Ο δρόμος προς το δημοψήφισμα της προηγούμενης Κυριακής, στο οποίο εγκρίθηκε πανηγυρικά η απόρριψη της πινοσετικής κληρονομιάς και η σύνταξη ενός νέου Συντάγματος από μια νέα Εθνοσυνέλευση, ήταν κάθε άλλο παρά ομαλός. Για την ακρίβεια, δεν θα είχε ανοίξει καν αν δεν ξεσπούσε πέρσι η εξέγερση των Χιλιανών – η πρώτη με ενεργητική συμμετοχή όχι μόνο της νεολαίας, αλλά και παγωμένων ως τότε πλατιών κοινωνικών στρωμάτων*. Αυτό που σφράγισε τις εξελίξεις ήταν το πείσμα των ξεσηκωμένων Χιλιανών, η σταδιακή ενοποίησή τους γύρω από ριζοσπαστικά συνθήματα (παραίτηση του δεξιού προέδρου Πινιέρα, νέα Συντακτική Εθνοσυνέλευση) και η αδυναμία του καθεστώτος να τους καταστείλει παρά το βαρύ φόρο αίματος που πλήρωσαν (δεκάδες νεκροί, εκατοντάδες βαριά τραυματίες, χιλιάδες φυλακισμένοι και βασανισμένοι).
Έτσι, αφού ο Πινιέρα και οι κύκλοι που τον στηρίζουν δοκίμασαν δίχως επιτυχία το μαστίγιο και το καρότο, αναγκάστηκαν να ζητήσουν στήριξη στα δεκανίκια της αντιπολίτευσης – η οποία έσπευσε να τους την παράσχει, καταλήγοντας στη συμφωνία για το δημοψήφισμα. Με άλλα λόγια, η προσφυγή σε δημοψήφισμα αντιμετωπίστηκε ως αναγκαίο κακό ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα: η πτώση του καθεστώτος Πινιέρα και η άμεση εκλογή μιας νέας Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης υπό την πίεση του «πεζοδρομίου». Μονάχα τα κόμματα της Αριστεράς και μια σειρά μαζικές κοινωνικές οργανώσεις αντιτάχθηκαν, μάταια, σε αυτή την ντροπιαστική συνδιαλλαγή μεταξύ του αιματοβαμμένου μεταπινοσετικού κράτους και της «κεντροαριστερής» αντιπολίτευσης – η οποία είχε επανειλημμένα κυβερνήσει σεβόμενη τα όρια που της είχαν τεθεί από τον στρατό.
Το δημοψήφισμα, στο οποίο τελικά αποφάσισαν να συμμετέχουν και τα κόμματα της Αριστεράς, είχε δύο ερωτήματα: 1) Διαδικασία για νέο Σύνταγμα (εγκρίνω/δεν εγκρίνω). 2) Εκλογή εξ ολοκλήρου νέας Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης / Εκλογή του 50% των μελών της και διορισμός του 50% από την νυν βουλή. Το νέο σύνταγμα και η εξ ολοκλήρου νέα Εθνοσυνέλευση εγκρίθηκαν πανηγυρικά, με ποσοστά 78,3% και 79% αντίστοιχα. Η συμμετοχή όμως μόλις ξεπέρασε το 50%: πολλοί δεν ψήφισαν, είτε ως αντίδραση στη συνδιαλλαγή είτε, κυρίως, διότι το αποτέλεσμα ήταν δεδομένο. Πράγματι, μόνο ένα μειοψηφικό τμήμα της Δεξιάς και οι ανοιχτά ακροδεξιοί-πινοσετικοί καλούσαν στη διατήρηση του μεταπινοσετικού Συντάγματος. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για νίκη, έστω και κουτσή, της μεγάλης λαϊκής πλειοψηφίας, και κάθετη τομή με την απεχθή κληρονομιά του πινοσετισμού. Και για ήττα τόσο της παραδοσιακής Δεξιάς, που υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη δολοφονική καταστολή, όσο και των «σοσιαλιστών» κ.ά. που επί μήνες θεωρούσαν «ακραίο» το αίτημα για Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Μένει τώρα να δούμε πώς θα υλοποιηθεί η λαϊκή εντολή…
* Βλ. τη σχετική αρθρογραφία του Δρόμου: edromos.gr/tag/χιλή/
