Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα, οι ρίζες της, όμως, απλώνονται στην Κρήτη και τη Σάμο, όπου έζησε τα παιδικά της χρόνια, στα οποία αναφέρεται το πρώτο της μυθιστόρημα για παιδιά, Το καπλάνι της βιτρίνας, που εκδόθηκε αρχές της δεκαετίας του 1960 και, στο μισό αιώνα που πέρασε από την πρώτη του έκδοση, έχει κυκλοφορήσει σε πάνω από 200.000 αντίτυπα και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες.
Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν εκδοθεί άλλα εννιά μυθιστορήματά της για παιδιά, καθώς και ένα για ενήλικες, Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα.
Είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι διαθέτει ταλέντο και μαστοριά. Δεν αρκούν όμως αυτά για να κάνουν ένα βιβλίο να αγγίξει τον αναγνώστη, πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για παιδί. Είναι επίσης απαραίτητη η ευαισθησία, η έγνοια και η ανησυχία που θα επιτρέψει στο συγγραφέα να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να εντοπίζει και να εκφράζει τις αλλαγές που συντελούνται στις κοινωνικές συνθήκες, στη νοοτροπία και στη γλώσσα των παιδιών από γενιά και γενιά. Ο ψεύτης παππούς αποτελεί απόδειξη ότι η ευαισθησία της Άλκης Ζέη είναι αστείρευτη και η έγνοια της ασίγαστη, έτσι που όχι μόνο εξακολουθεί να αγγίζει τις ευαίσθητες χορδές των παιδιών-αναγνωστών της αλλά, πολύ περισσότερο, εξακολουθεί να ξαφνιάζει με τις τολμηρές προσεγγίσεις της σε δύσκολα θέματα όπως ο έρωτας και ο ρατσισμός. Το βιβλίο διαβάζεται σε τρία επίπεδα:
Στο πρώτο συναντάμε την οικογένεια του 11χρονου Αντώνη, με κυρίαρχο πρόσωπο τον 80χρονο παππού, συνταξιούχο ηθοποιό. Σ’ αυτό το επίπεδο ανάγνωσης μας αποκαλύπτονται οι ερωτικές ιστορίες του παππού και το μυστήριο της άγνωστης γιαγιάς.
Στο δεύτερο επίπεδο αναδεικνύεται το θέμα του ρατσισμού, με την Ουκρανή οικιακή βοηθό, τους έγχρωμους «μαθητές» του παππού στο Παρίσι και, προπαντός, όπως μας αποκαλύπτει η συγγραφέας στην τελευταία σελίδα, με το μεγάλο του έρωτα, τη Μαργκώ και τη συνονόματη εγγονή της.
Στο τρίτο επίπεδο, αξεχώριστο βέβαια από τα προηγούμενα, είναι η τέχνη, και κυρίως η τέχνη του θεάτρου, αλλά και η ποίηση, που συχνά ενσωματώνει η συγγραφέας στο κείμενό της.
Δεν λείπουν, βέβαια, και από αυτό το βιβλίο της Άλκης Ζέη οι πολιτικές αναφορές. Η ταραγμένη απελευθέρωση, η αντίσταση στη Χούντα και ο Μάης του ’68, αποτελούν αντίστοιχα επεισόδια της πολυτάραχης ζωής του «ψεύτη παππού».
Τον καίριο και εκφραστικό λόγο της συγγραφέως πλουτίζουν οι ζωγραφιές της Φωτεινής Στεφανίδη.
Πρόκειται για ένα απολαυστικό μυθιστόρημα κατάλληλο, πράγματι, για παιδιά από 11 έως 111 ετών.
Γιώργος Βοϊκλής
