Φωτ: Kai Pfaffenbach / Reuters
«Τεράστια μεταβίβαση δημοκρατικών εξουσιών από το λαό στις μεγάλες επιχειρήσεις»
Η προστασία του κλίματος, οι θέσεις εργασίας, η ασφάλεια των τροφίμων και τα δικαιώματα των πολιτών στην ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο θα αποδυναμωθούν κι άλλο με την αμφιλεγόμενη συμφωνία ΤΤΙΡ (Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση), όπως δείχνουν έγγραφα-φωτιά που διέρρευσαν. Τα κείμενα αυτά, που ρίχνουν φως στις μυστικές εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ, υποδηλώνουν ότι η TTIP θα μπορούσε να πλήξει βαθύτατα την προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία του καταναλωτή. Τα επίμαχα έγγραφα δημοσιοποιήθηκαν την περασμένη Τρίτη από την Greenpeace Ολλανδίας, πλήττοντας το πέπλο μυστικότητας που καλύπτει τη συμφωνία-ορόσημο.
Η TTIP θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στον κόσμο, καταργώντας δασμούς και άλλα εμπόδια για το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. Οι επικριτές της προειδοποιούν ότι η συμφωνία θα σημάνει την παρακμή της εθνικής κυριαρχίας όπως τη γνωρίζουν οι Ευρωπαίοι. Τα έγγραφα που διέρρευσαν χύνουν άπλετο φως στις διαπραγματευτικές θέσεις της Ε.Ε. και των ΗΠΑ και δίνουν σε περίπου ένα δισεκατομμύριο πολίτες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική την ευκαιρία να συζητήσουν εμπεριστατωμένα για τη συμφωνία.
Ο Τζον Χίλαρι, στέλεχος της βρετανικής εκστρατείας «Πόλεμος στην Ανέχεια» (War on Want), δήλωσε ότι η διαρροή αποκαλύπτει πώς η TTIP απειλεί τις θέσεις εργασίας, την ασφάλεια των τροφίμων και τα δημοκρατικά θεμέλια της Ευρώπης: «Είναι ακόμη χειρότερα από ό,τι φοβόμασταν. Η σημερινή διαρροή δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να μας ξεπουλήσει, κλείνοντας συμφωνίες κεκλεισμένων των θυρών, οι οποίες θα αλλάξουν την όψη της ευρωπαϊκής κοινωνίας για πάντα. Είναι απλώς απαράδεκτο ότι θα πρέπει να επιτρέψουμε σε μια ομάδα μη αιρετών αξιωματούχων να εξετάσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο χωρίς κανένα δημόσιο έλεγχο».
Ο Χίλαρι υπονόησε ότι η διαρροή θα σημάνει την κατάρρευση της TTIP: «Η απόλυτη μυστικότητα ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κρατήσει την αλήθεια κρυφή από τους Ευρωπαίους, όσον αφορά αυτές τις απεχθείς διαπραγματεύσεις. Αλλά τώρα τα άπλυτα βγήκαν στη φόρα. Καλούμε τις κυβερνήσεις της Ευρώπης να διακόψουν αμέσως τις συζητήσεις για την TTIP, να διαλύσουν τη διαπραγματευτική ομάδα της Ε.Ε. και να διεξαγάγουν δημόσια έρευνα σχετικά με το πώς επετράπη να συνεχιστούν έως αυτό το σημείο αυτές οι τόσο επιζήμιες διαπραγματεύσεις».
1. Το κέρδος πάνω από την ανθρωπότητα, την πανίδα και τη χλωρίδα
Τα κείμενα της διαπραγμάτευσης δείχνουν ότι η εμπορική συμφωνία, στην τρέχουσα μορφή της, πιθανόν θα οδηγήσει στην κατάργηση προοδευτικών ευρωπαϊκών πολιτικών που θεσπίστηκαν για την προστασία του πλανήτη. Από τη διαρροή των 248 σελίδων απουσιάζει παντελώς οποιαδήποτε αναφορά σε αυτό που είναι γνωστό ως «ο κανόνας των Γενικών Εξαιρέσεων». Πρόκειται για έναν κανονισμό που μετρά 70 έτη ζωής, με τον οποίο κατοχυρώνεται ότι οι συμφωνίες διασυνοριακού εμπορίου ρυθμίζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύεται η ανθρώπινη ζωή, η πανίδα και η χλωρίδα, και να αποτρέπεται η υπερκατανάλωση πολύτιμων φυσικών πόρων.
2. Διάβρωση της προστασίας του κλίματος
Επιπλέον, από την εκτενέστατη συλλογή των εγγράφων της διαρροής απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην προστασία του κλίματος. Βασικές ενότητες των κειμένων με τίτλο «Πρόσβαση στην αγορά για βιομηχανικά αγαθά» και «Κανονιστική Συνεργασία» περιγράφουν προτάσεις που θα περιορίσουν την επίδραση και το πεδίο εφαρμογής καίριων μέτρων που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με αυτές τις προτάσεις, ο ευρωπαϊκός κανονισμός περί εισαγωγής καυσίμων με μεγάλη περιεκτικότητα σε CO2, όπως η ασφαλτούχος άμμος και το πετρέλαιο, θα εξαϋλωνόταν. Μια τέτοια αλλαγή πολιτικής υπονομεύει μία από τις βασικές στρατηγικές για την προστασία του περιβάλλοντος που προβλέπονται στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα: τον περιορισμό της περαιτέρω αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε λιγότερο από 1,5 βαθμό.
3. Πύλη εισόδου για επικίνδυνα χημικά και γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα
Από τα κείμενα της διαπραγμάτευσης απουσιάζει και η «αρχή της προφύλαξης», η οποία προβλέπεται στο άρθρο 191 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε. και στοχεύει στην ανάπτυξη ενός καλύτερου πλαισίου περιβαλλοντικής προστασίας, μέσα από την ανάλυση κινδύνου και την πολιτική παρέμβαση. Στην περίπτωση προϊόντων που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή, τη χλωρίδα ή την πανίδα ή να οδηγήσουν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αυτή η αρχή χρησιμοποιείται ως ζωτικό εργαλείο για την απόσυρση επικίνδυνων εμπορευμάτων από την αγορά. Η διαρροή αποκαλύπτει επίσης ότι η TTIP θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου στην Ευρώπη, καθώς θα επιτραπεί η είσοδος γενετικά τροποποιημένων τροφίμων και άλλων προϊόντων που παράγονται στις ΗΠΑ και τα οποία αυτή τη στιγμή απαγορεύονται στην Ε.Ε. για περιβαλλοντικούς λόγους και λόγους δημόσιας υγείας.
4. Μεροληψία υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων
Στις επιχειρήσεις δόθηκε η εξαιρετική ευκαιρία να έχουν λόγο στην TTIP. Ωστόσο, στην κοινωνία των πολιτών ουσιαστικά δεν δόθηκε καν πρόσβαση στις μυστικές διαπραγματεύσεις. Είναι καταφανές από τη συλλογή των 248 σελίδων των εγγράφων της διαρροής ότι υπάρχει σαφής μεροληψία υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων. Ενώ οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών, εν πολλοίς, αποκλείστηκαν από τις συνομιλίες για την TTIP, τα έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτουν την ανυπέρβλητη επιρροή που ασκούν στις διαπραγματεύσεις εταιρικοί παράγοντες και δείχνουν ότι η «συμβολή» της βιομηχανίας καταγραφόταν επιμελώς και λαμβανόταν υπόψη καθ’ όλη τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης.
5. Μηχανισμός ISDS: Μια τελειωμένη υπόθεση;
Από την ανάλυση των εγγράφων της διαρροής προκύπτει ότι η «ρήτρα επίλυσης διαφορών επενδυτή-κράτους» (ISDS), η οποία είναι κεντρική στην TTIP, αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την Ουάσιγκτον. Αυτός ο μηχανισμός θα επέτρεπε στις πολυεθνικές να μηνύσουν κυβερνήσεις για διαφυγόντα κέρδη. Οι επικριτές προειδοποιούν ότι οι διαπραγματευτές της Ε.Ε. φαίνονται διατεθειμένοι να απεμπολήσουν την εθνική κυριαρχία των ευρωπαϊκών χωρών για το εύκολο χρήμα που θα προέλθει από τις συμβάσεις με αμερικανικές εταιρείες. Όπως είπε και εκπρόσωπος της Greenpeace Ολλανδίας, «η TTIP αφορά μια τεράστια μεταβίβαση δημοκρατικών εξουσιών από το λαό στις μεγάλες επιχειρήσεις».
Τα διαπραγματευτικά έγγραφα της διαρροής αποτυπώνουν τα 13 από τα 17 κεφάλαια που έχουν κωδικοποιηθεί έως τώρα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μέχρι πρότινος, τα έγγραφα καλύπτονταν από άκρα μυστικότητα και ήταν προσβάσιμα μόνο στους αιρετούς βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και σε λοιπούς ευρωκράτες. Όσοι αποκτούσαν πρόσβαση στα μυστικά κείμενα, ήταν υποχρεωμένοι να τα διαβάσουν σε έναν απόλυτα ασφαλή θάλαμο, απουσία ειδικών συμβούλων. Επιπλέον, τους απαγορευόταν να συζητήσουν το περιεχόμενό τους με οποιονδήποτε άλλον!
* Συντετμημένη μορφή άρθρου που δημοσιεύθηκε στις 3 Μαΐου στο Russia Today. Το πλήρες άρθρο στα αγγλικά βρίσκεται στη διεύθυνση www.rt.com/uk/341690-ttip-leak-documents-greenpeace
Μετάφραση: Ζέτα Καραπαπά
