Η Ελλάδα ως χώρα με ειδική καθεστωτική υπόσταση από το 2010, γνώρισε στο πετσί της τα «κύματα» της παγκοσμιοποίησης και της γεωπολιτικής. Η ευρωπαϊκή μορφή της παγκοσμιοποίησης (Ε.Ε.) πειραματίστηκε με τα μνημόνια, αποδεκατίζοντας κρίσιμους τομείς της οικονομίας και κέντρων ελέγχου. Μετατόπισε οικονομικά εργαλεία που ήταν στα χέρια του κράτους σε υπερεθνικά όργανα και υποθήκευσε τον πλούτο της χώρας. Η Ελλάδα, ως μια μικρή χώρα και σε ειδική κρίση, βρέθηκε να είναι μέσα στο πιο θερμό επίκεντρο της γεωπολιτικής ανακατανομής ισχύος και πολέμων, στον χώρο της ΝΑ Μεσογείου και των Βαλκανίων. Ένιωσε και νιώθει έντονη την απειλή του τουρκικού επεκτατισμού, ενώ τώρα γίνεται προσπάθεια να καταλυθούν τα χερσαία σύνορά της στον Έβρο με πρόσχημα το προσφυγικό. Τέλος, η Ελλάδα, ως χώρα πέρασμα, γνωρίζει και αυτή την πανδημία του κορωνοϊού και παίρνει σήμερα μέτρα για την αντιμετώπισή της.
Η ταυτόχρονη αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, δίνει στην Ελλάδα μια μορφή «πρωτοπορίας» στην ΝΑ Ευρώπη, «πειραματόζωου», «χώρας πρώτης γραμμής» όχι με την έννοια κάποιας ειδικής εύνοιας αλλά ως χώρας πολλαπλά εκτεθειμένης σε κινδύνους –αλλά και σε απόπειρες ακρωτηριασμού– μεγάλης εμβέλειας.
Η Ελλάδα διακινδυνεύει με όλα αυτά την υπόστασή της ως κρατική οντότητα με κυριαρχία και λόγο ύπαρξης. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτές αντιμετωπίζουν σήμερα τον κορωνοϊό, και σε έναν βαθμό τις πιέσεις από το προσφυγικό, αλλά αυτές εκ του μακρόθεν.
Η «διεθνοποίηση» του Έβρου λειτουργεί διαβρωτικά για την κυριαρχία της χώρας. Το τουίτ του Κ. Μητσοτάκη τα λέει όλα: «Αυτές τις ώρες φτάνει στην Ελλάδα η αυστριακή συνδρομή για το Μεταναστευτικό. Και από σήμερα θα κυματίζει στον Έβρο η ελληνική σημαία αλλά και η αυστριακή, η κυπριακή και σε λίγο σημαίες πολλών άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε. Ο Έβρος και το Αιγαίο αποτελούν την «ασπίδα» της Ευρώπης». Σε λίγο θα δούμε πολλές σημαίες στην περιοχή…
Όμως ο κόσμος έχει αλλάξει
Η παγκοσμιοποίηση, ως κυρίαρχη και μοναδική επιλογή των πιο επιθετικών τμημάτων της χρηματιστικής ολιγαρχίας, αφού κυριάρχησε και αποδιοργάνωσε σε μεγάλο βαθμό τον πλανήτη, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τη δομική κρίση του γερασμένου καπιταλισμού. Άρχισαν έτσι να εμφανίζονται ρήγματα και αμφισβητήσεις για τον τρόπο που θα συνεχιστεί η παρτίδα. Δύο μεγάλα γεγονότα υποδεικνύουν πως η παγκοσμιοποίηση έπιασε «ταβάνι» και εμφανίζει μεγάλες ρωγμές. Μέσα στο πλαίσιό της, δυνάμωσαν άλλα κέντρα, και μάλιστα τόσο ώστε να απαιτούν άλλες διεθνείς διευθετήσεις (Κίνα, Ρωσία, Ινδία, αλλά και Τουρκία κ.λπ.). Αυτό από τη μια. Από την άλλη, οι διαδικασίες «ενδόρρηξης» μέσα στην καρδιά του συστήματος (με ΗΠΑ και Μ. Βρετανία στην πρώτη γραμμή) δημιούργησαν κι αυτές ένα ρήγμα που επιβάλλει αναπροσανατολισμούς.
Το έθνος κράτος ξαναβρίσκεται στο επίκεντρο πολλών αναζητήσεων και συζητήσεων, παρά τις ιδεολογικές διαβρωτικές επιθέσεις που δέχεται ακόμα. Η επιδημία του κορωνοϊού, πέρα από τα τεράστια προβλήματα που προκαλεί, ίσως οδηγήσει σε ορισμένα κρίσιμα συμπεράσματα…
Με αυτά και με αυτά, εισήλθαμε στην εποχή και περιοχή της γεωπολιτικής, της αναδιανομής ισχύος με όλα τα μέσα. Με κορυφή του παγόβουνου, επεμβάσεις και τους πολέμους, ιδιαίτερα αυτόν της Συρίας, όπου εμπλέκονται πολλοί στρατοί και αλλάζουν συμμαχίες συχνά πυκνά. Τα σύνορα αντί να ανοίγουν, όπως προστάζει η παγκοσμιοποίηση, κλείνουν. Μορφές προστατευτισμού και οικονομικού πολέμου θέτουν άλλες προδιαγραφές από την «πλήρη ελευθερία» του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Αλλάζουν οι χάρτες και αμφισβητούνται στάτους κβο παλιότερων εποχών. Οξύνονται οι αντιθέσεις και ο καθένας μεριμνά μόνο για τον εαυτό του, παρά τις περί του αντιθέτου ρητορικές. Η αρραγής και μη αμφισβητούμενη «Διεθνής Κοινότητα» της δεκαετίας του ’90 και των αρχών του 21ου αιώνα, δεν υπάρχει πλέον. Η αμερικάνικη αποδρομή σημαδεύει τη «δύση της Δύσης» και αυτό το γνωρίζουν πολλοί.
Όλες οι εξελίξεις που προαναφέρθηκαν οδηγούν στο να αλλάξει το διεθνές σκηνικό και να φθάσουμε σε μια κατάσταση πολιτικής Μεγάλων Δυνάμεων σε διάφορα σημεία, οι οποίες απλώς γράφουν στα παλιά τους υποδήματα τον ΟΗΕ, το διεθνές δίκαιο, το δίκαιο της θάλασσας, τις μέχρι τώρα διακρατικές σχέσεις όπως διαμορφώθηκαν μέσα από την παγκοσμιοποίηση. Ένα άλλο ντεκόρ ή κάτι πιο σημαντικό;
Το… ξεπερασμένο έθνος κράτος
Το πέρασμα από την παγκοσμιοποίηση στη γεωπολιτική, υπήρξε έναυσμα για την επιστροφή της πολιτικής με μαζικούς όρους (η οποία ασκείται κυρίως εντός μιας κρατικής οντότητας). Έτσι, οι δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης στοχοποίησαν τον «εθνολαϊκισμό» ως πρώτο κίνδυνο μιας «εθνικής αναδίπλωσης» που έβαζε σε αμφισβήτησε όλα τα δυνατά σημεία της παγκοσμιοποίησης. Αυτή η τάση δεν μπορεί να ανακοπεί και έτσι το έθνος κράτος ξαναβρίσκεται στο επίκεντρο πολλών αναζητήσεων και συζητήσεων, παρά τις ιδεολογικές διαβρωτικές επιθέσεις που δέχεται ακόμα. Η επιδημία του κορωνοϊού, πέρα από τα τεράστια προβλήματα που προκαλεί, ίσως οδηγήσει σε ορισμένα κρίσιμα συμπεράσματα.
Πρώτο, η μάχη δίνεται σε επίπεδο κρατικό, με τις δυνατότητες και όσα μέσα διαθέτει κάθε κράτος. Ενώ είναι μια πανδημία και θα έπρεπε να υπάρχει διεθνής συντονισμός, κάθε δύναμη απασχολείται με το πώς θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα ουσιαστικά μόνη της. Τόση παγκοσμιοποίηση, τόση ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τόση έλλειψη κάθε διεθνούς πρόληψης ή δράσης ενάντια σε μια πανδημία…
Δεύτερο, ο κορονοϊός, χωρίς να είναι αιτία της δομικής κρίσης που πλήττει το καπιταλιστικό σύστημα, θα την επιτείνει αρκετά και πολύτροπα.
Τρίτο, ο κορονοϊός ήδη διακόπτει σχέσεις και επαφές πιο διεθνικές, εντείνοντας τα ρήγματα στον κόσμο της παγκοσμιοποίησης. Οι ΗΠΑ διακόπτουν τις επαφές με την Ευρώπη (αλλά στέλνουν 30.000 μάχιμους για ασκήσεις στο έδαφός της εν μέσω επιδημίας). Κλείνουν τα σύνορα ανάμεσα σε ευρωπαϊκές χώρες. Η Γερμανία (πάλι) αρνείται κάθε βοήθεια προς την Ιταλία ή άλλες χώρες. Η Ε.Ε. ίσως βγάλει κάποιο ψήφισμα…
Τέταρτο, θα φανεί καθαρά πως όλοι οι ιθύνοντες του δυτικού κόσμου λειτούργησαν για να κατεδαφίσουν τη δημόσια Υγεία, να διαλύσουν τα ασφαλιστικά ταμεία, να μεταφέρουν όλο το βάρος στους εργαζόμενους, να στηρίξουν φαρμακοβιομηχανίες και ιδιωτικές επιχειρήσεις Υγείας.
Πέμπτο, από την πληττόμενη Ιταλία έρχεται το μήνυμα: Η ιδιωτικοποίηση της Υγείας και η περιφερειοποίηση, δηλαδή η ανάθεση του τομέα της Υγείας από το κράτος στις περιφέρειες, δημιούργησε την τεράστια κρίση που βιώνει η χώρα με τον κορωνοϊό.
Έκτο, αντίθετα η Κούβα με τις προωθημένες έρευνες στο τομέα της Υγείας, και η Κίνα που σήκωσε το κύριο βάρος και μάλλον με επιτυχία, είχαν μια κεντρική διοίκηση που είχε την ευχέρεια να πάρει αποφάσεις και να κινητοποιήσει πόρους και ανθρώπους για την αντιμετώπιση της επιδημίας. Σήμερα, αυτές φαίνεται να είναι οι μόνες χώρες στον κόσμο που είναι σε θέση να παράσχουν βοήθεια σε άλλες χώρες στον τομέα αυτό.
Ακόμα και από τον κορωνοϊό αναδεικνύεται η ανάγκη ενός ενεργητικού Δημόσιου και ενός ισχυρού συστήματος δημόσιας υγείας. Αυτή θα είναι και η κύρια βάση για την οποιαδήποτε διεθνή συνεργασία για την καταπολέμηση επιδημιών και καταστροφών που φαίνεται ότι θα πληθύνουν (κι όχι για φυσικούς λόγους).
Συμπέρασμα
Η επιβίωση της χώρας ως κρατικής οντότητας και ως κοινωνίας, είναι πρωταρχικό καθήκον και, με μια έννοια, προσφορά του λαού μας στους λαούς όλου του κόσμου! Αυτό είναι το ζήτημα των ζητημάτων. Η ελληνική κοινωνία έδειξε ότι έχει αντισώματα. Στα μνημόνια, στα συλλαλητήρια, στα νησιά, στα σύνορα στον Έβρο. Πρέπει να το αποδείξει και τώρα που πολλά προβλήματα και ποικιλώνυμες προκλήσεις σκάνε μαζί…
