Μεγάλο και επικίνδυνο το παιχνίδι ανακατανομής ισχύος στη Μέση Ανατολή
Του Απόστολου Αποστολόπουλου
Απειλές για πόλεμο, ακόμα και πυρηνικό, ακούγονται πλέον συχνά-πυκνά με αφορμή τις απειλές της Τουρκίας ότι θα εισβάλει στο έδαφος της Συρίας, αν οι Κούρδοι κυριεύσουν την πόλη Αζάζ μέσω της οποίας οι Τούρκοι τροφοδοτούν τους Τζιχαντιστές με πολεμοφόδια. Αν υπάρξει τουρκική χερσαία εισβολή μπορεί να φτάσουμε ακόμα και σε πυρηνικό χτύπημα, λένε οι Ρώσοι. Ως τώρα, σε μόλις πέντε μήνες, οι Ρώσοι μετέτρεψαν την επικείμενη κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ σε θριαμβευτική ανάκτηση των χαμένων εδαφών. Και κυρίως δημιούργησαν τις συνθήκες ώστε οι Κούρδοι της Συρίας να απέχουν μόλις ένα βήμα από την ίδρυση αυτόνομου κράτους είτε δίπλα στα σύνορα είτε εντός της Τουρκίας, διαμελίζοντάς την.
Πρόκειται για μια τριπλή αποτυχία: Απότυχε ο σχεδιασμός της Τουρκίας να έχει στα σύνορά της μια Συρία ως κράτος-παρία, υποχείριό της. Απότυχε, γενικότερα, η επιδίωξη του Ερντογάν να ανασυστήσει την επιρροή της Τουρκίας ως δερβέναγα της Μ. Ανατολής. Απότυχε και η επιθυμία των υποστηρικτών της στις ΗΠΑ να καταστήσουν την Τουρκία περιφερειακή δύναμη, ένθετο παίκτη ελέγχου της περιοχής. Οι απειλές του Ερντογάν και της Σαουδικής Αραβίας, για χερσαία επέμβαση στο συριακό έδαφος πάσχουν από την αδυναμία και των δύο χωρών να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία αν εισβάλλουν χωρίς τη συγκατάθεση και την ενεργό υποστήριξη των ΗΠΑ άμεσα ή με τη μορφή Νατοϊκής στήριξης.
Η τελική έκβαση ενός πολέμου είναι γνωστή στα επιτελεία πολύ πριν από την τυπική λήξη του. Το Επιτελείο Ομπάμα εκτιμά φαίνεται ότι η ήττα των, υποτίθεται «μετριοπαθών», φίλων τους στη Συρία είναι αναπόφευκτη και θα είναι ολοκληρωτική. Συνεπώς, ο κίνδυνος να χαθεί κάθε επιρροή και έλεγχος στη Μ. Ανατολή είναι ορατός-πράγμα ανεπίτρεπτο. Ο Ομπάμα βρίσκεται στον τελευταίο χρόνο της θητείας του, κανείς πλέον δεν μπορεί να τον βλάψει. Επέλεξε, καθώς φαίνεται, τη λύση της λογικής, να βρει «κοινό τόπο» με τη Ρωσία και έστειλε (προ ημερών) αιφνιδίως στη Μόσχα τον Κίσινγκερ (92 ετών) στον Πούτιν, γνωστού όντος ότι ο κορυφαίος της αμερικανικής διπλωματίας είναι σταθερός υποστηρικτής της ρωσο-αμερικανικής συνεργασίας/ισορροπίας. Η συνάντηση Κίσινγκερ-Πούτιν υποβαθμίστηκε και διαρροές δεν υπήρξαν, αλλά οι ΗΠΑ ανέχονται αδιαμαρτύρητα τους ρωσικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς, εκδηλώνουν δημοσίως την αποδοκιμασία τους για τις προθέσεις Τουρκίας και Σ. Αραβίας να εισβάλουν στη Συρία, τροφοδοτούν με όπλα τους Κούρδους.
Η ρωσο-αμερικανική σύγκλιση υπαγορεύεται και από το κοινό τους συμφέρον να μην επιτρέψουν στις παλιές αποικιακές δυνάμεις, Γαλλία και Βρετανία, (αλλά ούτε στη Γερμανία) να αποκτήσουν εκ νέου λόγο στην περιοχή της Μ. Ανατολής. Οι Αγγλογάλλοι μπορούν, μαζί με τους Τούρκους, να κλαίνε και οι τρεις για τα περασμένα μεγαλεία. Η Γερμανία επιβεβαιώνει ότι στο διεθνές επίπεδο είναι νάνος.
Πούτιν και Κίσινγκερ γνωρίζουν άριστα ότι κάθε διευθέτηση τοπικού ή περιφερειακού χαρακτήρα θα είναι εύθραυστη αν δεν στηρίζεται σε μια γενικότερη προσέγγιση, πλανητικού βεληνεκούς. Λογικά και παρά τις όποιες εσωτερικές αντιδράσεις στις ΗΠΑ, μπορούμε να περιμένουμε διευθέτηση στο θέμα των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, στο Ουκρανικό κ.λπ., μήπως έτσι (και όχι με παγκόσμιο πόλεμο) αντιμετωπιστεί το κύριο ζήτημα που απειλεί τους πάντες, δηλαδή η καταρρέουσα παγκόσμια οικονομία. Χαρακτηριστικά, η Ρωσία και η Σ. Αραβία συναποφάσισαν να μειώσουν την παραγωγή πετρελαίου ώστε να ανέβουν οι τιμές, διότι αλλιώς όλοι -και οι ΗΠΑ- οδηγούνται ταχύτατα στην χρεοκοπία. Η συμφωνία παρακάμπτει τις γεωπολιτικές συγκρούσεις χωρίς διόλου να τις αναιρεί σε μια αντίληψη «εμπόλεμης ειρήνης», όπου οι συγκρούσεις θα κρίνονται επί του εδάφους αλλά δεν θα οδηγούν στο χείλος του γκρεμού. Και όπου ανεξάρτητες κινήσεις ή προβοκάτσιες υποδεέστερων παικτών, όπως η Τουρκία, θα απομονώνονται και ο δράστης ή θα συμμορφώνεται ή θα παίρνει αξέχαστο μάθημα. Όλα στην κόψη του ξυραφιού.
Αν είναι έτσι, τότε η Τουρκία αντιμετωπίζει το δίλημμα ή να μείνει αδρανής ενώπιον ενός μελλοντικού (αλλά ορατού) κινδύνου διαμελισμού ή να τα παίξει τώρα κορώνα-γράμματα διακινδυνεύοντας άμεσα τα ακόμα χειρότερα, όπως μια πλήρης καταστροφή εδαφική, στρατιωτική και οικονομική. Οι απόπειρες της Τουρκίας να φέρει σε άμεση σύγκρουση ΗΠΑ/ΝΑΤΟ και Ρωσία, έχουν αποτύχει ως τώρα. Θα είναι μάλλον το μοιραίο λάθος να βάλει δίλημμα στους Νατοϊκούς ή να τηρήσουν το Καταστατικό της Συμμαχίας περί αλληλεγγύης ή την ολική καταστροφή σε ένα παγκόσμιο πόλεμο. Επειδή μπορεί να βρεθεί με ένα ρωσοτουρκικό πόλεμο στα χέρια, όπως η Γεωργία που είδε τα ρωσικά τανκς στις πύλες της Τιφλίδας παρά τις διαβεβαιώσεις υποστήριξης… Οι ΗΠΑ θα ζητήσουν και η Ρωσία θα δώσει εγγυήσεις για την ασφάλεια του Ισραήλ. Η όποια σχέση/προσέγγιση του Ισραήλ με την Τουρκία θα καθορίζεται από τον τελικό υπολογισμό του Τελ Αβίβ για την τύχη της Τουρκίας -και προσωπικά του Ερντογάν- μια και κανείς δεν επιλέγει να συμπράξει με τους χαμένους ή, έστω, με τους αδύναμους. Η σχέση/προσέγγιση Ελλάδας-Ισραήλ θα ήταν παράλογο να μην υπακούει στην ίδια λογική.
Ούτε η Ε.Ε. ούτε πολύ περισσότερο η Ελλάδα παίζουν αυτόνομα σ’ αυτό το μεγάλο παιχνίδι της σύγχρονης ανακατανομής ισχύος στη Μ. Ανατολή, απομεινάρι του ανατολικού ζητήματος, που ξεκίνησε με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και πιθανόν θα καταλήξει με τον τεμαχισμό του κληρονόμου, της Τουρκίας. Ειδικά η Ελλάδα ούτε είχε ούτε έχει την ισχύ αλλά κυρίως δεν έχει τη χρησιμότητα ώστε να επιδιώξει ή να κληθεί να μετάσχει ενεργά στα δρώμενα. Το ζητούμενο είναι να διαφυλάξει, τουλάχιστον, τα κεκτημένα.
ΥΓ. Η Σ. Αραβία ανακοίνωσε σήμερα (19-2-16), υπαναχωρώντας, ότι δεν θα μειώσει την παραγωγή της. Οι άλλες χώρες του ΟΠΕΚ εμμένουν στην υπογραφή τους.
