Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Παρακολούθηση ηφαιστειακής δραστηριότητας
Για πρώτη φορά το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών θα παρακολουθήσει συστηματικά το ενεργό ηφαίστειο των Μεθάνων, που βρίσκεται στον Σαρωνικό κόλπο, σε απόσταση μόνο 50 χιλιομέτρων από την Αθήνα.
Η πιο πρόσφατη εκρηκτική δραστηριότητα του ηφαιστείου συνέβη τον 3ο αιώνα π.Χ. και αναφέρεται από τους αρχαίους ιστορικούς Στράβωνα, Παυσανία και Οβίδιο. Στην ευρύτερη περιοχή των Μεθάνων η πιο πρόσφατη έκρηξη συνέβη πριν περίπου 300 χρόνια, στον υποθαλάσσιο χώρο ενάμισι χιλιόμετρο βόρεια της χερσονήσου, στην οποία έχουν εντοπισθεί ίχνη τουλάχιστον 30 παλαιών ηφαιστείων, των οποίων η δραστηριότητα ξεκίνησε πριν από ενάμισι εκατομμύριο χρόνια.
Η σύγχρονη υδροθερμική δραστηριότητα στη λουτρόπολη των Μεθάνων σχετίζεται με την ηφαιστειακή γεωθερμία. Αν και πιο πρόσφατα το ηφαίστειο δεν έχει δώσει ανησυχητικά σημάδια, η κοντινή απόστασή του από την Αθήνα δεν παύει να αποτελεί πηγή ανησυχίας.
Όπως δήλωσε στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Δρ. Χρήστος Ευαγγελίδης, υπεύθυνος του Σεισμολογικού Δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπίου Αθηνών, «το ηφαίστειο των Μεθάνων μπορεί να μην είναι τόσο επικίνδυνο όσο της Σαντορίνης ή της Νισύρου, δεν παύει όμως να είναι ενεργό και να βρίσκεται απέναντι από την Αθήνα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «η έγκαιρη εκτίμηση της όποιας επερχόμενης ηφαιστειακής δραστηριότητας και των επιπτώσεών της είναι κρίσιμοι παράγοντες τόσο για την ασφάλεια του τοπικού πληθυσμού, όσο και για την προστασία του τουρισμού, του περιβάλλοντος και των θαλάσσιων και εναέριων μεταφορών στην ευρύτερη περιοχή του Αργοσαρωνικού και της πρωτεύουσας».
Όπως επισημαίνει, αντίθετα με τους σεισμούς που είναι ξαφνικοί, τα ηφαίστεια συνήθως προειδοποιούν, γι’ αυτό παρακολουθούνται από μια ποικιλία οργάνων, ώστε να γίνει η όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη αναγνώριση κάποιων μεταβολών στον ηφαιστειακό κώνο πριν από μια έκρηξη.
Η μέχρι πρότινος σχετική υποδομή παρακολούθησης κρίθηκε αμελητέα, γι’ αυτό σχεδιάζεται πλέον ένα δίκτυο έξι σεισμολογικών σταθμών και ένα γεωδαιτικό δίκτυο στο πλαίσιο του –χρηματοδοτούμενου από το ΕΣΠΑ– έργου ΓΕΩΡΙΣΚ του ΕΑΑ, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2017 και θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2020.
Οι σταθμοί αυτοί, που θα είναι διαθέσιμοι και για μελλοντική επανεγκατάσταση σε μια ενδεχόμενη ηφαιστειακή ή σεισμική έξαρση, χρησιμοποιούνται ήδη για την καθημερινή σεισμική ανάλυση του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του ΕΑΑ.
Παράλληλα, άρχισαν τα κατασκευαστικά έργα για να εγκατασταθούν άλλοι τρεις μόνιμοι σταθμοί στην Καμένη Χώρα (όπου υπάρχει κρατήρας βάθους περίπου 50 και διαμέτρου 100 μέτρων), στην πόλη των Μεθάνων (κοντά στο δημοτικό γήπεδο) και ένας τρίτος στο Άνω Φανάρι Αργολίδας ή στο Αγκίστρι. Στόχος των επιστημόνων είναι να καλύψουν και το γειτονικό υποθαλάσσιο ηφαίστειο «Παυσανίας». Οι σταθμοί, που θα διαθέτουν αισθητήρες ευρέος φάσματος, αναμένεται να αρχίσουν να λειτουργούν φέτος το καλοκαίρι.
Εκτός του σεισμολογικού δικτύου, θα αναπτυχθεί στην περιοχή και ένα γεωδαιτικό δίκτυο από τρεις κεραίες GPS, που θα καταγράφει και τις παραμικρές αργές μετακινήσεις στην επιφάνεια του εδάφους, ακόμη και της τάξης του ενός χιλιοστού ετησίως, οι οποίες μπορεί να οφείλονται σε υπόγεια δράση του ηφαιστείου.
Αστικά λύματα
Αστικά λύματα που έχουν υποστεί επεξεργασία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την άρδευση καλλιεργειών στην Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια. Με 588 ψήφους υπέρ, έναντι 23 κατά και 66 αποχών το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τον νέο κανονισμό. Σειρά έχει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των υπουργών των κρατών μελών.
Ο νέος νόμος ορίζει τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας για το ανακτημένο νερό. Η υιοθέτηση νέων καλλιεργητικών τεχνικών και νέων τεχνολογιών, με ταυτόχρονη μείωση της σπατάλης τροφίμων, είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλουν καθοριστικά στην εξοικονόμηση νερού.
Πηγή: ellinikigeorgia.gr
400 νέοι δορυφόροι το 2017
Ιδιωτικές εταιρείες, στρατοί, δημόσιοι οργανισμοί, ακόμη και ερασιτέχνες από διάφορες χώρες έθεσαν σε τροχιά πάνω από 400 νέους δορυφόρους, τουλάχιστον τέσσερις φορές περισσότερους σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο της περιόδου 2000-2010! Τo 2017 συνολικά πάνω από 1.800 μικρά και μεγάλα αντικείμενα σε τροχιά (θραύσματα και μη) ήλθαν να προστεθούν στον ουρανό.
Αρκετές εταιρείες (Boeing, One-Web, SpaceX κ.ά.) σχεδιάζουν να στείλουν στο διάστημα εκατοντάδες έως χιλιάδες νέους τηλεπικοινωνιακούς και άλλους δορυφόρους. Παράλληλα, τα κράτη θέτουν σε τροχιά όλο και περισσότερους γνωστούς ή μυστικούς στρατιωτικούς δορυφόρους.
Τα ατυχήματα είναι αναπόφευκτα: Το 2009 ένας αμερικανικός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος Iridium έπεσε πάνω στον εκτός λειτουργίας ρωσικό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Cosmos-2251, δημιουργώντας χιλιάδες νέα διαστημικά θραύσματα. Αυτά γυροφέρνουν έκτοτε και απειλούν άλλους δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά, σε μια ζώνη που φθάνει σε ύψος έως 2.000 χιλιομέτρων.
Είχε προηγηθεί, το 2007, ένα άλλο περιστατικό όταν –στο πλαίσιο ενός στρατιωτικού τεστ– ένας κινεζικός πύραυλος κατέστρεψε έναν κινεζικό δορυφόρο. Στα δύο αυτά περιστατικά, του 2007 και του 2009, και στα χιλιάδες θραύσματα που διασκόρπισαν στο διάστημα ανεξέλεγκτα, οφείλονται περίπου οι μισές από τις τουλάχιστον 20 μανούβρες δορυφόρων που πρέπει να κάνει κάθε χρόνο ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος για να αποφύγει κάποια νέα ολέθρια σύγκρουση, όπως δήλωσε ο Χόλγκερ Κραγκ, επικεφαλής του Γραφείου Διαστημικών Θραυσμάτων.
Από το 1957, όταν εκτοξεύθηκε ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος, ο σοβιετικός Σπούτνικ, ο αριθμός των δορυφόρων αυξάνεται συνεχώς, φθάνοντας περίπου τους 2.000 το 1970 και τους 7.500 το 2000. Σήμερα, γύρω από τη Γη τριγυρνούν χιλιάδες μεγάλα και μικρά αντικείμενα, κατασκευασμένα από ανθρώπινο χέρι, από ολόκληρους εν λειτουργία ή αδρανείς δορυφόρους έως κομματάκια από πυραύλους, ηλιακά πάνελ, παλαιούς δορυφόρους κ.ά. Περίπου το 95% όλων των αντικειμένων σε τροχιά είναι «ζόμπι», δηλαδή νεκροί δορυφόροι ή κομμάτια τους.
Σύμφωνα με τη NASA, υπάρχουν περισσότερα από 500.000 διαστημικά «σκουπίδια» διαφόρων μεγεθών, από ολόκληρους δορυφόρους και τμήματα πυραύλων έως βίδες και παξιμάδια. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, υπάρχουν τουλάχιστον 29.000 αντικείμενα μεγαλύτερα των δέκα εκατοστών, 750.000 με μέγεθος ενός έως δέκα εκατοστών και πάνω από 170 εκατομμύρια θραύσματα του ενός χιλιοστού έως ενός εκατοστού.
Κάθε χρόνο ο στρατός των ΗΠΑ εκδίδει κατά μέσο όρο 21 προειδοποιήσεις για πιθανές συγκρούσεις στο διάστημα, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια καθώς η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ θα θέσει σε λειτουργία ένα νέο ισχυρό ραντάρ, το οποίο θα μπορεί να ανιχνεύει αντικείμενα μικρότερα των δέκα εκατοστών.
Η Διεθνής Επιτροπή για τον Συντονισμό των Διαστημικών Θραυσμάτων έχει εκδώσει οδηγίες προς εταιρείες, οργανισμούς και κράτη, ώστε να μειώνουν τους κινδύνους είτε αδειάζοντας τα καύσιμα των δορυφόρων που «βγαίνουν στη σύνταξη», είτε να τους κατεβάζουν σε χαμηλότερη τροχιά, ώστε να καίγονται στην ατμόσφαιρα της Γης. Μέχρι σήμερα όμως μόνο οι μισοί φορείς που εκτοξεύουν δορυφόρους έχουν ανταποκριθεί σε αυτά τα αιτήματα.
Το δίχτυ του RemoveDEBRIS
Πώς μπορεί να «μαζέψει» κανείς ένα διαστημικό σκουπίδι; Ανάμεσα στις λύσεις που έχουν προταθεί, είναι δίχτυα για να τα πιάνουν σαν ψάρια, μαγνήτες σε τροχιά για να κολλάνε πάνω τους, καθώς επίσης και ακτίνες λέιζερ που θα τα καταστρέφουν ή θα τα ξαποστέλνουν ακόμη παραπέρα στο διάστημα.
Ο δορυφόρος RemoveDEBRIS έφθασε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό τον Απρίλιο και από εκεί εκτοξεύθηκε στο Διάστημα τον Ιούνιο. Πριν λίγες μέρες, το RemoveDEBRIS (κάτι μεταξύ αλιέα, μπόγια και σκουπιδιάρη του διαστήματος) άπλωσε ένα δίχτυ για να πιάσει έναν άλλο μικρο-δορυφόρο μεγέθους φραντζόλας ψωμιού, ο οποίος ξεδίπλωσε ένα μπαλόνι διαμέτρου ενός μέτρου. Το RemoveDEBRIS τύλιξε το δίχτυ του γύρω από το μπαλόνι και το τράβηξε κοντά του. Στις αρχές του 2019 προγραμματίζεται κάτι πιο προχωρημένο, καθώς το RemoveDEBRIS θα εκτοξεύσει έναν άλλο «σύνεργο», ένα διαστημικό καμάκι.
Αν η κόστους 15 εκατ. ευρώ αποστολή αποδειχθεί πετυχημένη, τέτοια δίχτυα και καμάκια θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για να συλλέγονται αδέσποτα διαστημικά θραύσματα και να σέρνονται πιο χαμηλά στην ατμόσφαιρα, όπου θα καίγονται μόνα τους από την τριβή.
