Επανέρχεται για μια ακόμα φορά η τουρκική απειλή. Πολιτικοί αλλά και στρατιωτικοί παράγοντες, κάνουν λόγο για πόλεμο. Και όχι, όπως παλιότερα, για θερμό επεισόδιο λίγων ωρών. Ο κόσμος δεν φαίνεται να πολυδίνει σημασία, όχι άδικα. Υποστηρίζω σταθερά ότι η Τουρκία δεν θα μας επιτεθεί. Όχι επειδή μας αγαπάνε και μας προστατεύουν οι Αμερικανοί αλλά επειδή έχουν δικό τους ισχυρό συμφέρον να μην αφήσουν την Τουρκία να μας επιτεθεί. Το συνηθισμένο, βάσιμο, επιχείρημα είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν ρήγμα στο ΝΑΤΟ και μάλιστα τώρα εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία. Ασφαλώς ισχύει. Αλλά αυτή η συγκυρία θα εκλείψει, ο πόλεμος θα τελειώσει.
Η αντίρρηση, όμως, των Αμερικανών δεν είναι συγκυριακή, έχει στρατηγική αιτιολόγηση. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιτρέψουν στον Ερντογάν ή σε διάδοχό του να μετατρέψει την Τουρκία από εξαρτημένη, υποτελή τους χώρα, σε επικίνδυνο ανταγωνιστή. Νίκη της Τουρκίας επί της Ελλάδας έχει απτό κέρδος γιατί τη μετατρέπει αντικειμενικά από χώρα που δεν έχει αλλά διεκδικεί δικαιώματα και ισχύ, σε κράτος που πέτυχε τους στόχους του, έγινε πραγματικά Ισχυρή Δύναμη στην περιοχή. Εκτός των άλλων, θα αναζωπυρώσει στη φαντασίωση των λαών της περιοχής, το μεγαλείο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο άλλος κίνδυνος που θέλουν να αποφύγουν οι ΗΠΑ είναι να αποσταθεροποιηθεί η Τουρκία επειδή απότυχε η επίθεσή της. Η Τουρκία αυτοδιαφημίζεται ως παντοδύναμη. Αν μας επιτεθεί και αποκρουστεί, ένα είδος ισοπαλίας, ισοδυναμεί με οδυνηρή ήττα για την Τουρκία. Η αίγλη γίνεται αισχύνη και ο μεν Ερντογάν ίσως προλάβει να το σκάσει, ίσως όχι, ελάχιστα ενδιαφέρει η τύχη του. Μπορεί, όμως, από αντίδραση, ισχυρές πολιτικές/στρατιωτικές δυνάμεις της Τουρκίας, για να προλάβουν την εσωτερική διάλυση, να τη στρέψουν αποφασιστικά προς τη Ρωσία. Ούτε την ισοπαλία μπορούν, λοιπόν, να επιτρέψουν οι Αμερικάνοι. Εννοείται ότι τουρκική ήττα θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα.
Η εναλλακτική, λογικά, γραμμή των ΗΠΑ είναι να επιτρέπουν, στην κόψη του ξυραφιού, την ελληνοτουρκική διαμάχη έτσι ώστε η Ελλάδα να τους παραχωρεί λιμάνια, αεροδρόμια, βουνά και θάλασσες για να εξασφαλίζει προστασία, ενώ η Τουρκία θα φοβερίζει, άσφαιρα.
Η Ελλάδα δεν έχει παρά σχεδόν μηδενική δυνατότητα αυτόνομης χάραξης στρατηγικής και εξοπλισμών. Η πρόσφατη επίθεση στον ναύαρχο Λυμπέρη με βαθύτερη αιτία την προμήθεια ή όχι πεπαλαιωμένων και ακατάλληλων πλοίων του αμερικανικού ναυτικού είναι αποκαλυπτική για τα άκρως περιορισμένα περιθώρια επιλογών
Η Ελλάδα δεν έχει παρά σχεδόν μηδενική δυνατότητα αυτόνομης χάραξης στρατηγικής και εξοπλισμών. Η πρόσφατη επίθεση στον ναύαρχο Λυμπέρη με βαθύτερη αιτία την προμήθεια ή όχι πεπαλαιωμένων και ακατάλληλων πλοίων του αμερικανικού ναυτικού είναι αποκαλυπτική για τα άκρως περιορισμένα περιθώρια επιλογών. Αυτό ισχύει για κάθε υψηλόβαθμο στέλεχος που υποστηρίζοντας τις απόψεις του διακινδυνεύει άκαιρη αποστρατεία. Ισχύει για κάθε στέλεχος και κάθε εκλεγμένη κυβέρνηση, για να μη μασάμε τα λόγια μας. Ας θυμηθούμε πώς έπεσε η μη αρεστή κυβέρνηση του πατρός Μητσοτάκη.
Η προστασία είναι υπαρκτή αλλά είναι συνέπεια των συμφερόντων του προστάτη και με τους δικούς του όρους. Αυτό το ξέρουν και το έχουν εμπεδώσει όλοι όσοι έχουν δημόσιο λόγο από τον τελευταίο δημοσιογράφο έως τους, κατά συνθήκη, θεωρούμενους κορυφαίους πολιτικούς. Περί αυτού ας θυμηθούμε τις περιπέτειες και την κατάληξη, έως τώρα, του Κώστα Καραμανλή. Άλλο Αθήνα άλλο Ραφήνα.
Η τελευταία αλλά όχι έσχατη παρατήρηση είναι ότι όσοι επικρίνουν την υποτίθεται δειλή ή ενδοτική πολιτική αυτής ή άλλης κυβέρνησης απέναντι στην Τουρκία αποφεύγουν επιμελώς να παρουσιάσουν την παλικαρίσια δική τους. Είναι άλλη υπόθεση η διακυβέρνηση Σημίτη όπου άνοιξε, θα έλεγε κανείς προγραμματισμένα, ο δρόμος αισχύνης στα Ίμια.
Και έξω δεν πάει καλά
Ο Ερντογάν έχει ήδη εισπράξει δυο σημαντικές αποτυχίες στη μεγαλόστομη εξωτερική του πολιτική. Η πρώτη είναι ότι Ρωσία και Ιράν του απαγόρευσαν να επιτεθεί στους Κούρδους της Συρίας και φυσικά υπάκουσε. Η δεύτερη όταν ο Πούτιν του ξεκαθάρισε ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ενταχθεί στη Συμμαχία της Σαγκάης (Κίνα, Ρωσία κ.λπ.) εφ’ όσον είναι στο ΝΑΤΟ. Και εδώ αναγκάστηκε να υπακούσει. Η «δύναμη» της Τουρκίας βρίσκεται μόνο στη δυνατότητά της να παίζει τον «επιτήδειο ουδέτερο». Η γεωγραφία και μόνο αυτή της δίνει πλεονέκτημα έναντι της Δύσης. Αν κομπορρημονεί, οι ισχυροί τη βάζουν στη θέση της, χωρίς γάντια. Η Σαγκάη της πέφτει μακριά και οι εμπλεκόμενες χώρες ανήκουν στη λέσχη των ισχυρών. Οι ΗΠΑ ενημέρωσαν ήδη τον Ερντογάν ότι ορισμένες απαιτήσεις και προσδοκίες μπορεί να τις έχουν μόνο Μεγάλες Δυνάμεις και όχι η Τουρκία, μια χώρα εξαρτώμενη, τελικά υποτελής, του είπαν.
Το Αιγαίο είναι ελληνικό
Η Τουρκία με τα περί «γαλάζιας πατρίδας» αμφισβητεί ότι το Αιγαίο, ως σύνολο, είναι τμήμα της Ελλάδας. Η Τουρκία διεκδικεί, υποτίθεται, το μισό Αιγαίο, λένε στην Αθήνα. Αυτό, όμως, είναι ψεύδος και κυρίως είναι λάθος άποψη, μοιραίο λάθος. Το Αιγαίο δεν γίνεται να μοιραστεί σε δύο, ίσα ή άνισα, μέρη. Αναπόφευκτα και μάλλον τάχιστα η Τουρκία θα επιχειρήσει να πάρει το όλον, μετατρέποντας την Ελλάδα από χώρα της θάλασσας σε κράτος της στεριάς. Φαίνεται κάποιοι στη Συμμαχία είχαν υποθέσει μια τέτοια εξέλιξη περί τη δεκαετία του 1990, χωρίς να δοθεί συνέχεια. Προφανώς επειδή η κατοχή του Αιγαίου καθιστά την Τουρκία ισχυρή δύναμη, ενώ η ελληνική κυριαρχία δεν επηρεάζει τους συσχετισμούς στην περιοχή. Αυτό ισχύει και σήμερα.
