Συνέντευξη στον Δημήτρη Γκάζη
Ο Αρχιεπίσκοπος Σεβαστείας Θεοδόσιος βρέθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη, όπου μεταξύ άλλων μίλησε σε εκδήλωση στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, την οποία διοργάνωσε η Ένωση Φίλων Παλαιστίνης με θέμα «71 χρόνια από την κατοχή της Παλαιστίνης». Είχε την καλοσύνη να μας παραχωρήσει συνέντευξη, στην οποία αναβλύζει η αποφασιστικότητα του λαού του να αγωνιστεί μέχρι να πετύχει την απελευθέρωσή του. Γίνεται επίσης εμφανής από τις απαντήσεις του η βαθιά χριστιανική και ανθρωπιστική συγκρότηση του Θεοδοσίου, το αίσθημα δικαίου που τον διαπερνά, όπως και η αγάπη του για την Ελλάδα και η αλληλέγγυα στάση του με τον ελληνισμό στα μεγάλα θέματα της Μακεδονίας και της τουρκικής κατοχής στην Κύπρο. Δίνουμε λοιπόν τον λόγο σε έναν σπουδαίο ιεράρχη και αγωνιστή της Παλαιστίνης:
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην κατεχόμενη Παλαιστίνη; Βλέπουμε διάφορα να συμβαίνουν, βλέπουμε τις πιέσεις των ισχυρών του πλανήτη να εντείνονται προς τον λαό σας…
Θα μπορούσε κανείς να μιλάει ώρες για το τι συμβαίνει στη Γάζα, τι συμβαίνει στην Ιερουσαλήμ, τι συμβαίνει στα υπόλοιπα Κατεχόμενα Εδάφη. Όμως αν πρέπει να κρατήσετε ένα μόνο πράγμα, αυτό είναι το πρόγραμμα του Ισραήλ και των Αμερικανών να σβηστεί η Παλαιστίνη από τον χάρτη. Δείτε την Παλαιστίνη στον χάρτη: στην πραγματικότητα είμαστε μια πολύ μικρή χώρα. Όμως αυτή η μικρή χώρα είναι η το πιο ιστορικό και ιερό μέρος που υπάρχει στον κόσμο: όταν μιλάμε για την Ιερουσαλήμ, μιλάμε για μια πόλη ευλογημένη και αγιασμένη στις 3 μονοθεϊστικές θρησκείες, μια πόλη που έχει ιδιαίτερη παράδοση και ιδιαίτερη ιστορία.
Το Παλαιστινιακό πρόβλημα ξεκίνησε 100 χρόνια πριν. Έχετε ακούσει για τη Διακήρυξη του Μπάλφουρ, που ήταν τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας; Αυτός υποσχέθηκε στους Εβραίους ότι η Παλαιστίνη θα γίνει το κράτος τους. Από τότε ξεκίνησε η αδικία και το πρόγραμμα να σβηστεί η Παλαιστίνη από τον χάρτη. Αλλά η μεγαλύτερη καταστροφή έγινε το 1948, όταν εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι διώχτηκαν από τα σπίτια τους και βρέθηκαν στους προσφυγικούς καταυλισμούς του Λιβάνου, της Συρίας, της Ιορδανίας και άλλων χωρών. Μέσα σε 2-3 μέρες έχασαν τα πάντα. Τι μπορεί να πει ένας άνθρωπος που ζούσε σε ένα χωριό, είχε σπίτι, είχε χωράφια, είχε όλα τα αγαθά που μας είχε δώσει ο Θεός, και μέσα σε 24 ώρες τα έχασε όλα; Τι να πει κάποιος που πετάχτηκε στο δρόμο μόνο με τα ρούχα που φορούσε και βρέθηκε στους καταυλισμούς γιατί έτσι ήθελαν οι ΗΠΑ και η Βρετανία;
Εμείς δεν τα έχουμε μόνο με το Ισραήλ, αλλά και με τους Αμερικανούς και ορισμένες ακόμη δυνάμεις που υποστηρίζουν αυτό το κατοχικό κράτος και συμμετέχουν στο έγκλημα. Διότι όποιος βλέπει πώς συμπεριφέρεται το Ισραήλ στους Παλαιστίνιους και σιωπά, συμμετέχει στο έγκλημα. Δυστυχώς, υπάρχουν κράτη στον κόσμο που κάνουν ότι δεν βλέπουν τίποτα. Γι’ αυτό κι εμείς απευθυνόμαστε στους ανθρώπους που έχουν συνείδηση, που καταλαβαίνουν τι σημαίνει ελευθερία, τι σημαίνει δικαιοσύνη, τι σημαίνει ειρήνη, και τους καλούμε να διαδώσουν το μήνυμά μας.
Είστε ιεράρχης του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων: ποιος είναι ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον αγώνα των Παλαιστινίων;
Εσείς οι Έλληνες, που σας αγαπάμε και σας εκτιμάμε πάρα πολύ, βιώσατε τη δουλεία επί Τουρκοκρατίας. Ξέρετε λοιπόν τι είναι να ζεις στην πατρίδα σου χωρίς ελευθερία και δικαιοσύνη. Όταν ξεσηκωθήκατε για την Ελευθερία και υψώθηκε η ελληνική σημαία στην πατρίδα σας, πολλοί ιεράρχες και κληρικοί της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας έπαιξαν θετικό ρόλο. Νομίζω ότι η εκκλησία πάντα πρέπει να παίζει ένα τέτοιο ρόλο, να στέκεται δίπλα στους ανθρώπους που πονάνε και αγωνίζονται. Αυτό κάνουμε στην Παλαιστίνη. Έτσι και η δική μου διακονία, ως ορθόδοξου αρχιεπισκόπου, δεν περιορίζεται μόνο στον εκκλησιαστικό χώρο ή μέσα στο Πατριαρχείο ή σε δραστηριότητες πνευματικές. Ο ρόλος της εκκλησίας είναι μέσα στην κοινωνία, στον κόσμο: αυτόν πρέπει να παρηγορούμε, σ’ αυτόν πρέπει να δίνουμε κουράγιο. Αν δεν το κάνουμε εμείς, ποιος θα το κάνει; Ο Χριστός πάντα στη ζωή του ήταν με τους πονεμένους ανθρώπους. Όταν πήγε στην Ιεριχώ, όπως αναφέρει το Ευαγγέλιο, πήγαν να τον υποδεχτούν και πολλοί πλούσιοι. Ο Ιησούς όμως έδωσε προσοχή στους φτωχούς, στους αμαρτωλούς, σε αυτούς που είχαν την ανάγκη Του.
Σήμερα λοιπόν πρέπει να μιλάμε για την υπόθεση της Παλαιστίνης: δεν πρόκειται περί «πολιτικής». Το λέω αυτό επειδή πολλοί Εβραίοι μας κατηγορούν, λέγοντας «γιατί ο Δεσπότης ανακατεύεται στα πολιτικά;». Κάνουν λάθος, δεν ανακατεύομαι στα πολιτικά όταν αγωνίζομαι για την Παλαιστίνη: επιτελώ το εκκλησιαστικό μου καθήκον σαν Ορθόδοξος, σαν Παλαιστίνιος, σαν Άραβας, σαν άνθρωπος που πιστεύει στα ανθρώπινα ιδανικά. Γι’ αυτό καλούμε όλους τους ελεύθερους ανθρώπους του κόσμου να σταθούν στο πλάι μας. Και λέω τους ελεύθερους, γιατί υπάρχουν δυστυχώς και άνθρωποι που πληρώνονται για να υποστηρίζουν το άδικο. Όμως είναι περισσότεροι οι ελεύθεροι άνθρωποι, οι καθαροί, αυτοί που δεν πληρώνονται – όπως εσείς! Επισκέφθηκα τον Άγιο Δημήτριο σήμερα και ήταν πολύ συγκινητική στιγμή: συναντήθηκα εκεί με γνήσιους Έλληνες, με γνήσιους Χριστιανούς που πιστεύουν στην ανθρωπότητα, που πιστεύουν ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να αποκτήσουν την ελευθερία τους.
Η εκκλησία πρέπει να στέκεται δίπλα στους ανθρώπους που πονάνε και αγωνίζονται. Αυτούς πρέπει να παρηγορούμε, σ’ αυτούς πρέπει να δίνουμε κουράγιο. Αυτό κάνουμε στην Παλαιστίνη. Αν δεν το κάνουμε εμείς, ποιος θα το κάνει;
Τι είναι αυτό που δίνει, παρά τα συνεχή χτυπήματα, δύναμη στον Παλαιστινιακό λαό να αγωνίζεται;
Να σας πω καταρχήν κάτι που πρέπει να το καταλάβουν όλοι οι άνθρωποι. Εμείς οι Παλαιστίνιοι ως λαός, ως χώρα, δεν περιμένουμε αναγνώριση από κανέναν. Υπάρχουμε. Είτε μας αναγνωρίσει ο Τραμπ είτε δεν μας αναγνωρίσει, υπάρχουμε. Αν θα αναγνωρίσει ή όχι ο Αμερικανός πρόεδρος κάτι που υπάρχει έτσι κι αλλιώς, αυτό είναι δικό του πρόβλημα. Ο Τραμπ είτε δεν διαβάζει καλά την Ιστορία, είτε κάποιοι τον έχουν ταΐσει καλά με χρήματα για να μην βλέπει την Παλαιστίνη. Όμως η Παλαιστίνη υπάρχει και θα υπάρχει. Καμιά δύναμη δεν μπορεί να τη σβήσει από τον χάρτη. Οι Παλαιστίνιοι θα αγωνίζονται πάντα για την ελευθερία. Είναι αλήθεια ότι μερικοί συμπατριώτες μας αισθάνονται καμιά φορά απελπισία. Εγώ τους λέω: αγωνιζόμαστε και περιμένουμε 70 χρόνια, και είμαστε διατεθειμένοι να περιμένουμε άλλα 70 ή και 100 χρόνια. Αλλά δεν θα ξεχάσουμε την υπόθεση της Παλαιστίνης, επειδή το δικαίωμά μας να ζήσουμε με ελευθερία στη πατρίδα μας είναι απαράγραπτο.
Εσείς ζήσατε 400 χρόνια υπό τον οθωμανικό ζυγό. Και όμως, διατηρήσατε τη συνείδησή σας, ξεσηκωθήκατε, αποτύχατε, ματώσατε ξανά και ξανά, ώσπου τελικά αποκτήσατε την ελευθερία σας. Εμείς δεν θέλουμε βέβαια να μείνει η κατοχή 400 χρόνια! Αλλά όσα και να μείνει, κάποια μέρα τα παιδιά μας, ή τα παιδιά τους, που ακόμη δεν έχουν γεννηθεί, θα δουν την Παλαιστίνη ελεύθερη. Σήμερα οι σκοτεινές δυνάμεις του κόσμου μας θέλουν απελπισμένους: «Καθίστε ήσυχοι, δεν πρόκειται να αποκτήσετε ούτε κράτος ούτε ελευθερία», μας λένε. Θέλουν να αποδεχτούμε την κατάσταση όπως έχει. Αλλά δεν απελπιζόμαστε, επειδή το αίτημα για ελευθερία είναι δίκαιο και μπορεί να υλοποιηθεί.
Στη Μέση Ανατολή το Ισλάμ εμπνέει εκατομμύρια απελπισμένους ανθρώπους, ενίοτε ενισχύοντας και φονταμενταλιστικές δυνάμεις. Ποια τα περιθώρια και το μήνυμα του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας σ’ αυτό το περιβάλλον;
Ας μιλήσουμε λοιπόν και για τα φανατικά κινήματα, όπως το Daesh (Ισλαμικό Κράτος). Τέτοιου είδους κινήματα τα υποστήριξαν και τα εξέθρεψαν οι ΗΠΑ και ισχυρές, πλούσιες χώρες της περιοχής μας: κοινός στόχος τους ήταν και είναι να καταστρέψουν την Ιστορία και την παράδοση της Μέσης Ανατολής. Το είδαμε στην Παλμύρα, που άντεξε χιλιάδες χρόνια, και την κατέστρεψαν μέσα σε λίγες ώρες. Το Daesh και οι άλλες ομάδες φανατικών και τρομοκρατών στην πραγματικότητα δεν πιστεύουν σε τίποτα, και οπωσδήποτε δεν εκπροσωπούν το Ισλάμ. Εμείς στην Παλαιστίνη, αλλά και στη Συρία, στο Λίβανο, την Ιορδανία και όλες τις αραβικές χώρες ζούσαμε εν ειρήνη, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι μαζί. Το Daesh ήρθε για να σπείρει διχόνοια μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων, μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. Να έχουμε δηλαδή εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των Αράβων και να ξεχάσουμε την κοινή υπόθεση της Παλαιστίνης. Το Daesh ειναι πρόγραμμα των Αμερικάνων: αυτοί τους έδωσαν όπλα, αυτοί τους έβαλαν στη Συρία. Οι Αμερικάνοι, που δεν έχουν παράδοση και ιστορία, καταστρέφουν την Ιστορία των άλλων λαών. Εμείς όμως στη Μέση Ανατολή είμαστε ενωμένοι. Αυτοί οι φανατικοί δεν εκπροσωπούν κανέναν, δεν εκπροσωπούν το Ισλάμ, δεν εκπροσωπούν τίποτα ανθρώπινο. Και τώρα όλοι καταλαβαίνουν τον βρώμικο ρόλο τους στη Μέση Ανατολή.
Δεν περιμένουμε αναγνώριση από κανέναν. Υπάρχουμε. Είτε μας αναγνωρίσει ο Τραμπ είτε δεν μας αναγνωρίσει, υπάρχουμε. Αν θα αναγνωρίσει ή όχι ο Αμερικανός πρόεδρος κάτι που υπάρχει έτσι κι αλλιώς, αυτό είναι δικό του πρόβλημα.
Έχετε ζήσει στην Ελλάδα, έχετε σπουδάσει εδώ…
Όταν έφτασε το αεροπλάνο στο Αεροδρόμιο Μακεδονία, και μας είπε η αεροσυνοδός «καλωσήρθατε στη Θεσσαλονίκη», ένιωσα μεγάλη συγκίνηση. Αυτή η πόλη είναι πολύ σπουδαία για μένα. Έζησα εδώ 7 χρόνια, και η Θεσσαλονίκη ζει πάντα μέσα μου. Άφησα την Θεσσαλονίκη το 1990 και πήγα στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και έγινα διάκονος, έπειτα πρεσβύτερος, και αρχιμανδρίτης επί Πατριάρχη Διοδώρου, αλλά δεν ξέχασα ποτέ τις πνευματικές και εθνικές εμπειρίες που έζησα εδώ. Η Ελλάδα με βοήθησε πάρα πολύ να καταλάβω ότι θεολογία δεν είναι μόνο τα κείμενα που διαβάζουμε, δεν είναι μόνο οι Άγιοι Πατέρες, δεν είναι μόνο η πνευματική ζωή. Πήγα βέβαια στο Άγιο Όρος και είχα την ευκαιρία να συναντηθώ εκεί με άγιους ανθρώπους. Εδώ όμως στη Θεσσαλονίκη έμαθα πως όποιος αγαπά την εκκλησία πρέπει να αγαπά και την πατρίδα του, και να αγωνίζεται μαζί με το λαό του για την πατρίδα του.
Είμαστε με την Ελλάδα και την Κύπρο
Ποιο είναι το μήνυμά σας προς τον Ελληνικό λαό και προς την ελληνική κυβέρνηση, η οποία συσφίγγει διαρκώς τις σχέσεις της με το Ισραήλ;
Θέλω να ακουστεί η φωνή των Χριστιανών Παλαιστίνιων που ζουν στην κατεχόμενη Παλαιστίνη και στην προσφυγιά. Ας μάθουν όλοι ότι υπάρχουν Χριστιανοί Παλαιστίνιοι και Άραβες που αγωνίζονται για να υπάρχει ελευθερία, ειρήνη και δικαιοσύνη! Όσα κακά και να κάνουν στην Παλαιστίνη, εμείς δεν θα κάνουμε ούτε βήμα πίσω. Θα αγωνιστούμε. Η Παλαιστίνη πάντοτε θα είναι η πατρίδα των Παλαιστινίων. Προσθέτω όμως κάτι ακόμη: εμείς, όπως μιλάμε για την Παλαιστίνη, έτσι μιλάμε και για τους πονεμένους ανθρώπους όλου του κόσμου. Όπου υπάρχουν πονεμένοι άνθρωποι, ανεξαρτήτως θρησκείας ή εθνικότητας, είμαστε μαζί τους. Είμαστε με την Ελλάδα στον αγώνα που κάνει για τη Μακεδονία. Είμαστε με την Κύπρο στον αγώνα της εναντίον της τουρκικής κατοχής. Το βρώμικο παιχνίδι που παίζει η Τουρκία στην Ελλάδα και την Κύπρο, το ίδιο βρώμικο παιχνίδι παίζει και στη Μέση Ανατολή, αφού από εκεί μπήκε το Daesh στη Συρία, με δική τους στήριξη.
Εμείς οι Παλαιστίνιοι αγαπάμε την Ελλάδα. Δεν ήρθα εδώ να κάνω κριτική, δεν είναι αυτός ο ρόλος μου. Όμως ζητώ από την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει την παράδοση φιλίας με τους Άραβες, που υπάρχει απ’ την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου. Καταλαβαίνουμε ότι η Ελλάδα πρέπει να έχει καλές σχέσεις με όλα τα κράτη, και με το Ισραήλ και με τους Αμερικάνους. Όμως δεν πρέπει αυτό να γίνεται σε βάρος της Παλαιστίνης. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η Ελλάδα τόσα χρόνια δεν έχει αναγνωρίσει την Παλαιστίνη. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κρατά αυτή τη στάση στη Συρία, έχοντας αποσύρει τον Έλληνα πρέσβη από τη Δαμασκό, όπου είναι η έδρα της Εκκλησίας της Αντιοχείας και υπάρχουν ιστορικές σχέσεις. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να δεχόμαστε ό,τι θέλουν οι Αμερικάνοι. Ελπίζω στο μέλλον να ληφθούν καλές, δίκαιες και αμοιβαία επωφελείς αποφάσεις. Κλείνοντας, θα ήθελα να επαναλάβω το μήνυμά μου προς τους Έλληνες: σας αγαπούμε, σας θεωρούμε αδέρφια μας, και αν καμιά φορά εκφράζουμε παράπονο, το κάνουμε με αγάπη και επειδή θέλουμε την Ελλάδα να είναι με το μέρος του δίκιου.
* Παλιότερη παλαιστινιακή αφίσα αλληλεγγύης με την Κύπρο.
Ποιος είναι ο Θεοδόσιος
Ο Αρχιεπίσκοπος Σεβαστείας Θεοδόσιος, κατά κόσμον Ατάλα Χάνα, αποτελεί λαμπρό παράδειγμα ιεράρχη. Γεννήθηκε το 1965 στο χωριό Ράμα, στον βορρά της Κατεχόμενης Παλαιστίνης. Σπούδασε Ελληνικά στην Ιερουσαλήμ και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στη Θεολογική Σχολή, απ’ όπου αποφοίτησε το 1991. Την ίδια χρονιά επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ και χειροτονήθηκε διάκονος με το όνομα Θεοδόσιος, ενώ το 1992 χειροτονήθηκε ιερέας της Εκκλησίας του Παναγίου Τάφου. Λίγο αργότερα προήχθη στο βαθμό του Αρχιμανδρίτη και τοποθετήθηκε επικεφαλής του Αραβικού Τμήματος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Δίδαξε τον Χριστιανισμό σε τοπικά σχολεία και στο Αραβικό Κολέγιο της Χάιφα. Το 2001 διορίστηκε, από τον μακαρίτη πλέον Πατριάρχη Διόδωρο, επίσημος εκπρόσωπος Τύπου του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου στα Ιεροσόλυμα. Τον Διόδωρο διαδέχθηκε ο Ειρηναίος που, υποκύπτοντας στις πιέσεις του Ισραήλ, έπαυσε τον Θεοδόσιο από εκπρόσωπο Τύπου…
Λίγο αργότερα οι ισραηλινές αρχές κατοχής συνέλαβαν τον Θεοδόσιο ως «υποκινητή ταραχών» και κατέσχεσαν το διαβατήριό του. Ο Θεοδόσιος κατήγγειλε την απόπειρα φίμωσής του ως εντασσόμενη στο σχέδιο των Ισραηλινών να αποκρύψουν τη χριστιανική διάσταση του Παλαιστινιακού και να εκβιάσουν την «ουδετερότητα» του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου. «Η Εκκλησία είναι εδώ για να υπηρετεί όλους τους Παλαιστίνιους, επειδή είναι μια Εκκλησία του Λαού», είχε πει τότε ο Θεοδόσιος, ενώ αργότερα συμπλήρωνε: «Εδώ είναι οι Άγιοι Τόποι μας, εδώ είναι η Ιστορία μας, και θα αγωνιζόμαστε μέχρι να διώξουμε την κατοχή από τη γη μας». Τελικά ο Ειρηναίος εκθρονίστηκε όταν αποκαλύφθηκε ότι πουλούσε κρυφά γη του Πατριαρχείου στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ σε σιωνιστικές οργανώσεις, που επιχειρούν την αλλαγή της πληθυσμιακής σύνθεσης της πόλης… Τον αντικατέστησε ο Πατριάρχης Θεόφιλος, επί των ημερών του οποίου ο Θεοδόσιος χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Σεβαστείας.
Ο Θεοδόσιος απέκτησε μεγάλη αναγνώριση στον αραβικό κόσμο λόγω της πνευματικής και πολιτικής του δραστηριότητας. Έχει πει χαρακτηριστικά: «Οι Παλαιστίνιοι έχουν το δικαίωμα να ξεσηκωθούν για την Ελευθερία, την Αξιοπρέπεια και την Ανεξαρτησία τους. Όποιος μελετήσει λίγο την ιστορία των μετα-αποικιακών εθνών, θα δει ότι η Ελευθερία ποτέ δεν τους προσφέρθηκε στο πιάτο. Πάντα κερδήθηκε με θυσίες και αγώνες!». Είναι εκ των ιδρυτών του Χριστιανικού Παλαιστινιακού Κινήματος Kairos Palestine, που αγωνίζεται για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής. Στη φωτογραφία, μιλά σε εκδήλωση στη μνήμη μαρτύρων του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP).
