Γράφοντας αυτό το κείμενο λίγους μήνες αφού εγκατέλειψα την Αίγυπτο μετά από δεκάχρονη παραμονή, δεκαπέντε ημέρες από το ξέσπασμα της λαϊκής οργής, πιστεύω ότι αξίζει να επιστήσω την προσοχή σε δύο ζητήματα.
Το πρώτο έχει να κάνει με μια ανάγνωση των μέχρι σήμερα εξελίξεων από την πλευρά του καθεστώτος Μουμπάρακ και των υπερατλαντικών και γειτονικών ουσιωδών «εταίρων» του.
Το πρώτο έχει να κάνει με μια ανάγνωση των μέχρι σήμερα εξελίξεων από την πλευρά του καθεστώτος Μουμπάρακ και των υπερατλαντικών και γειτονικών ουσιωδών «εταίρων» του.
Μία εβδομάδα περίπου μετά τις αιματηρές διαδηλώσεις των μεγάλων αστικών κέντρων στην Αίγυπτο, εμφανίζονται ένοπλοι και ιππήλατοι οπαδοί του Μουμπάρακ. Δεν μπορώ να μη σημειώσω με κριτήριο την αλληλουχία των γεγονότων στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα, ότι το αντίπαλο δέος –οι οργισμένοι φιλοπροεδρικοί πολίτες- δημιουργούν, αν δε «στήνουν» στην κυριολεξία, το σκαλοπάτι εμφύλιας σύγκρουσης ή βίαιης καταστολής που σύντομα θα οδηγήσει εκπροσώπους των διαδηλωτών σε συνομιλίες με τον εκπρόσωπο του Προέδρου, τον Αντιπρόεδρο Ομάρ Σουλεϊμάν. Έτσι ο εκδιωκόμενος Πρόεδρος καθίσταται πλέον συνομιλητής των εξεγερμένων.
Oι ΗΠΑ δεν αιφνιδιάστηκαν ακριβώς από το χρόνο και την έκρηξη της λαϊκής οργής. Tο πιθανότερο είναι ότι εάν αιφνιδιάστηκαν, αυτό συνέβη μάλλον από τη σταθερή άρνηση του Προέδρου να παραιτηθεί. Υπήρχε ήδη ένα παρασκήνιο: Διάσταση απόψεων μεταξύ Μουμπάρακ και ΗΠΑ για το εύρος και την ταχύτητα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων, με αποτέλεσμα σχετικά προγράμματα εκτελούμενα από ΜΚΟ και χρηματοδοτούμενα από τις ΗΠΑ να αναστέλλονται με ευθύνη της Αιγυπτιακής κυβέρνησης.
Από την αρχή των διαδηλώσεων ο πραγματικός «επανασυντονισμός» των ΗΠΑ με τοn Μουμπάρακ ξεκίνησε λίγο μετά την είσοδο των «υποστηρικτών» του στους δρόμους του Καίρου. Το Ισραήλ, αντιθέτως, παρέμεινε σταθερότερο όλων δίπλα στον Πρόεδρο και, κυρίως, δίπλα στο στρατό και τον Σαφίκ, που έγινε πρωθυπουργός.
Το δεύτερο ζήτημα σχετίζεται με το σύνολο των κοινωνικών δεικτών μιας χώρας 80 εκατ. κατοίκων, με καλλιεργήσιμη έκταση μόλις το 3% των συνολικών εδαφών της. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 16 εκατ. Αιγύπτιοι επιβιώνουν(;) με δαπάνη λιγότερη του 1 δολαρίου την ημέρα, ενώ ο αριθμός των πολιτών που δικαιούνται δελτία επιδοτούμενων τροφίμων (ρύζι, τσάι, ζάχαρη, ψωμί και σπορέλαια) ανέρχεται σε 55 εκατ.
Είναι δεδομένος ο χρόνιος υποσιτισμός ευρύτατων τμημάτων του πληθυσμού, ο οποίος σε αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζεται μέσω της διανομής, από τον ΟΗΕ, μπισκότων ενισχυμένων με σίδηρο. Ας σημειωθεί επιπλέον ότι οι φούρνοι για την παραγωγή ψωμιού και τα αποθέματα αλευριού ανήκουν στον στρατό.
Ταυτόχρονα η Αίγυπτος είναι μία από τις ταχύτερα αυξανόμενες πληθυσμιακά χώρες στον κόσμο, με ρυθμό τρεις γεννήσεις ανά λεπτό, δηλαδή, ο πληθυσμός της αυξάνεται κάθε χρόνο κατά 1,9 εκατ. άτομα.
Ίσως τα παραπάνω να εξηγούν τη βάση της μαζικής χειραγώγησης, αλλά και έλλειψης εναλλακτικής λύσης για ένα λαό που η συντριπτική πλειοψηφία του βρίσκεται στα όρια της έσχατης ένδειας, που δεν βλέπει κανένα μέλλον, καμιά προοπτική. Εξηγούν, επίσης, την κοινότητα, έστω στην αρχική φάση των διαδηλώσεων, σταυρού και κορανίου: Σύμφωνα και με τον κ. Κόινερ του Μπρεχτ, παντού μπορείς να πεινάσεις το ίδιο. Καταδεικνύουν ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα και το μέγεθος μιας ενδεχόμενης αποσταθεροποίησης.
Oι ΗΠΑ δεν αιφνιδιάστηκαν ακριβώς από το χρόνο και την έκρηξη της λαϊκής οργής. Tο πιθανότερο είναι ότι εάν αιφνιδιάστηκαν, αυτό συνέβη μάλλον από τη σταθερή άρνηση του Προέδρου να παραιτηθεί. Υπήρχε ήδη ένα παρασκήνιο: Διάσταση απόψεων μεταξύ Μουμπάρακ και ΗΠΑ για το εύρος και την ταχύτητα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων, με αποτέλεσμα σχετικά προγράμματα εκτελούμενα από ΜΚΟ και χρηματοδοτούμενα από τις ΗΠΑ να αναστέλλονται με ευθύνη της Αιγυπτιακής κυβέρνησης.
Από την αρχή των διαδηλώσεων ο πραγματικός «επανασυντονισμός» των ΗΠΑ με τοn Μουμπάρακ ξεκίνησε λίγο μετά την είσοδο των «υποστηρικτών» του στους δρόμους του Καίρου. Το Ισραήλ, αντιθέτως, παρέμεινε σταθερότερο όλων δίπλα στον Πρόεδρο και, κυρίως, δίπλα στο στρατό και τον Σαφίκ, που έγινε πρωθυπουργός.
Το δεύτερο ζήτημα σχετίζεται με το σύνολο των κοινωνικών δεικτών μιας χώρας 80 εκατ. κατοίκων, με καλλιεργήσιμη έκταση μόλις το 3% των συνολικών εδαφών της. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 16 εκατ. Αιγύπτιοι επιβιώνουν(;) με δαπάνη λιγότερη του 1 δολαρίου την ημέρα, ενώ ο αριθμός των πολιτών που δικαιούνται δελτία επιδοτούμενων τροφίμων (ρύζι, τσάι, ζάχαρη, ψωμί και σπορέλαια) ανέρχεται σε 55 εκατ.
Είναι δεδομένος ο χρόνιος υποσιτισμός ευρύτατων τμημάτων του πληθυσμού, ο οποίος σε αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζεται μέσω της διανομής, από τον ΟΗΕ, μπισκότων ενισχυμένων με σίδηρο. Ας σημειωθεί επιπλέον ότι οι φούρνοι για την παραγωγή ψωμιού και τα αποθέματα αλευριού ανήκουν στον στρατό.
Ταυτόχρονα η Αίγυπτος είναι μία από τις ταχύτερα αυξανόμενες πληθυσμιακά χώρες στον κόσμο, με ρυθμό τρεις γεννήσεις ανά λεπτό, δηλαδή, ο πληθυσμός της αυξάνεται κάθε χρόνο κατά 1,9 εκατ. άτομα.
Ίσως τα παραπάνω να εξηγούν τη βάση της μαζικής χειραγώγησης, αλλά και έλλειψης εναλλακτικής λύσης για ένα λαό που η συντριπτική πλειοψηφία του βρίσκεται στα όρια της έσχατης ένδειας, που δεν βλέπει κανένα μέλλον, καμιά προοπτική. Εξηγούν, επίσης, την κοινότητα, έστω στην αρχική φάση των διαδηλώσεων, σταυρού και κορανίου: Σύμφωνα και με τον κ. Κόινερ του Μπρεχτ, παντού μπορείς να πεινάσεις το ίδιο. Καταδεικνύουν ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα και το μέγεθος μιας ενδεχόμενης αποσταθεροποίησης.
Ι. Παπαδάκη
Σχόλια
