέλει, μήπως δεν φταίει και τόσο όσο νομίζουμε για τις επιλογές της αλλά την σπρώχνουν προς τα εκεί και συστημικά και συστηματικά;
Έχουμε την ΤΕΕ που απαιτούν οι καιροί και η εποχή;
Φυσικά και όχι. Αρχής γενομένης από το έμψυχο εκπαιδευτικό δυναμικό της και την υλικοτεχνική και κτηριακή της υποδομή. Και βασικά θα κάνω λόγο αρχικά για τους εκπαιδευτικούς κλάδους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπου ανήκω (ΤΕ01-ΤΕ02 και ΔΕ01-ΔΕ02) που είμαστε προς πλήρη εξαφάνιση και σε απαράδεκτο / αναξιοκρατικό παραγκωνισμό ενώ θα έπρεπε να είμαστε οι πρωταγωνιστές (και όχι οι κομπάρσοι) στα εργαστηριακό κομμάτι (που είναι και το καθαρά πρακτικό) της ΤΕΕ. (Βέβαια και στο δικό μας κομμάτι πρέπει να αλλάξουν οι τρόποι προσλήψεις μας με το βασικό πρώτο η επαγγελματική εργασιακή εμπειρία στην ειδικότητα να είναι πάνω από όλα, αλλά και υποχρεωτική, με το σκεπτικό όσο πιο μεγάλη είναι τόσο το καλύτερο. Αυτό όμως είναι μία άλλη εξειδικευμένη κουβέντα.) Η υλικοτεχνική και εργαστηριακή υποδομή είναι πολύ κατώτερη των περιστάσεων που απαιτεί η εποχή (ψηφιακός μετασχηματισμός στον τρόπο διδασκαλίας, νέοι σύγχρονοι εργαστηριακοί χώροι, εκπαιδευτικό επικαιροποιημένο υλικό, κατάργηση μαθητείας, κ.λπ.). Οι μαθητές μας έρχονται πολλές φορές αμόρφωτοι από το γυμνάσιο ή το λύκειο που έχουν φοιτήσει κάνοντας λάθος ορθογραφικά ακόμα και στο όνομα τους. Πτυχίο θα πάρουν, αλλά βάση προσωπικής εμπειρίας, όσοι ειδικά έχουν βαθμό από το 14 και 15 και κάτω είναι ανεκπαίδευτοι ακόμα και στα μαθήματα ειδικότητας.
Μπορούμε να φτιάξουμε την ΤΕΕ που απαιτεί η εποχή και οι καιροί;
Φυσικά αλλά θέλει συνολική προοπτική επαναπροσδιορισμού των προτεραιοτήτων μας και ως κοινωνία και ως πολιτεία. Επίσης θέλει το εκάστοτε υπουργείο, σε όλους τους παραγωγικούς ή μορφωτικούς τομείς φυσικά, να κάνει πραγματική διαβούλευση με τους πολίτες και οι αποφάσεις τους να συμπεριλαμβάνουν και τις αποφάσεις των συνδικαλιστικών οργάνων των εργαζομένων και των σπουδαστών χωρίς αποκλεισμούς και ηγεμονισμούς.
* Ο Κώστας Πασαλούκος είναι εκπαιδευτής εργαστηρίων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ειδικοτήτων ΤΕ02.02, ΤΕ01.04 και ΔΕ02.02, ([email protected]).
