του Φατός Λιουμπόνια*
Το ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα / PD [1] αντέδρασε έντονα στη συμφωνία Μελόνι-Ράμα για τη μεταφορά στην Αλβανία των προσφύγων που εντοπίζονται στα νερά της Μεσογείου. Καταδίκασε όχι μόνο την Μελόνι, αλλά και το Αλβανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, φτάνοντας στο σημείο να δηλώσει ότι θα προτείνει τον αποκλεισμό του από την ευρωπαϊκή σοσιαλιστική οικογένεια! Εξεγέρθηκε τόσο έντονα η ιταλική αριστερά επειδή ανακάλυψε έκπληκτη ποιες «αξίες» υπερασπίζεται στην πραγματικότητα το Αλβανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα; Ή αντέδρασε σε συνάρτηση με την ενδοϊταλική μάχη για την εξουσία; Το ερώτημα αυτό αξίζει να τεθεί, δεδομένου ότι ο Έντι Ράμα και το κόμμα του βρίσκονται στην εξουσία εδώ και δέκα χρόνια. Άρα φαίνεται απίθανο το αδελφό κόμμα μιας χώρας εταίρου τόσο κοντά στην Αλβανία να μην γνωρίζει τι συμβαίνει στην Αλβανία υπό την ηγεσία των Αλβανών σοσιαλιστών. Πώς είναι δυνατόν η ιταλική αριστερά να μην γνωρίζει ότι, κατά τη διάρκεια των δέκα ετών της εξουσίας του Ράμα (τα οποία συμπίπτουν με το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου που το ιταλικό PD ήταν στην εξουσία), 700.000 από τα 2,8 εκατομμύρια Αλβανών έχουν εγκαταλείψει τη χώρα σύμφωνα με τη Eurostat; Αυτό είναι ένα ερώτημα που ισχύει βέβαια και για την ιταλική δεξιά. Και δεν είναι το μόνο.
Κι άλλα ερωτήματα
Πώς είναι δυνατόν να μην έχει ακούσει κανείς στην Ιταλία τις προειδοποιήσεις του πιο διάσημου Ιταλού εισαγγελέα, του Νίκολα Γκρατέρι, για τις διασυνδέσεις μεταξύ της αλβανικής μαφίας και της πολιτικής στην Αλβανία; Πώς γίνεται να αγνοεί κανείς το γεγονός ότι, στις υποκλοπές που έχει κάνει η ομάδα του Γκρατέρι, οι συντελεστές της Ντράνγκετα [2] ακούγονται να λένε: «Η Αλβανία σήμερα είναι σαν την Καλαβρία τη δεκαετία του 1960, γι’ αυτό πρέπει να πάμε και να επενδύσουμε εκεί»;Κι ακόμα, πώς είναι δυνατόν σημαντικές ιταλικές εφημερίδες, που σήμερα επικρίνουν τον Ράμα για τη συμφωνία με την Μελόνι, να διαφήμιζαν μέχρι χθες τις εκσυγχρονιστικές μεταμορφώσεις της αλβανικής πρωτεύουσας, χωρίς να βλέπουν ότι –συνεργασία με επιφανή ιταλικά αρχιτεκτονικά γραφεία– η κυβέρνηση κατέστρεψε το ιστορικό κέντρο για να χτίσει ουρανοξύστες όπου η αλβανική μαφία και η Ντράνγκετα ανακυκλώνουν το βρώμικο χρήμα στο φως του ήλιου;
Πώς είναι δυνατόν στην Ιταλία (ειδικά οι αριστεροί στην προκειμένη περίπτωση) να μην γνωρίζουν τι έλεγε εμφατικά ο Ράμα στον αριστερό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι –με τον οποίο είχε εξίσου θερμές σχέσεις με αυτές που έχει σήμερα με την δεξιά Μελόνι– προκειμένου να ωθήσει τους Ιταλούς επενδυτές να έρθουν στην Αλβανία, εξηγώντας του ότι εκεί δεν υπάρχουν συνδικάτα για να τους «σπάσουν τα αρχίδια»;
Γενικότερα, μοιάζει απίθανο να μην γνωρίζουν οι Ιταλοί πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι ότι στην Αλβανία, όπως και στη Σερβία και αλλού στα δυτικά Βαλκάνια, δεν έχει νόημα να μιλάμε για αριστερά και δεξιά κόμματα, αλλά για κόμματα-κράτη τα οποία, όσο περισσότερο κυβερνούν, τόσο περισσότερες ψήφους κερδίζουν χάρη στην κατάληψη όλων των εξουσιών, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του οργανωμένου εγκλήματος.
«Αφελείς» οι πάντες;
Μπροστά στις αντιδράσεις της Αθήνας για τη σύλληψη στην Αλβανία, δύο ημέρες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές, του υποψηφίου της ελληνικής μειονότητας Μπελέρη, δεν μπορείς παρά να θέτεις παρόμοια ερωτήματα και στους Έλληνες πολιτικούς και δημοσιογράφους: Πώς είναι δυνατόν η Ελλάδα να ανακάλυψε μόλις τώρα, μετά τη βίαιη πράξη κατά της ελληνικής μειονότητας, ότι στην Αλβανία υπάρχει ένα αυταρχικό καθεστώς που συνεργάζεται με το οργανωμένο έγκλημα για να ληστεύει τις περιουσίες των Αλβανών πολιτών, και ότι εκεί τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται ανοιχτά και αλαζονικά;Η ελληνική εφημερίδα Καθημερινή προσπαθεί να απαντήσει έμμεσα σε αυτά τα ερωτήματα σε άρθρο της στις 15/12/2023. Λέω έμμεσα, αφού το άρθρο δεν θίγει τις θερμές σχέσεις των Ελλήνων πρωθυπουργών με τον Ράμα πριν από αυτό το γεγονός, αλλά ασχολείται με τη δήλωση της Γερμανίας κατά του βέτο της Αθήνας στην έναρξη των διαπραγματεύσεων της Αλβανίας με την Ε.Ε. λόγω της υπόθεσης Μπελέρη. Η εν λόγω εφημερίδα ισχυρίζεται λοιπόν ότι, λόγω της «αφέλειάς τους», η Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και το Βερολίνο δεν μπορούν να καταλάβουν ότι η νέα αλβανική δικαιοσύνη, την οποία προβάλλουν ως «το πιο επιτυχημένο παράδειγμα μεταρρύθμισης στα Δυτικά Βαλκάνια» και στην οποία έχουν επενδύσει εκατομμύρια, «μετατρέπεται σε πολιτικό εργαλείο» στα χέρια του Ράμα. Η Καθημερινή δεν λέει, ωστόσο, ότι την ίδια αφέλεια έτρεφε μέχρι χθες και η Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, ο ισχυρισμός ότι η Δύση, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, έχει καλές προθέσεις, αλλά δεν μπορεί να κατανοήσει την πραγματικότητα αυτών των χωρών, είναι ισχυρός ακόμη και εντός των βαλκανικών χωρών. Η αλβανική αντιπολίτευση για παράδειγμα, ακόμη και όταν καταγγέλλει την κατάχρηση της μεταρρύθμισης από τον Ράμα, ή την προπαγάνδα, τα λόμπι και τη διαφθορά που αυτός στήνει στην Ιταλία, την Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και αλλού, φροντίζει πάντα να αντιμετωπίζει αυτούς τους εταίρους ως παραπληροφορημένους ή αφελείς – αλλά σε καμία περίπτωση ως συνένοχους του κακού.
Η διπλότητα πίσω από τη βιτρίνα των «αξιών»
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές ιστορίες δυτικών «επενδύσεων» που απέτυχαν ή έπεσαν σε λάθος χέρια – το Αφγανιστάν είναι μία από τις πλέον πρόσφατες. Αλλά είναι αφελές να πιστεύουμε ότι έγιναν από αφέλεια. Ακόμη περισσότερο αν λάβουμε υπόψη την αλβανική περίπτωση, όπου η αποτυχία της μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη συζητείται στους ευρωπαϊκούς κύκλους εδώ και χρόνια – ωθώντας τους απεσταλμένους της Ε.Ε. να συμβουλεύσουν τόσο το Κοσσυφοπέδιο όσο και τη Μακεδονία να μην εφαρμόσουν τη μεταρρύθμιση που έγινε στην Αλβανία, διότι δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε.Δεν αρνούμαστε ότι σε αυτές τις ιστορίες παίζει ρόλο και η αφέλεια και η χειραγώγηση ή και η διαφθορά των Δυτικών: η διαφθορά από τον Ράμα του ανώτερου αξιωματούχου του FBI ΜακΓκόνικαλ, σε συνάρτηση με την έναρξη μιας διαδικασίας στις ΗΠΑ εναντίον του ηγέτη της αλβανικής αντιπολίτευσης, είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις. Νομίζω, ωστόσο, ότι θα βρεθούμε πολύ πιο κοντά στην αλήθεια αν σταματήσουμε να υιοθετούμε μια οριενταλιστική προσέγγιση όσον αφορά τις σχέσεις της Δύσης με χώρες όπως η Αλβανία, που μας οδηγεί στο να βλέπουμε καλούς, ορθολογικούς και δίκαιους Δυτικούς να προσπαθούν να χειραφετήσουν τους κακούς, παράλογους ανατολικούς απατεώνες.
Αυτά τα 30 χρόνια έδειξαν ξεκάθαρα, ακόμη και στις χώρες της πρώην Ανατολής, οι οποίες πίστεψαν περισσότερο από άλλες στην ειλικρινή δέσμευση της Δύσης να οικοδομήσει τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου σε αυτές τις χώρες, ότι πίσω από τη βιτρίνα αυτής της δέσμευσης υπήρχαν ισχυρά οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα, δηλωμένα και αδήλωτα, τα οποία επέβαλαν στις δυτικές πολιτικές την εφαρμογή μιας διπλής γλώσσας και διπλών προτύπων.
Το «μοντέλο» εκτροπής μεταναστών
Μια πρόσφατη απόδειξη αυτής της πολιτικής είναι το «καινοτόμο μοντέλο» για την εκτροπή των μεταναστών που επιχειρούν να φτάσουν στην Ε.Ε., σε στρατόπεδα που θα δημιουργηθούν στην Αλβανία. Στην Ιταλία, το μοντέλο αυτό διαφημίζεται από την Μελόνι ως ένας τρόπος να έρθει η Αλβανία πιο κοντά στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αλλά από τους ανθρώπους της στα ΜΜΕ εξηγείται ως αποτρεπτική στρατηγική. Λέγεται δηλαδή ανοιχτά ότι ο πραγματικός στόχος είναι να τρομάξουν τους επίδοξους μετανάστες με το φόβητρο του εγκλεισμού τους στην Αλβανία.
Η εγκυρότητα του μοντέλου ενισχύθηκε ακόμη και από το αδελφό κόμμα του ιταλικού PD, το γερμανικό SPD: ο καγκελάριος Σολτς έσπευσε να δηλώσει ότι οι Γερμανοί βλέπουν το μοντέλο Ράμα-Μελόνι με μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι οι ίδιοι Γερμανοί που η Καθημερινή μας λέει ότι, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχουν προσχωρήσει ενθουσιωδώς στο στρατόπεδο εκείνων που θέλουν μια γρήγορη, άμεση και χωρίς πολλές προϋποθέσεις ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε., ενώ παλιότερα θεωρούσαν ότι η Αλβανία απείχε πολύ από τα ευρωπαϊκά στάνταρ.
Η ειρωνεία είναι ότι, σύμφωνα με την ελληνική εφημερίδα, μέχρι χθες –δηλαδή πριν από την υπόθεση Μπελέρη– ήταν η Ελλάδα που, μέσω δύο διαδοχικών υπουργών Εξωτερικών της, προσπαθούσε να εξηγήσει στους Γερμανούς, τους Γάλλους και τους Ολλανδούς γιατί «είναι απαραίτητο να προχωρήσει η διαδικασία ένταξης στην Ε.Ε. για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία»!Δεν έλειψε πρόσφατα και η ευρωπαϊκή αντίδραση στη χειραγώγηση των εκλογών στη Σερβία από τον μέχρι χθες χαϊδεμένο από αυτούς αυταρχικό Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Χύθηκε σχετικά αρκετό μελάνι από αυτές τις γλώσσες που έχουν δύο μέτρα και σταθμά. Είναι πολύ σαφές ότι η μακροχρόνια σιωπή της Δύσης στις καταγγελίες της σερβικής αντιπολίτευσης δεν έσπασε τώρα επειδή οι εκλογές στη Σερβία ήταν ανελεύθερες. Έσπασε ως απειλή προς τον Βούτσιτς, επειδή δεν παίρνει αποστάσεις από τη Ρωσία.
Θα βρεθούμε πολύ πιο κοντά στην αλήθεια αν σταματήσουμε να υιοθετούμε μια οριενταλιστική προσέγγιση όσον αφορά τις σχέσεις της Δύσης με χώρες όπως η Αλβανία, που μας οδηγεί στο να βλέπουμε καλούς, ορθολογικούς και δίκαιους Δυτικούς να προσπαθούν να χειραφετήσουν τους κακούς, παράλογους ανατολικούς απατεώνες…
Οι Δυτικοί θα έπρεπε να ντρέπονται
Ο Ράμα αντέδρασε στην πρόταση των Ιταλών για αποκλεισμό του από τη σοσιαλιστική οικογένεια λέγοντας ότι, αν στην Ιταλία η συμφωνία βρίσκει αντίθετη την αριστερά, στην Αλβανία την αντιμάχεται η δεξιά – γεγονός που κατ’ αυτόν δείχνει ότι είναι ορθή. Μετά τη θετική δήλωση του σοσιαλδημοκράτη Σολτς, πάντως, δεν χρειάστηκε να επιχειρηματολογήσει περαιτέρω για το θέμα αυτό. Έσπευσε όμως να μεταβεί στη Γερμανία για να συμμετάσχει σε συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του… δεξιού κόμματος CSU της Βαυαρίας – στη διάρκεια της οποίας ο Βαυαρός πρωθυπουργός ενθάρρυνε την εφαρμογή του αλβανοϊταλικού μοντέλου για τους πρόσφυγες.
Στην πραγματικότητα, και σε αντίθεση με όσα λέει ο Έντι Ράμα, τόσο οι αριστεροί όσο και οι δεξιοί στη Δύση θα έπρεπε να ντρέπονται να λύνουν ένα ζήτημα όπως αυτό των προσφύγων αποθηκεύοντάς τους σε μια φτωχή χώρα σαν την Αλβανία, ή να χρησιμοποιούν την Αλβανία ως αποτρεπτική απειλή. Φαίνεται όμως ότι θα συνεχίσουν με τα δύο μέτρα και σταθμά: προπαγανδίζοντας την πρόοδο χωρών όπως η Αλβανία στην επίτευξη δημοκρατικών προτύπων, και υποστηρίζοντας ταυτόχρονα τους απολυταρχικούς ηγέτες τους ως τον ευκολότερο τρόπο επίλυσης των προβλημάτων τους.
Θα έλεγε κανείς ότι δεν υπάρχει τίποτα καινούριο σε αυτή την ιστορία της διπλής γλώσσας και των διπλών προτύπων. Το χαρτί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρησιμοποιούνταν πάντοτε από τη Δύση ως τζόκερ στο γεωπολιτικό της παιχνίδι, αν και όχι σε αυτή την κλίμακα. Από την εποχή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δύση δεν έχει γνωρίσει τέτοια κρίση νομιμότητας όπως αυτή που τη διαπερνά σήμερα.
* Ο Φατός Λιουμπόνια είναι Αλβανός συγγραφέας και διανοούμενος (βλ. και συνέντευξή του στα φύλλα 599 και 600). Από το 1994 επιμελείται και εκδίδει το περιοδικό Përpjekja («Προσπάθεια») στα Τίρανα. Το 2022 είχε πάρει μέρος στο Resistance Festival. Έγραψε το παρόν άρθρο ειδικά για τον Δρόμο. Οι μεσότιτλοι και οι σημειώσεις είναι της Σύνταξης.
[1] Το Δημοκρατικό Κόμμα (Partito Democratico, PD) ιδρύθηκε το 2007 και είναι η βασική δύναμη της ιταλικής Κεντροαριστεράς. Αποτελεί μετεξέλιξη του Δημοκρατικού Κόμματος της Αριστεράς, που με τη σειρά του προήλθε από το Ιταλικό Κ.Κ. Σταδιακά έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του, αλλά παραμένει «πυλώνας» του ιταλικού πολιτικού συστήματος.
[2] Με έδρα την Καλαβρία, η μαφιόζικη οργάνωση Ντράνγκετα έχει εξαπλωθεί στην Ευρώπη αλλά και στη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία, ξεπερνώντας σε ισχύ την σικελική Κόζα Νόστρα. Με ετήσιο κύκλο εργασιών δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ, «επενδύει» τόσο σε δημόσια έργα όσο και στη διακίνηση ναρκωτικών.
