Πριν από λίγο καιρό στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος EU-Read & Art, βρέθηκα σε μια κωμόπολη της Λιθουανίας, την Ignalina, σε απόσταση περίπου δυο ωρών από την πρωτεύουσα Βίλνιους. Ένας ειδυλλιακός τόπος με εννέα λίμνες, εκπληκτική φύση και αξιοζήλευτη καθαριότητα παντού. Αν σκεφτεί κανείς πόσο σύντομη είναι η καλοκαιρία σε αυτά τα μέρη του βορρά, είναι να απορεί πού βρέθηκαν τα τόσα λουλούδια που στόλιζαν κάθε σπίτι, κάθε πλατεία, κάθε δρομάκι της κωμόπολης. Όσο για την καθαριότητα – δεν βρήκαμε σκουπιδάκι ούτε για δείγμα. Μέσα σε τρεις μέρες το μόνο που βρήκα ήταν ένα αποτσίγαρο σε κάποιο δρομάκι.
Καθώς συναντηθήκαμε με τον δήμαρχο τον ρώτησα για το θέμα αυτό, αλλά ουσιαστικά απάντηση δεν πήρα – με την έννοια πως δεν ήταν ακόμη ικανοποιημένος (!). Ήθελε ακόμη πιο καθαρή πόλη και πιο πολλά λουλούδια.
Σκέφτηκα να τον έφερνα κατά ’δω, να τον πάω στο Πόρτο Ράφτη να δει το σκουπίδι παντού, μήπως καταλάβει ο άνθρωπος τι σημαίνει βρώμικη πόλη. Ή να τον φέρω στην Αθήνα με τα κομμένα δέντρα και τις απαράδεκτες ζαρντινιέρες…
Όμως, όπως καταλαβαίνετε από τον τίτλο, το θέμα δεν είναι τα σκουπίδια, αλλά τα βιβλία.
Κι εκεί έμεινα άναυδος.
Ένας από τους εταίρους του προγράμματος είναι η Βιβλιοθήκη της Ignalina. Να ’μαστε λοιπόν σε μια βιβλιοθήκη που θα ζήλευαν πολλές μεγάλες πόλεις μας, με τμήμα ενηλίκων, παιδικό τμήμα, χώρο για μικρότερα παιδιά και ειδικό χώρο για νήπια – ακόμη και μωρά!
Με έξυπνα παιχνίδια βοηθούν τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία να ανακαλύψουν τη μαγεία του διαβάσματος. Σε μια άλλη αίθουσα μπορεί κανείς να χαλαρώσει βλέποντας βίντεο με τη συνοδεία μουσικής και να ακούσει αφηγήσεις βιβλίων και ποιημάτων από τους ανθρώπους στη βιβλιοθήκη.
Να πω πως υπήρχε προσωπικό που κάλυπτε όλα τα τμήματα.
Στη βιβλιοθήκη υπήρχε ολόκληρο ράφι αφιερωμένο στην Ελλάδα κι όχι μόνο σε αρχαίους συγγραφείς. Την τιμητική του είχε ο Καζαντζάκης, αλλά υπήρχε και Ρέα Γαλανάκη κι άλλοι σύγχρονοι συγγραφείς.
Είδα ακόμη αίθουσα συσκέψεων, αλλά και χώρο όπου λειτουργούσε λέσχη ανάγνωσης και γίνονται και κινηματογραφικές προβολές. Το ένα πρωινό γνώρισα τη Gintare Adomaityte, συγγραφέα πολύ γνωστή στη Λιθουανία κυρίως για τα παιδικά της βιβλία, η οποία βεβαίως στηρίζει τις δράσεις της βιβλιοθήκης.
Νόμιζα πως οι εκπλήξεις τέλειωναν εκεί. Όμως το ίδιο απόγευμα πήγαμε σε ένα κοντινό χωριουδάκι, πλάι σε μια από τις λίμνες. Εκεί σε ένα κουκλίστικο σπίτι στεγαζόταν μια ακόμη βιβλιοθήκη, παράρτημα της κεντρικής. Είχε τη δική της βιβλιοθηκάριο η οποία μας είπε πως υπάρχει σημαντική κίνηση – κυρίως το καλοκαίρι. Σημειώνω πως οι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 100!
Λίγα λεπτά απόσταση, σε ένα μεγαλύτερο χωριό, το παλιό σχολείο έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο και βιβλιοθήκη, ενώ στεγάζει ένα μουσείο με μια απίστευτη συλλογή σφυριών από όλο τον κόσμο.
Εδώ υπήρχε αξιοζήλευτη συλλογή βιβλίων και το χωριό δεν έχει πάνω από 150 κατοίκους!
Μάθαμε πως υπάρχουν και άλλα παραρτήματα και πολλές λέσχες ανάγνωσης, ενώ ο καθένας που θέλει να δανειστεί ένα βιβλίο μπορεί και να το παραγγείλει και να του το πάει ο ταχυδρόμος!
Πού να τους εξηγήσω ότι στο δικό μου χωριό, δυο ώρες επίσης από την Αθήνα, ανήκον στο Δήμο Δελφών, με προσωπική δουλειά και πολλές δωρεές έχουμε δημιουργήσει στο παλιό μας σχολείο μια τεράστια βιβλιοθήκη, όπου εδώ και χρόνια μας υπόσχονται πως θα στείλουν κάποιον βιβλιοθηκάριο – αλλά ακόμη τον περιμένουμε!
Οι συγκρίσεις θλιβερές για τη χώρα μας όπου οι οργανωμένες βιβλιοθήκες είναι οι φωτεινές εξαιρέσεις και όχι ο κανόνας.
Συνήθως με ανεπαρκές προσωπικό, χωρίς γνώση συχνά του αντικειμένου, με υπαλλήλους που κάνουν τους βιβλιοθηκάριους χωρίς να γνωρίζουν το αντικείμενο…
Πραγματικά αναρωτιέμαι για όλους αυτούς τους δημάρχους μας που τολμούν να μιλούν για Πολιτισμό ή Καθαριότητα.
Θα πρέπει κάποιος να τους στείλει επειγόντως στην Ignalina!
