Πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στο Μπαχρέιν;
Παραμένει τεταμένη. Κάποιοι από τις Αρχές επιθυμούν λύση, έχουν εμπλακεί και οι Βρετανοί, επικαλούμενοι ιστορικούς δεσμούς, προωθώντας το βορειοϊρλανδικό μοντέλο, με το σκεπτικό πως χρειάζεται λύση προτού η κατάσταση ξεφύγει. Η χώρα δεν λειτουργεί, πολιτικά, οικονομικά, και κοινωνικά, λόγω της διάσπασής της αναλόγως δόγματος. Το καθεστώς πέτυχε ο μέσος άνθρωπος να θεωρεί τη θρησκευτική παράμετρο σημαντική. Ακόμα και μορφωμένοι άνθρωποι, αριστεροί ή και κομμουνιστές έχουν διασπαστεί, κάτι που ποτέ δεν περιμέναμε. Ένας ανώτατος διπλωμάτης των ΗΠΑ πρόσφατα μας είπε ότι δεν έχει ποτέ ξαναδεί το Μπαχρέιν τόσο διαιρεμένο.
Οικονομικά η χώρα δέχεται χρήματα από τους Σαουδάραβες, αλλά αυτή δεν είναι βιώσιμη λύση μακροπρόθεσμα. Πολιτικά, οι εντάσεις είναι καθημερινές, λόγω εσφαλμένων πρακτικών, κυρίως της μη παροχής ίσων ευκαιριών. Παραμένουν οι οδομαχίες, ειδικά τα Σαββατοκύριακα, μετά τη δύση του ηλίου συγκρούσεις κυρίως στα χωριά, και οι δυνάμεις ασφαλείας κάνουν συχνά εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και υπάρχουν απώλειες.
Γιατί δεν θέσατε ως βασικό αίτημα την απομάκρυνση της αμερικανικής ναυτικής βάσης, αφού γι’ αυτό έχει καταπνιγεί η εξέγερσή σας;
Δεν ήταν το βασικό θέμα της εξέγερσης, η οποία αφορούσε τη δημοκρατία, τον τρόπο λήψης αποφάσεων, τα δικαιώματα. Θέτοντάς το ευθέως, μόνο περισσότερους εχθρούς θα δημιουργούσαμε, χωρίς κέρδος. Οι Αρχές, έχοντας τα ΜΜΕ μαζί τους θα το αξιοποιούσαν, ισχυριζόμενες πως αδιαφορούμε για την ασφάλεια της χώρας. Εξάλλου, υπάρχουν προτεραιότητες. Επιπροσθέτως, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, πρέπει να παραδεχτώ, δεν έχει μεγάλο πρόβλημα με την ύπαρξη της βάσης. Πιστεύουν, μάλιστα, πως συμβάλλει στην οικονομία και πως οι Αμερικανοί συμπεριφέρονται ευπρεπώς. Κάποιες φορές δημιουργούν προβλήματα, αλλά μεταξύ τους, όχι στους δρόμους της χώρας.
Πρόσφατα, αρχίσατε ξανά συνομιλίες με το καθεστώς. Οι μεταρρυθμιστές εντός αυτού κερδίζουν το συσχετισμό δύναμης, μετά την περιθωριοποίησή τους το Μάρτη του 2011, όταν εισέβαλε το στρατιωτικό σκέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας των Χωρών του Κόλπου;
Οι σκληροπυρηνικοί αισθάνονται ισχυρότεροι. Ωστόσο, άνθρωποι στο καθεστώς βλέπουν πως η χώρα δεν λειτουργεί, επιχειρήσεις φεύγουν, δεν προσελκύονται επενδύσεις, τουρίστες. Ακόμα και οι Σαουδάραβες δεν έρχονται τα Σαββατοκύριακα όπως παλιότερα. Αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη. Το Μπαχρέιν πρέπει να βρει την πορεία του. Αυτό σημαίνει παραχωρήσεις και συμφωνίες. Αλλά τώρα οι Αρχές επιθυμούν να δώσουν λιγότερα από ό,τι το 2011, πιστεύοντας πως αποδυνάμωσαν την αντιπολίτευση, παρότι αυτό δεν ισχύει. Ταυτόχρονα, η λύση στο Μπαχρέιν δεν είναι πια τοπικό ζήτημα, υπάρχουν πολλοί εξωτερικοί παράγοντες που καθένας τους μπορεί να εκτροχιάσει την ειρήνευση, και πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Το πολιτικό σας μέτωπο των 7 κομμάτων (από θρησκευτικά έως αριστερά) είναι πια μικρότερο. Γιατί; Επίσης, γιατί δεν θέλατε να συμμετάσχουν στο διάλογο σουνιτικά κόμματα;
Η αντιπολίτευση αποτελείτο από 7 κόμματα, όμως δύο αποσύρθηκαν. Ένα θρησκευτικό κόμμα έθετε τον πήχη ψηλότερα, ζητώντας αλλαγή καθεστώτος. Ένα άλλο κόμμα, καίτοι προοδευτικό και πρώην κομμουνιστικό, έφυγε λόγω δυσκολιών στη λήψη αποφάσεων, καθώς διχάστηκε μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών. Ηγέτες του Μετώπου παραμένουν το Ουεφάκ και το αριστερό Ουάαντ, που πλειοψηφούν στην αντιπολίτευση, η οποία αποφάσισε να εργαστεί από κοινού, με ενιαία εκπροσώπηση στις διαπραγματεύσεις ή σε τυχόν εκλογές.
Εξάλλου, δεν είχαμε πραγματικά σουνιτικά κόμματα στο Μπαχρέιν. Οι Αρχές κατασκεύασαν κάποια την τελευταία στιγμή για να μιλούν εξ ονόματος των Σουνιτών. Δεν έχουμε πρόβλημα, επιθυμούμε απλώς στο διάλογο να συμμετέχουν αληθινοί παράγοντες. Ωστόσο, αντίθετα με τους Σιίτες, που θρησκευτικές ηγετικές μορφές ή οι μάρτζα μιλούν εξ ονόματός τους, στο Μπαχρέιν οι Σουνίτες δεν έχουν κάτι αντίστοιχο. Πρέπει, ωστόσο, να έρθουμε κοντά. Υπάρχει τώρα το Εθνικό Μέτωπο. Έχουμε και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους που δρουν με άλλο όνομα, και τους Σαλαφιστές, που έχουν δικές τους ατζέντες. Οι πρώτοι θεωρούν πως ήρθε η εποχή των Σουνιτών, αφού νίκησαν σε Μαρόκο, Αίγυπτο, Τυνησία και πιθανόν Συρία, και έτσι η ατζέντα τους είναι παναραβική. Οι δεύτεροι έχουν πρόβλημα με τους Σιίτες, νομίζουν πως εργάζονται για να καταλάβουν τη χώρα, έχουν τέτοια νοοτροπία. Τώρα πια πράγματι υπάρχουν πιο οργανωμένες σουνιτικές ομάδες. Επομένως, στη διαπραγμάτευση θα συμμετέχουν όλες οι συνιστώσες του Μπαχρέιν. Το Μπαχρέιν δεν ανήκει σε μια κοινότητα και αυτό είναι ένα πλεονέκτημα: διαφορετικές κουλτούρες, ιδεολογίες, συνιστούν σημείο ισχύος, όπως στην Ινδία ή τις ΗΠΑ.
Ποια είναι η τακτική σας για να κερδίσετε ή τουλάχιστον να ουδετεροποιήσετε τους μετανάστες, που είναι ο μισός πληθυσμός της χώρας;
Είναι μεγάλο στοίχημα, καθώς συνιστούν το 51% του πληθυσμού. Ανταγωνιζόμαστε τις Αρχές, προσπαθώντας να τους κερδίσουμε. Οι Αρχές τούς θέλουν να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε πολιτική διαπραγμάτευση, κάτι που θεωρούμε αφύσικο. Πρέπει να ομολογήσουμε πως οι Αρχές έχουν πλεονέκτημα, ελέγχοντας τα ζητήματα που αφορούν στην παρουσία τους. Εμείς, τους καλωσορίζουμε και παλεύουμε για την προστασία των δικαιωμάτων τους, ειδικά των εργασιακών, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις. Πολλοί από αυτούς δουλεύουν ώς και 14 ώρες με μόνο μια μέρα ρεπό. Αυτό θέλουμε να αλλάξει. Έχουμε, ωστόσο, κάποιο πρόβλημα με Πακιστανούς που οι Αρχές στρατολογούν στην Αστυνομία και μερικοί δεν εκτιμούν την τοπική κουλτούρα, δεν γνωρίζουν τη γλώσσα και ασκούν ανηλεή βία, πιθανώς για να δικαιολογήσουν την παρουσία τους εδώ. Θέλουν προβλήματα να λαμβάνουν χώρα και όχι λύση. Όμως εμείς θέλουμε, αφενός να μην αναμειχθούν στην τρέχουσα διένεξη, αφετέρου να προστατευτούν τα δικαιώματά τους, καθώς υφίστανται υπερεκμετάλλευση.
Έχετε κάνει κάποια λάθη αυτούς τους 18 μήνες αγώνα;
Τα λάθη έγιναν εξαρχής. Κάποιοι έθεσαν τον πήχη των αιτημάτων ψηλά, έπρεπε να το προσέχαμε. Καλούσαν σε «αλλαγή καθεστώτος» και «κανένα διάλογο», με συνθήματα τύπου «βασιλιά, γύρνα πίσω από όπου ήρθες». Κάποιοι έφτιαχναν οδοφράγματα, απομονώνοντας μέρη όπως το διεθνές εμπορικό κέντρο. Οι Αρχές, όμως, μάλλον επιθυμούσαν τέτοια λάθη να γίνουν ώστε να απομονωθούμε. Πληρώσαμε βαριά κάποια λάθη. Κάποιοι έλεγαν πως είμαστε όμοιοι με την Τυνησία και την Αίγυπτο, άρα πρέπει να έχουμε τα ίδια συνθήματα.
Ωστόσο, αυτό σήμαινε παράβλεψη των διαφορών. Όμως το Μπαχρέιν έχει ιδιαιτερότητες, όπως π.χ. τη σύνθεση της κοινωνίας, με Σιίτες και Σουνίτες, την περιφερειακή επιρροή (Σαουδική Αραβία και Ιράν), τη διεθνή επιρροή (ΗΠΑ-Ηνωμένο Βασίλειο) κ.λπ.
Ένα τμήμα της αγωνιζόμενης νεολαίας δεν επιθυμούσε πολιτική επίλυση. Σε κάποια φάση, αντιπολιτευόμενες ομάδες συζήτησαν με τον πρίγκιπα για μια δίκαιη και ειρηνική λύση. Ωστόσο, οι σκληροπυρηνικοί και από τις δύο πλευρές δεν ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτή. Έτσι, οι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος προσποιούνταν ότι επρόκειτο περί προβλήματος δημόσιας τάξης και σιιτικού σχεδίου, υποστηριζόμενοι από τους Σαουδάραβες. Στρατηγικά λάθη έγιναν εκατέρωθεν.
Ποια είναι η σχέση νεολαίας, που συνεχίζει να διαδηλώνει, και κομμάτων που είναι έτοιμα για διαπραγμάτευση;
Οι νεολαίοι ήταν που ξεκίνησαν την εξέγερση, σε μια χώρα με το μισό πληθυσμό κάτω των 20 ετών. Κάποιοι συμμετέχουν σε κόμματα, όμως πολλοί είναι ανεξάρτητοι. Ομολογώ πως θέλουν ριζοσπαστικές αλλαγές και γρήγορα. Έτσι, πιστεύω πως αν υπάρξει συμβιβασμός με το καθεστώς αυτοί δεν θα το δεχτούν και θα συνεχίσουν. Κλείνοντας, θα ήθελα να πω πως οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν αλλαγές εντός του συστήματος, όχι αλλαγή του συστήματος. Θέλουν σεβασμό των δημοκρατικών δικαιωμάτων, διάκριση των εξουσιών, κυβέρνηση σχηματισμένη από εκλογές, διαφάνεια, λογοδοσία, κοινωνία των πολιτών, ελεύθερα ΜΜΕ, καμία διάκριση, κοινωνική δικαιοσύνη. Στο Μπαχρέιν ταιριάζει η δημοκρατία, οι άνθρωποί του την αξίζουν. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι η περιοχή, λόγω Σαουδικής Αραβίας, Ιράν, πετρελαίου, Στενών του Ορμούζ κ.λπ.
