του Γιάννη Σχίζα
Λένε πως η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, όμως το αντίθετο ισχύει – η ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά πάντοτε πλαισιωμένη από πρωτότυπα στοιχεία. Απομένει σε μας , μέσα σε ένα σύνολο γεγονότων, να ανακαλύψουμε τις περιοχές της επανάληψης, να τις μειώσουμε ή να τις αυξήσουμε και ενδεχομένως να τις οδηγήσουμε στην κατάλληλη εξέλιξη.
- Βιέννη, 1529. Ο Σουλεϊμάν ο επονομαζόμενος Μεγαλοπρεπής πολιορκεί τη Βιέννη, από την οποία πολλοί κάτοικοι έχουν αποχωρήσει. Πριν απ’ όλα όμως οι στρατιές του φονεύουν τον άμαχο πληθυσμό των περιχώρων, βιάζουν τα ανήλικα κορίτσια, ξεκοιλιάζουν τις εγκύους γυναίκες, παλουκώνουν τα έμβρυα που έβγαλαν από τις κοιλιές των μανάδων τους ή τα τρυπούν με τα δόρατά τους και τα περιφέρουν εν είδει τροπαίου : Αυτά λένε τα τουρκικά χρονικά της εποχής. Στη συνέχεια ο Σουλεϊμάν προσπαθεί να καταλάβει τη Βιέννη έχοντας συντριπτική στρατιωτική υπεροχή, αλλά αποτυγχάνει και αποσύρεται.
- 1565, οι Οθωμανοί πολιορκούν τη Μάλτα. Καταλαμβάνουν ένα από τα τρία φρούρια που κατασκεύασαν οι Ιωαννίτες Ιππότες για να τους αντιμετωπίσουν, αλλά αποτυγχάνουν να καταλάβουν τα άλλα δυο. Ο Βολταίρος γράφει στην εποχή του, «τίποτε δεν είναι πιο γνωστό από τη πολιορκία της Μάλτας».
- 1571, με πρωτοβουλία του Πάπα Πίου του Ε΄, συγκροτείται ο «Ιερός Αντιτουρκικός Συνασπισμός», (Sacra Liga Antiturca) ο οποίος περιλαμβάνει την Ισπανία, τη Βενετία, τη Γένουα, το Παπικό κράτος , τη Σαβοία, τη Μάλτα και άλλες μικρότερες πόλεις της Ιταλικής χερσονήσου. Σχηματίζεται ένας συμμαχικός στόλος που αριθμεί 210 γαλέρες ενώ τα πληρώματα των πλοίων έφθαναν τους 38.000 άνδρες, από τους οποίους οι 15.000 ήταν Έλληνες από τα νησιά του Ιονίου και την Κρήτη. Πλούσιοι Έλληνες είχαν εξοπλίσει πλοία όπως ο Κερκυραίος Στυλιανός Χαλικιόπουλος, ο Ζακυνθινός Μαρίνος Σιγούρος και ο Κρητικός Μανούσος Θεοτοκόπουλος (αδελφός του ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου). Ο Οθωμανικός στόλος με επικεφαλής τον Μουεζίν Ζαντέ Αλή Πασά είχε επίσης 210 γαλέρες ενώ τα πληρώματα έφθαναν τους 47.000 άνδρες, από τους οποίους 15.000 ήταν Έλληνες βίαια στρατολογημένοι. Η τουρκική αρμάδα ήταν αποκλειστικά κωπήλατη, ενώ ο συμμαχικός στόλος διέθετε και ιστιοφόρα πλοία, που ήταν η νέα τεχνολογία εποχής….
Ο χριστιανικός στόλος σε μια και μόνο μέρα, με αρτιότερο οπλισμό και καλύτερη τακτική νίκησε κατά κράτος τον αντίπαλό στόλο. Με τα λόγια του συγγραφέα του «Δον Κιχώτη» Μιγκέλ ντε Θερβάντες, που πήρε μέρος στη ναυμαχία κι έχασε το αριστερό του χέρι: «Ήταν η πιο μεγαλόπρεπη στιγμή που γνώρισαν οι περασμένοι ή τούτοι οι σημερινοί καιροί, ή που θα δούνε οι μελλούμενοι».
Οι ιστορικοί υπολογίζουν ότι το 30-40% των νεκρών πρέπει να ήταν Έλληνες, αν υπολογίσουμε τη σύνθεση των πληρωμάτων και των δύο πλευρών. Πάντως, αρκετοί Έλληνες που είχαν στρατολογηθεί δια της βίας από τους Οθωμανούς, απέκτησαν την ελευθερία τους.
Η νίκη των συμμάχων χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό στη Δύση: Μεγάλοι ζωγράφοι της εποχής, όπως ο Τιντορέτο, ο Τιτσιάνο και ο Βερονέζε, αποθανάτισαν με έργα τους σκηνές της ναυμαχίας, ενώ ο Ελ Γκρέκο φιλοτέχνησε το πορτρέτο του επί κεφαλής του συνασπισμού και μεγάλου νικητή, Δον Χουάν της Αυστρίας.
- Πολιορκία Βιέννης, 1683. Οι Τούρκοι επικουρούμενοι από τους Τάρταρους πολιορκούν την πρωτεύουσα της Αυστρίας. Μαζί τους είναι επίσης στρατιές από τη Βοσνία, από Βλάχους και Μολδαβούς, φυσικά από γενίτσαρους. Θα ηττηθούν όμως ξανά κυρίως με τη συμβολή των Γερμανών και των Πολωνών Ουσάρων, που με το βασιλέα τους Ιωάννη Σομπιέσκι πρωτοστατούν στις δυνάμεις που θα προστρέξουν να βοηθήσουν τους πολιορκούμενους.
Προ πάντων τώρα, που κυκλοφορούν οι χάρτες της Τουρκίας, ας δείξουμε και ας είμαστε αποφασισμένοι να κρατήσουμε τα νησιά μας. Αυτά που είναι το καμάρι μας, τα νησιά του ήλιου, τα νησιά των αρχαιολογικών θησαυρών, τα νησιά που ονειρευόμασταν στη νιότη μας ότι θα μείνουν πάντα έτσι
Παρακμή και ανάκαμψη
Από τη χρονιά αυτή αρχίζει η συστηματική παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που οδηγεί στην εμφάνιση του λεγόμενου «Ανατολικού ζητήματος».
Η Τουρκία ηττήθηκε το 1529, το 1565, το 1571, το 1683. Σε όλες αυτές τις φάσεις ήταν με κάποιους – είτε αυτοί λέγονταν Τάρταροι, είτε Έλληνες επιστρατευμένοι, είτε γενίτσαροι, είτε ήταν άλλος λαός. Ενάντια σ’ αυτό το συνασπισμό ορθώθηκε παρ’ όλες τις αντιθέσεις της η Ευρώπη και νίκησε. Να ένα μάθημα αυτής της επανάληψης της ιστορίας : Η ενότητα θριαμβεύει, η ενότητα βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Σήμερα οι Αυστριακοί τιμούν τα γεγονότα αυτά – ήταν μάλιστα οι πρώτοι που ενίσχυσαν το μέτωπο της Ελλάδας στον Έβρο το 2020.
Τώρα όμως η Τουρκία επιχειρεί μια άλλη είσοδο στο χώρο της Βαλκανικής. Σε μια περιοχή όπου είναι δεδομένη η μείωση του πληθυσμού, η τουρκική πολιτική επιδοτεί τζαμιά και μουσουλμανικές εκδηλώσεις παντός είδους. Στην Βουλγαρία ισχυροποιεί το 10% του πληθυσμού που είναι Μουσουλμάνοι –και που είναι οι μόνιμοι διαχειριστές του πολιτικού σκηνικού– στην Αλβανία συντηρεί μόνιμη ναυτική βάση.
Πώς θα μπορούσε μια χώρα όπως η Ελλάδα να αμυνθεί σ’ αυτές τις ενέργειες του τουρκικού παράγοντα; Να πως θα βλέπαμε μια πιθανή άμυνα :
- Προωθώντας τη συνεργασία και τις καλές σχέσεις με τους Τούρκους ειρηνόφιλους, όχι φυσικά πάνω στη βάση παραχωρήσεων.
- Στέλνοντας στο διάολο τους δειλούς και αναποφάσιστους ελληνόφωνους.
- Οργανώνοντας μια ευρεία πολιτιστική αντεπίθεση επί παντός του επιστητού, για τα Ελγίνεια μάρμαρα, για τα ψευδή αρχαιολογία που λανσάρουν στη Μικρά Ασία, για το ποδόσφαιρο και το τένις!
- Επικοινωνώντας με τα μεγάλα κέντρα εξουσίας, αλλά επειδή αυτά δεν είναι αξιόπιστα οργανώνοντας τη σχέση της με τους μικρούς και μακροπρόθεσμα απειλούμενους λαούς: Τους λαούς της Βαλκανικής, τους Κούρδους, της Συρίας, τους Αιγύπτιους. Και επί πλέον τους Αυστριακούς, τους Ούγγρους, τους Ρουμάνους, και όσους άλλους απειλούνται. Σε όλους αυτούς τους λαούς αξίζει να τίθεται ένα άλλο σκεπτικό – όχι το σκεπτικό του «εθνικού συμφέροντος» αλλά της ειρηνικής συνύπαρξης.
- Συστρατεύοντας εκτός από τον εγχώριο και τον οικουμενικό ελληνισμό, μποϊκοτάροντας τα τουρκικά προϊόντα και τις τουρκικές τηλεοπτικές σειρές.
Το ότι Αυστριακοί παράγοντες είδαν ως θέμα επιστημονικής φαντασίας την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε. είναι καλό, αλλά λίγο. Το ότι ο Θεόδωρος Πάγκαλος κατήγγειλε την Τουρκία ως διεθνή κακοποιό, δεν αρκεί.
Προ πάντων τώρα, που κυκλοφορούν οι χάρτες της Τουρκίας, ας δείξουμε και ας είμαστε αποφασισμένοι να κρατήσουμε τα νησιά μας. Αυτά που είναι το καμάρι μας, τα νησιά του ήλιου, τα νησιά των αρχαιολογικών θησαυρών, τα νησιά που ονειρευόμασταν στη νιότη μας ότι θα μείνουν πάντα έτσι, σαν εκείνη τη κουβέντα που εκστόμισε ο Φερνάντ Μπρωντέλ για τη Βενετία: «Η Βενετία δεν ανήκει πια στον εαυτό της, είναι το αγαθό όλων μας, η πόλη μας, το όνειρό μας, η σιωπηλή καταφυγή μας. Να μην αλλάξει, να μην κινηθεί, να μείνει η ωραία κοιμωμένη του δάσους, που τόσο την έχουμε ανάγκη!»
