Πολλαπλά διλήμματα, έντονες διεργασίες
Έχουμε μπει ήδη ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο. Όλοι γνωρίζουν πως σύντομα θα καταγραφεί ένας διαφορετικός πολιτικός χάρτης. Το ιδιαίτερο στοιχείο, αφορά το γεγονός πως σε λιγότερο από ενάμιση χρόνο θα στηθούν τρεις διαφορετικές κάλπες: Τον Μάιο του 2019 για την ανάδειξη 22 Ελλήνων ευρωβουλευτών, τον Οκτώβριο του 2019 οι αυτοδιοικητικές εκλογές που θα γίνουν για πρώτη φορά με το σύστημα της απλής αναλογικής. Τέλος, οι βουλευτικές, που είναι και οι πλέον αποφασιστικές αφού αναδεικνύουν την κυβερνητική πλειοψηφία ενός ή περισσοτέρων κομμάτων, δεν είναι ακόμα σίγουρο πότε θα γίνουν, θα έχουν όμως έτσι ή αλλιώς πραγματοποιηθεί ως τον Σεπτέμβριο του 2019.
Η κυβέρνηση, όπως πάντα, επιμένει πως θα εξαντλήσει την τετραετία. Όλοι όμως γνωρίζουν ότι οι βουλευτικές εκλογές θα γίνουν οποιαδήποτε στιγμή ο Τσίπρας θωρήσει καταλληλότερη για τον ίδιο και το κόμμα του. Τίποτα δεν αποκλείει να πραγματοποιηθούν μέσα στο 2018 ή και να συμπέσουν με μια από τις άλλες δύο εκλογικές αναμετρήσεις.
Ενώ η κοινωνία άρχιζε να προσαρμόζεται σε μια υποτιθέμενη «κανονικότητα» με μοναδική ελπίδα να μη χειροτερέψει κι άλλο η κατάσταση, τώρα αντιλαμβάνεται πως αυτός ο κίνδυνος κυριαρχεί. Προστίθεται ταυτόχρονα και η αγωνία για μια γενικότερη κατάρρευση λόγω των εθνικών κινδύνων και απειλών. Υπάρχει, όμως, και ένα τμήμα που θεωρεί πως μέσα από τις εκλογικές διαδικασίες πιθανά να αλλάξει προς το καλύτερο η δική του θέση. Είναι βάσιμος αυτός ο ισχυρισμός; Πριν απαντήσουμε, ας δούμε πόσο κόσμο αφορούν οι επικείμενες τριπλές εκλογές.
Ένα εκατομμύριο εμπλεκόμενοι
Όπως φαίνεται στους δύο πίνακες, στις τρεις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις θα πάρουν μέρος πάνω από 135.000 υποψήφιοι για 28.255 κυβερνητικές, κρατικές και αιρετές θέσεις. Αυτά είναι τα νούμερα που προκύπτουν από τα στοιχεία των αντίστοιχων προηγούμενων εκλογών. Μπορούμε να φανταστούμε πού μπορούν να φτάσουν αυτά τα νούμερα με την κυβερνητική «ενθάρρυνση» της απλής αναλογικής και της κατάτμησης των εκλογικών περιφερειών που ήδη παρουσιάστηκε.
Αν μάλιστα υποθέσουμε ότι κάθε υποψήφιος «εμπλέκει» το λιγότερο 10 άτομα (οικογένεια, υπάλληλοι, μηχανισμός κ.λπ.) τότε πάνω από 1.000.000 πολίτες πρέπει να έχουν ήδη αρχίσει να ασχολούνται με τις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Ένα πολύ μεγάλο νούμερο, περίπου 1 στους 10 πολίτες, το οποίο εξηγεί και τη μεγάλη σπουδή που δείχνουν από τώρα κυβέρνηση και κόμματα για το ζήτημα.
Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι εκλογές θα θέσουν σε κίνηση ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, αν και μια τάση αποχής από τις διαδικασίες αυτές αναμένεται να καταγραφεί και μάλιστα με ενισχυμένα ποσοστά. Εκλογολόγοι, δημοσκόποι, ειδικοί εκλογομάγειρες και διαφημιστές, θα προσπαθήσουν να αναστρέψουν αυτή την τάση με νέα «εργαλεία», κόλπα με την εκλογική νομοθεσία και συνθήματα που να συγκινούν. Θα έχουν βέβαια κι αυτοί να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πραγματικότητας που είναι πιο γκρίζα από τα πολύχρωμα σποτ.
Αν υποθέσουμε ότι κάθε υποψήφιος «εμπλέκει» το λιγότερο 10 άτομα (οικογένεια, υπάλληλοι, μηχανισμός κ.λπ.) τότε πάνω από 1.000.000 πολίτες πρέπει να έχουν ήδη αρχίσει να ασχολούνται με τις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Ένα πολύ μεγάλο νούμερο, περίπου 1 στους 10 πολίτες, το οποίο εξηγεί και τη μεγάλη σπουδή που δείχνουν από τώρα κυβέρνηση και κόμματα για το ζήτημα.
Τι μπορούν να λύσουν ή να εκτονώσουν
Οι απανωτές εκλογικές διαδικασίες, μπορούν να καταγράψουν έναν νέο συσχετισμό, να προσδιορίσουν διαφορετικές κυβερνητικές συμμαχίες, πάνω στις ράγες που έχουν ήδη χαραχθεί, χωρίς δηλαδή ουσιαστικές αποκλίσεις στην οικονομική πολιτική. Ο συσχετισμός αυτός, βέβαια, είναι σχεδόν περιττό να επισημάνουμε ότι σχετίζεται με ένα κλειστό σύστημα που μόνο «εξ αντανακλάσεως» σχετίζεται με τις πραγματικές διεργασίες στην κοινωνία.
Μπορούν να εκτονώσουν τη λαϊκή δυσφορία; Πιθανά σε έναν βαθμό, μέσα από υποσχέσεις και ψεύτικα διλήμματα, να την κάμψουν προσωρινά ή να τη μεταθέσουν στον χρόνο. Μπορούν και να μεταθέσουν ευθύνες («φταίνε οι προηγούμενοι», «υπάρχει συνέχεια του κράτους» και άλλα τέτοια ωραία) και να δώσουν λίγο χρόνο στους νέους που θα αναλάβουν την διακυβέρνηση.
Ορισμένες κάλπες θα χρησιμεύσουν σαν δοχεία έκφρασης διαμαρτυρίας και τιμωρίας ορισμένων κομμάτων. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που οι του ΣΥΡΙΖΑ σκέφτονται σοβαρά τη σύμπτωση εκλογών, ώστε στη μία κάλπη να σταλεί μήνυμα διαμαρτυρίας και στην άλλη να μετριαστεί η φθορά του κυβερνώντος κόμματος. Υπολογίζουν, στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού, να λειτουργήσουν τα «επιχειρήματα» του τύπου «έρχεται ο Κούλης, θα σας απολύσει όλους, ξανασκεφτείτε το, είμαστε όλοι μια μεγάλη δημοκρατική αριστερή οικογένεια, το αίμα νερό δεν γίνεται» και άλλα τέτοια που υποτιμούν τη νοημοσύνη όλων.
Ο χρόνος είναι λίγος και πολύς
Τρεις κάλπες μπορεί να ενθαρρύνουν ή να εξιτάρουν πολλούς, αλλά ο χρόνος που απομένει είναι μικρός για τις τρεις διαδικασίες. Γι αυτό, έχει ήδη αρχίσει η ιδιότυπη προεκλογική περίοδος. Παράλληλα, όμως, ο ενάμισης χρόνος είναι μακρύς με βάση την πυκνότητα και το βάρος που έχουν γεγονότα άλλα, κρίσιμα, που μπορούν να αλλάξουν όλα τα δεδομένα. Ποιος μπορεί με σοβαρότητα να πει πώς θα είναι το πολιτικό και γεωπολιτικό σκηνικό μέσα στο διάστημα που θα κυλήσει ως την τελευταία εκλογική διαδικασία (Οκτώβριος του 2019).
Μια πιο ψύχραιμη αντιμετώπιση, δεν επιτρέπει ενθουσιασμούς για εύκολες νίκες ή άνετες καταγραφές. Η γενικότερη κατάσταση είναι ρευστή και ανά πάσα στιγμή μπορεί να συμβούν γεγονότα που να αλλάξουν τελείως τη «φυσιολογική» ροή της πολιτικής διαδικασίας. Για παράδειγμα, μια κατάρρευση του πολιτικού κόσμου από έναν αναποτελεσματικό χειρισμό εθνικών ζητημάτων ή μια πιθανή εμπλοκή με τη μορφή θερμού επεισοδίου, μπορεί να τροφοδοτήσουν μεγάλη πολιτική κρίση και συνάμα μια ποικιλία πολιτικών διευθετήσεων και κυβερνήσεων που να ξεπερνούν τα συνηθισμένα εκλογικά αποτελέσματα. Κυβερνήσεις εθνικής ενότητας ή σωτηρίας, μεγάλοι συνασπισμοί με συμμετοχή «εχθρικών» κομμάτων και άλλες φόρμουλες που οι έκτακτες καταστάσεις γεννούν.
Αντιδεξιά και κεντροαριστερή συσπείρωση
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ επιλέγουν να οικοδομήσουν έναν νέο διπολισμό ανάμεσα στις «κεντροαριστερές» δυνάμεις στις οποίες φιλοδοξούν να ηγεμονεύουν και στις δεξιές που εκφράζουν τη συντήρηση και την οπισθοδρόμηση. Η συνεργασία με τον Καμμένο έχει τελειώσει, το γνωρίζουν όλοι. Έχουν ήδη πέσει οι γέφυρες για το κεντροαριστερό φλερτ και τη συμπόρευση του ΣΥΡΙΖΑ με το Κίνημα Αλλαγής (ΚινΑλ) της Φώφης Γεννηματά. Ο Φίλης τώρα δικαιώνεται και περιμένει αναβάθμισή του, αφού έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό αυτή τη σύμπλευση ως «φυσιολογικότερη» από τη συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Όπως δικαιώνεται και ό άλλος πετυχημένος υπουργός, ο Κουρουμπλής, αυτός που καθάρισε άλλωστε και τον Σαρωνικό…
Ο Τσίπρας, γνωρίζοντας ότι θα είναι δεύτερο κόμμα, αν πετύχει ένα αξιοπρεπές ποσοστό και δεν καταποντιστεί, θα συνεχίσει χωρίς μεγάλα προβλήματα να ηγείται του κόμματος. Θα θέσει έτσι σε τροχιά μια πολιτική επανόδου, μαζί με τους συμμάχους του, στη διακυβέρνηση. Η απλή αναλογική που έχει ψηφίσει –και θα ισχύσει στις επόμενες εκλογές αν δεν συμβεί κάποια αλλαγή σημαντική– δίνει τη δυνατότητα να βρεθεί στη Βουλή μια νέα πλειοψηφία, έστω πιο κατακερματισμένη, και κάπως να λειτουργήσει.
Η επίσκεψη του Γ. Παπανδρέου και η συζήτηση που είχε με τον Αλ. Τσίπρα, θορύβησε τη Φ. Γεννηματά και την ανάγκασε να σκληρύνει τη στάση της ζητώντας «εδώ και τώρα εκλογές»
Βέβαια, η «αντιδεξιά, κεντροαριστερή» συσπείρωση προσκρούει κι αυτή στη σκληρή πραγματικότητα των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Μια παράσταση με πρωταγωνιστές Τσίπρα, Γ. Παπανδρέου, Κοτζιά, Γεννηματά, πόσο ελκυστική και αποτελεσματική θα είναι; Πόσο πειστική;
Οι τριγμοί που παρατηρούνται αυτές τις μέρες μέρα στο ΚινΑλ, σχετίζονται με τα παιχνίδια που παίζει το Μαξίμου. Η επίσκεψη του Γ. Παπανδρέου και η συζήτηση που είχε με τον Αλ. Τσίπρα, θορύβησε τη Φ. Γεννηματά και την ανάγκασε να σκληρύνει τη στάση της ζητώντας «εδώ και τώρα εκλογές». Κατηγορήθηκε αμέσως για αυτή της τη θέση πως συμπλέει με την Ν.Δ., ενώ οι απειλές της για διαγραφές έκαναν το Ποτάμι να… δείξει χαρακτήρα («Δεν παίρνουμε εντολές από κανέναν»).
Η Ν.Δ., χωρίς ουσιαστικές διαδικασίες, έχει μόνο ένα τυράκι να προσφέρει προς το ΚινΑλ. Να συνεργαστούν για σχηματισμό κυβέρνησης των δύο κομμάτων. Δεν είναι μικρό το «τυρί», αλλά μπορεί να φθαρεί πολύ γρήγορα και τα όποια οφέλη του ΚινΑλ να εξανεμιστούν. Και τότε, φτου κι από την αρχή του 3-4% πάλι. Το τυράκι όμως πολλοί θα απλώσουν το χέρι να το λάβουν κι έτσι θα δούμε τι θα γίνει. Μέλλει να δούμε και τι θα προστάξουν οι θεσμοί, οι πρεσβείες και άλλα ευαγή ιδρύματα…
Ο εγκλωβισμός στα πλαίσια που θέτει και αναπαράγει ο συστημικός διπολισμός και τα σχήματα που αυτός δημιουργεί, πρέπει να ξεπεραστεί από μια άλλη, εναλλακτική πολιτική. Αυτή όμως δεν αρκεί να πείσει για το παρωχημένο χαρακτήρα του επίσημου πολιτικού κόσμου. Πρέπει και να δείχνει μια άλλη πορεία, ρεαλιστική και πειστική. Πορεία τέτοια που να προωθεί τη συμμετοχή και την υπευθυνότητα των πολιτών. Δύσκολα άλλα αναγκαία πράγματα δηλαδή.
