Ο ακροδεξιός πρόεδρος Μπολσονάρου επέμενε για εβδομάδες ότι ο κορωνοϊός είναι «μια γριπούλα» κι ότι «δεν υπάρχει κανένας λόγος για την υστερία που καλλιεργούν ορισμένοι, οι οποίοι έχουν στόχο να πλήξουν τη βραζιλιάνικη οικονομία». Κάπως έτσι έφτασε η Βραζιλία να μετρά χίλιους νεκρούς, περισσότερους απ’ ό,τι όλες οι άλλες λατινοαμερικάνικες χώρες μαζί. Μόλις τις τελευταίες μέρες τα γύρισε, μιλώντας για «την πιο μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει η γενιά μας». Σίγουρα δεν ήταν οι εκατόμβες που τον έκαναν να αλλάξει γνώμη: είχε ήδη πει ότι «κάποιοι θα πεθάνουν, λυπάμαι, αλλά έτσι είναι η ζωή»… Μεγαλύτερο ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι οι στρατιωτικοί (που αποτελούν το ένα τρίτο των υπουργών του) του τράβηξαν γερά το αυτί, θέτοντάς την υπό την επιτροπεία του στρατηγού-υπερυπουργού Μπράγκα Νέτο. Επιπλέον, σχεδόν όλοι οι κυβερνήτες πολιτειών –οι 24 από τους 27 για την ακρίβεια– παίρνουν πια δικά τους μέτρα για την επιβράδυνση της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Αυτό που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν ο τυχοδιωκτισμός του Μπολσονάρου (έφτασε στο σημείο να οργανώσει διαδήλωση κατά των πολιτικών αντιπάλων του εν μέσω πανδημίας) και η πλήρης δυσανεξία του προς οποιονδήποτε διαφοροποιείται. Τελευταίο δείγμα της, η απόπειρά του να καθαιρέσει τον υπουργό Υγείας Μαντέτα επειδή υποστηρίζει τη λήψη αυστηρών μέτρων πρόληψης και –εύλογα– είναι πολύ πιο δημοφιλής από τον ίδιο. Για τον Μπολσονάρου, το βασικό κριτήριο είναι να συνεχίσει να δουλεύει παρά το όποιο κόστος η οικονομία, ευελπιστώντας ότι έτσι δεν θα βυθιστεί κι άλλο στο σπιράλ της κρίσης. Από την οποία δεν τον βγάζουν ούτε η εκποίηση του δημόσιου πλούτου και των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Βραζιλίας, ούτε η λήψη μέτρων όπως ένα έκτακτο επίδομα 600 ρεάλ (περίπου 108 ευρώ) για όλους τους εργαζόμενους στον «ανεπίσημο» τομέα της οικονομίας.
Πυριτιδαποθήκη οι φαβέλες
Εάν η εξάπλωση της επιδημίας δεν επιβραδυνθεί, το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές θα είναι πολύ βαρύ. Και αιτία δεν θα είναι μόνο η επικίνδυνη στάση του Μπολσονάρου, ούτε μόνο η ιδιωτικοποίηση-διάλυση της δημόσιας υγείας (εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τεμέρ, που ανέτρεψε με θεσμικό πραξικόπημα την νόμιμη πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ το 2016, έκανε… άρθρο του Συντάγματος την περικοπή των δαπανών υγείας για τα επόμενα 20 χρόνια!). 
Το βαρύ τίμημα θα οφείλεται στην εξαθλίωση τεράστιων τμημάτων του πληθυσμού. Στις φαβέλες πολυμελείς οικογένειες ζουν στοιβαγμένες η μία πάνω στην άλλη, χωρίς τρεχούμενο νερό και δίκτυο αποχέτευσης. Τα ίδια και χειρότερα στην ύπαιθρο και στις ιθαγενικές κοινότητες. Ένας στους πέντε Βραζιλιάνους δεν έχει καθόλου πρόσβαση σε ύδρευση, οπότε οι οδηγίες για συχνό πλύσιμο χεριών μοιάζουν με κακό ανέκδοτο… Με δεδομένη την έλλειψη υποδομών υγιεινής, οι πρώτοι θάνατοι (προχθές) στις φαβέλες σκορπίζουν φόβους για πολύ γρήγορη επέκταση της νόσου…
Παρ’ όλα αυτά, ο Μπολσονάρου έχει και σημαντικούς συμμάχους: τις πλούσιες σέχτες ευαγγελιστών, πεντηκοστιανών κ.ά. που πλέον έχουν προσηλυτίσει/εξαγοράσει σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού, και μάλιστα τα φτωχότερα στρώματα. «Κανείς δεν κολλά τον ιό στις εκκλησίες μας» κραυγάζουν μερικοί από τους γνωστότερους τηλε-ευαγγελιστές στα κανάλια… Στην απέναντι πλευρά ο Ζοάο Πέντρο Στέντιλε, ιστορικός ηγέτης του μαζικού κινήματος ακτημόνων MST, τονίζει ότι «βρισκόμαστε μπροστά σε μια προαναγγελθείσα τραγωδία που θα απαιτήσει από όλο τον πληθυσμό, την κυβέρνηση, τους θεσμούς, τις εκκλησίες, τους εργαζόμενους, μια μεγάλη εθνική ενότητα για να μπορέσουμε να νικήσουμε τον κορωνοϊό». Και συμπληρώνει ότι τα κοινωνικά κινήματα έχουν ξεκινήσει εδώ και εβδομάδες μια καμπάνια προετοιμασίας των εκατομμυρίων μελών τους, συνοδευόμενη από οδηγίες για εθελοντική καραντίνα και για οργάνωση της αλληλοβοήθειας. «Αυτά τα λένε για να ρίξουν τον Μπολσονάρου και να δώσουν έτσι ανάσα στον δικτάτορα Μαδούρο» είναι ο… αντίλογος της ολιγαρχίας μέσω των ΜΜΕ που ελέγχει. Πράγματι, η βλακεία είναι ενίοτε ανίκητη. Και, σε εποχή πανδημίας, θανατηφόρα.
