Βέρτιγκο είναι ο ίλιγγος που προκαλείται όταν κάποιος κοιτάζει προς τα κάτω από μεγάλο ύψος. Πιο αναλυτικά διαβάζουμε για το βέρτιγκο, την κατάρα των πιλότων: «Ουσιαστικά πρόκειται για την απώλεια του σημείου αναφοράς, η οποία προκύπτει όταν τα οπτικά ερεθίσματα που λαμβάνουμε δεν συνάδουν με τα ερεθίσματα που παράγονται μέσα στο αυτί. Τα ερεθίσματα από το οπτικό νεύρο μπορεί να σου δίνουν την αίσθηση ότι είσαι οριζόντια, αλλά το αυτί να σε “πληροφορεί” ότι στρίβεις. Όπως επίσης μπορεί να είσαι σε ευθεία πτήση, αλλά να νομίζεις ότι ανεβαίνεις ή κατεβαίνεις. Έτσι προκύπτει ο χωρικός αποπροσανατολισμός, μια βραχυκύκλωση του συστήματος διασύνδεσης των αισθητήρων, με πολύ πιθανό σύμπτωμα τη ζαλάδα. Η απώλεια αίσθησης του χώρου και της κίνησης επιδεινώνεται αν προκύψει και η οπτική σύγχυση ουρανού και θάλασσας».
Η πορεία της χώρας μοιάζει να είναι σε ένα βέρτιγκο. Απώλεια σημείων αναφοράς, αποπροσανατολισμός, απώλεια αίσθησης χώρου και χώρας, οπτικά ή ειδησεογραφικά ερεθίσματα που δημιουργούν παραζάλη στην εναλλαγή τους, βραχυκύκλωση όλων των αισθητήρων, περιδίνηση, στροβιλισμός. Κι όποιος δεν το νοιώθει, όποιος συνεχίζει να νομίζει ότι η πτήση συνεχίζεται κάπως οριζόντια, έστω με λίγες αναταράξεις, αυτός είναι σε πλήρη αφασιακή ζαλάδα.
Τι θα μπορούσε όμως να σημαίνει «πολιτικό βέρτιγκο» σε μια πορεία ενός γενικού βέρτιγκο της χώρας, όταν όλα τα όργανα πτήσης καταγράφουν ή δίνουν σήματα κινδύνου που το πιλοτήριο παριστάνει πως δεν τα βλέπει; Το πολιτικό βέρτιγκο αφορά σε γενικές γραμμές δύο πλευρές: το πώς πορεύεται και σε τι κατάσταση είναι το πολιτικό σύστημα, το κομματικό σύστημα και οι πολιτειακοί θεσμοί από τη μια και, από την άλλη, την αίσθηση που έχει η κοινωνία, την κατάσταση της κοινωνικής συνείδησης για την πορεία της χώρας, για την ποιότητα του πολιτικού συστήματος, και –σε προεκλογική περίοδο– τη ζαλάδα του «τι να ψηφίσω». Ή μάλλον, το βασανιστικό ερώτημα: ποιος είναι λιγότερο χειρότερος, ή ποιον από τους χειρότερους να διαλέξω, και γιατί;
Θα προσεγγίσουμε αυτό το «πολιτικό βέρτιγκο» όσο πιο νηφάλια γίνεται (διότι η γενική κατάσταση επηρεάζει όλους μας).
Κυβέρνηση, μιντιοκρατία, ελίτ, αντιπολίτευση, οργανωμένο ψέμα
Δεν διαλέξαμε τυχαία αυτές τις λέξεις στον μεσότιτλο. Το «πιλοτήριο» αποτελείται από μια ιδιαίτερη διασύνδεση και συνύφανση-διαπλοκή όλων αυτών των χώρων. Φυσικά η κυβέρνηση έχει τον πρώτο λόγο –και τις κεντρικές ευθύνες για μια περίοδο– αλλά το καθεστώς δημιουργείται ή αναπαράγεται ή ακόμα μετεξελίσσεται με την ενεργή ανάμιξη και ενεργοποίηση όλων των υπόλοιπων παραγόντων που συνιστούν το πολιτικό και πολιτειακό πεδίο. Οι μορφοποιήσεις που κρυσταλλώνονται κάθε φορά αποτελούν μια συμπύκνωση συσχετισμών, ανταγωνισμών, αντιθέσεων και παρεμβάσεων που γίνονται με διάφορες μοχλεύσεις, και με τη δημιουργία «μηχανισμών», «θεσμών», καθεστωτικών υβριδίων (π.χ. Χίλτον και τρόικα) κ.ο.κ. Όλα αυτά καθιστούν κλασικούς χώρους όπως Βουλή, αξιωματική αντιπολίτευση, προεδρία δημοκρατίας κ.λπ. κάτι σαν διακοσμητικά χριστουγεννιάτικα μπιχλιμπίδια και τίποτα παραπάνω. Στην περίπτωση της χώρας μας, οι πρεσβείες, ή ακόμα και δηλώσεις ξένων αξιωματούχων, μπορούν να δημιουργήσουν έντονο βέρτιγκο σε όλους τους τομείς.
Ας εξετάσουμε τα δύο κύρια συστήματα του πολιτικού σκηνικού στην παρούσα φάση: την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την αξιωματική αντιπολίτευση Τσίπρα.
Το σύστημα Μητσοτάκη έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Από την αρχή στήθηκε με έναν βαθμό αυτονομίας από την παράταξη (Ν.Δ.) και ακόμα από το κυβερνητικό σχήμα, το οποίο ήταν υποχρεωμένο να υπολογίζει διάφορες ισορροπίες ανάμεσα στις κομματικές φατρίες. Το Μαξίμου όμως ήταν ένας απόλυτα ελεγχόμενος χώρος, αδιαπέραστος, με ανθρώπους επιλεγμένους οι οποίοι είχαν επίγνωση ότι «εμείς θα κάνουμε κουμάντο». Η απόλυτη εξάρτηση του συστήματος των ΜΜΕ από το Μαξίμου (η λίστα Πέτσα είναι μόνο μια παρωνυχίδα στο σύστημα εξαρτήσεων), ο πλήρης έλεγχος της ΕΥΠ και η τοποθέτηση ανθρώπων-κλειδιά σε χώρους όπως η δικαιοσύνη ή τα σώματα ασφαλείας, δημιούργησαν αρχικά μια εικόνα αποτελεσματικότητας και διάθεσης αντιμετώπισης των ζητημάτων που είχε αφήσει εντελώς έκθετα ο ΣΥΡΙΖΑ. Από νωρίς στήθηκε ένας μηχανισμός γύρω από το Μαξίμου, ψηφίστηκαν μια σειρά από νόμοι και αποφάσεις που του προσέδιδαν έκτακτες αρμοδιότητες (ακόμα και για τον χώρο των ΜΚΟ, όπως δείχνει η υπόθεση της Κιβωτού).
Αλλά όταν έφτασε η στιγμή της «παροχέτευσης» του πακέτου των μερικών δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε., άρχισαν τα σκάνδαλα και οι τριγμοί. Υποκλοπές, Κολωνός, Πάτσης, ανοικτός πόλεμος με Μαρινάκη. Αυτή είναι η μια πλευρά των τριγμών που αντιμετωπίζει το σύστημα Μητσοτάκη. Η άλλη είναι από αντιδράσεις που προκαλεί η άμεση προσκόλλησή του στη «σωστή πλευρά της ιστορίας» και σε ό,τι αυτή του επιτάσσει: Εμπλοκή στο πόλεμο της Ουκρανίας, επαχθή «συμβιβασμό» με την Τουρκία, αποδοχή κάθε επιθυμίας των ΗΠΑ σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας, καλή διαγωγή στα Βαλκάνια (δηλαδή να καταπίνονται οι προκλήσεις π.χ. του Ράμα, άδεια για διδασκαλία της «μακεδονικής γλώσσας» στη βόρεια Ελλάδα, ευθυγράμμιση για την ένταξη των βαλκανικών χωρών στην Ε.Ε. κ.λπ.). Και φυσικά ψήφιση όλων των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Αυτά συνεπάγονται όμως να αδειάζουν οι στρατιωτικές αποθήκες στη Β. Ελλάδα και να αποστέλλονται όπλα στην Ουκρανία, σημαίνουν ότι τα νησιά αποστρατιωτικοποιούνται και τα οπλικά συστήματα μεταφέρονται προς Ουκρανία. Έτσι κάνουμε τα καλά παιδιά και προς την Τουρκία και προς τις ΗΠΑ-ΝΑΤΟ. Ναι, αλλά όλα αυτά που προωθεί το σχετικά αυτονομημένο σύστημα Μαξίμου, υπό τον Μητσοτάκη, δεν βρίσκουν ευθυγραμμισμένους όλους τους παράγοντες, π.χ. της στρατιωτικής ηγεσίας. Τότε το «σύστημα», ιδίως μέσα από τη μιντιοκρατία, αρχίζει τη συκοφάντηση ή τη ρίψη «ρουκετών» ενάντια σε πρόσωπα και ρόλους. Ο σχεδόν απόλυτος χειρισμός της ενημέρωσης από το σύστημα Μητσοτάκη με το ανεβοκατέβασμα ζητημάτων προς κάθε χρήση, μαζί με ένα σύστημα παρακολουθήσεων των πάντων, ήταν και είναι το κύριο μοτίβο. «Παρακολουθώ, καταστέλλω, συκοφαντώ».
Από την άλλη, έχουμε απόλυτη διάλυση τόσο του κοινωνικού ιστού όσο και της κεντρικής διοίκησης. Σύμφωνα με την αντίληψη του «συστήματος Μητσοτάκη», το κράτος ασκεί ολοκληρωτικό έλεγχο επί των εχθρών και των αντιπάλων του (ακόμα και των πιο στενών συνεργατών που ίσως παρεκκλίνουν λίγο), και «αποσύρεται» συνειδητά από άλλους τομείς, όπως η διοίκηση, η υγεία, η παιδεία, η κοινωνική πρόνοια κ.λπ. Σε αυτά θα μπουν οι επιχειρήσεις, τα ιδιωτικά συμφέροντα. Τα υπόλοιπα θα τα κάνουν η μιντιοκρατία και η συνύφανση με χώρους του υπόκοσμου, της παραοικονομίας…
Άρα έχουμε την οικοδόμηση ενός συστήματος «ενεργού επιτελικού κράτους» που, για να υπάρξει σαν τέτοιο, δημιουργεί παράλληλα και ένα παρακράτος απόλυτα ελεγχόμενο από το κέντρο, δηλαδή το Μαξίμου. Αυτό, όσο πλησιάζουμε προς τη λήξη (εκλογές), παροξύνεται. Αλλά και όσοι το αντιπαλεύουν για ίδιον όφελος ανασύρουν στοιχεία και σκάνδαλα. Στην υπόθεση αυτή αναμιγνύονται άμεσα εγχώριες ελίτ και ξένα συμφέροντα. Το «βέρτιγκο» αγγίζει σοβαρά το σύστημα Μητσοτάκη. Ακόμα και εσωτερικοί παράγοντες του χώρου της Δεξιάς αναρωτιούνται πώς θα τελειώσει το «καθεστώς Μητσοτάκη» χωρίς η «παράταξη» να χάσει την πρωτοκαθεδρία…
Τέλος, υπάρχει ένα ατού που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη έναντι κυρίως του Τσίπρα. Ότι στέκεται πιο αποφασιστικά απέναντι στην Τουρκία. Ότι ως παράταξη και χώρος ίσως να έχει πιο αναπτυγμένα «εθνικά ανακλαστικά». Στην πραγματικότητα, ο Μητσοτάκης (όπως άλλωστε και όλο το κομματικό σύστημα και οι άρχουσες ελίτ της χώρας) έχει δεδομένο ότι πρέπει να γίνουν συμβιβασμοί και παραχωρήσεις – αλλά αυτό να γίνει με τρόπο που να εμφανίζεται αλλιώς. Να αποφευχθεί ο πόλεμος και να μην χάσουμε τα πάντα. Να γίνουν οι «διευθετήσεις» και το Καστελλόριζο να είναι μεν ελληνικό, αλλά να μην έχει όλα τα σημάδια της κυριαρχίας της Ελλάδας. Αυτό περίπου μπορεί να ισχύσει και για τα μεγάλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, αλλά να παρουσιαστεί σαν «συνεκμετάλλευση» και ανάπτυξη του ευρύτερου χώρου. Στην ουσία υπάρχει μια αποδοχή της θέσης και της δύναμης που έχει η Τουρκία, αλλά επιζητείται μια φόρμουλα συμβιβασμού και «πρεσποποίησης» και στο Αιγαίο. Το σύστημα Μητσοτάκη λοιπόν διατυμπανίζει ότι ναι μεν επίκειται με κάποιο τρόπο μείωση επικράτειας και κυριαρχίας, αλλά αν έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ θα πει σε όλα «Ναι».
Το στόρυ δεν στέκει ολόκληρο. Ακόμα κι αν ήταν στις προθέσεις του Μητσοτάκη, δεν θα πραγματοποιηθεί σαν τέτοιο. Κυρίως διότι οι Τούρκοι ιθύνοντες (όλων των παρατάξεων) είναι αφόρητα επιθετικοί. Ένα βήμα δικό μας πίσω, τους ανοίγει την όρεξη για τα πάντα (και το δείχνουν σε Αιγαίο, Κύπρο, Βαλκάνια). Η πραγματικότητα δείχνει έναν Μητσοτάκη να αποδέχεται πλήρως τη συμφωνία των Πρεσπών, δείχνει καλή συμπεριφορά στα Βαλκάνια απέναντι σε προκλήσεις Ράμα κ.ά., και αποδέχεται ό,τι θέλουν οι Αμερικανοί. Τώρα υπάρχει έμπρακτη επιθετικότητα και από τη Λιβύη ενάντια στην Ελλάδα, και εμείς απλά χαμογελάμε αμήχανα… Το σχέδιο «περήφανη στάση» του Μητσοτάκη μπάζει και επειδή δεν μπορεί να ελέγξει απόλυτα τομείς όπως άμυνα και στρατιωτική ηγεσία, ούτε να χειριστεί την εγγενή αντίθεση πολιτικών και στρατιωτικών σε δύσκολες στιγμές. Εξ ου και η συκοφάντηση των Φλώρου και Λυμπέρη, κυρίως μέσω συγκροτημάτων Μαρινάκη (με το οποίο μοιάζει να έχει επέλθει ένας συμβιβασμός μετά τις βολές που ακούσαμε πριν λίγο διάστημα).
Από τη μια «δικαιωματισμός», από την άλλη «ολίγη περί πατρίδος», κι όλοι μαζί υπέρ ευρωατλαντισμού και yes σε ΗΠΑ και ευρωκρατία. Η χώρα ας βουλιάζει, αρκεί οι μπίζνες να προχωρούν (φυσικά και οι μίζες…).
Ας περάσουμε όμως στο υποσύστημα Τσίπρα:
Μια γενική εκτίμηση για την στάση Τσίπρα-ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι δύσκολη, επειδή ξεπροβάλλει αμέσως ένας διάχυτος τυχοδιωκτισμός, που παίρνει τη μορφή μιας ανεύθυνης, φθηνής, επικίνδυνης αντιπολίτευσης για οποιαδήποτε ζήτημα. Μπορεί να θορυβούν τώρα, προεκλογικά, αλλά είναι σαφές ότι, εφόσον αναλάβουν (αν ποτέ αναλάβουν μόνοι τους), θα υποταχθούν σε οποιαδήποτε κελεύσματα εγχώριων και διεθνών κέντρων. Πολιτικά παλαντζάρουν ανάμεσα σε δύο εικόνες: να εμφανίζονται λίγο ευαίσθητοι για την κατάσταση της κοινωνίας, και παράλληλα να κάνουν τα «καλά παιδιά» προς τις συστημικές δυνάμεις για την πιθανότητα να αναλάβουν ξανά ρόλους διακυβέρνησης.
Φυσικά μοιάζει να έχουν αποδεχθεί ότι μόνο σε σχήματα συγκυβέρνησης έχουν κάποια τύχη. Εξ ου και ολόκληρη η στρατιά πρώην πασόκων που προβάλλονται στην πρώτη γραμμή (Σπίρτζης, Ξενογιαννακοπούλου, Ραγκούσης κ.ά.), ενώ όλη η ομάδα των προεδρικών (Παπάς, Τζανακόπουλος, Ξάδελφος κ.λπ.) δεν πείθει διόλου. Η δε «αριστερή» πτέρυγα (Τσακαλώτος, 53, Ομπρέλα κ.λπ.) δίνει μεγάλη μάχη να πάρει θέσεις στα ψηφοδέλτια των βουλευτικών εκλογών, και παραγκωνίζεται εντελώς στα των περιφερειακών-δημοτικών εκλογών. Ενεργό ρόλο έχουν αναλάβει και οι πρώην πασόκοι Α. Κοτσακάς και Στ. Τζουμάκας…
Κάτω από αυτούς τους όρους και με γενικό εχθρό την αναξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ, και σε έναν βαθμό του ίδιου του Τσίπρα, δεν είναι περίεργο που δεν υπάρχει ρεύμα υπέρ του που να καταγράφεται εμφανώς μέσα στην κοινωνία. Μπορεί οι δημοσκοπήσεις να είναι «πειραγμένες» από το σύστημα Μητσοτάκη, αλλά δεν υπάρχουν σημάδια που να δείχνουν ρεύμα κοινωνικό υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τον ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα κι αν τιμωρήσουν την κυβέρνηση με την ψήφο τους.
Ρηχός διπολισμός
Ο διπολισμός που στήνεται ανάμεσα στα δύο πρώτα κόμματα είναι ρηχός και φτηνιάρικος, και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την περιδίνηση της χώρας και της κοινωνίας. Για παράδειγμα, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ σηκώνει το θέμα των υποκλοπών, η απάντηση είναι ότι «επί των ημερών σας έγιναν 75.000 επισυνδέσεις, παρακολουθούσατε τον Καμμένο και τον Πιτσιόρλα». Η ανταπάντηση έρχεται υπό μορφή ερώτησης: «Παρακολουθείτε τον αρχηγό ΓΕΘΕΑ κ. Φλώρο και τον Κώστα Χατζηδάκη;». Καμία απάντηση. Το Predator και οι ξένες υπηρεσίες περνούν σε δεύτερη μοίρα. Η κοινή γνώμη αφήνεται στο «όλοι παρακολουθούν όλους»…
Σκοτώνεται ένας μαθητής στις Σέρρες από έκρηξη λεβητοστασίου, και όλοι απλώς «συγκινούνται». Καμία παραίτηση υπευθύνων. Καμιά σοβαρή πολιτική αιχμή. Παρελαύνουν εκπρόσωποι ιδιωτικών αμερικάνικων πανεπιστημίων, και δεν ιδρώνει το αυτί κανενός για τη διάλυση της δημόσιας παιδείας. (Η αντιπολίτευση τα καταπίνει ή πετά την μπάλα στην εξέδρα…).
Από τη μια «δικαιωματισμός», από την άλλη «ολίγη περί πατρίδος», κι όλοι μαζί υπέρ ευρωατλαντισμού και yes σε ΗΠΑ και ευρωκρατία, με ανοίγματα στη νέα Δυτική παγκοσμιοποίηση (π.χ. επίσημες «εισαγωγές» μεταναστών, άλλοι ανερυθρίαστα για λύση του δημογραφικού, άλλοι για ανάγκες φτηνών εργατικών χεριών…). Η χώρα ας βουλιάζει, αρκεί οι μπίζνες να προχωρούν (φυσικά και οι μίζες…).
Για τους υπόλοιπους του πολιτικού πεδίου, μικροί ρόλοι. Κυρίως συμπληρωματικοί. Δεν ξεχωρίζει τίποτα και σε κανέναν τομέα. Τέλμα γενικό.
Για να σταματήσει το πολιτικό βέρτιγκο, τι;
Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Κι ας μην ψάχνει ο καθένας για εύκολες λύσεις. Πρέπει να αναδειχθούν ανάγκες, αξίες, οράματα πειστικά και ρεαλιστικά. Για την υπόσταση της χώρας, για την κοινωνία να είναι όρθια κι όχι διαλυμένη, για να μην φαγωθούμε μεταξύ μας, για την αντιμετώπιση εθνικών κινδύνων, για την επιβίωση ιδιαίτερα των πιο φτωχών κι αδύναμων, για κοινωνική δικαιοσύνη ή και στοιχειώδη δικαιοσύνη. Για λειτουργία της χώρας, της διοίκησης, της ασφάλειας, της παιδείας, της υγείας, του πολιτισμού. Για τη δημοκρατία, τη λαϊκή και εθνική κυριαρχία. Για να τεθεί τέλος στην αρπαγή και λεηλασία. Για να τεθεί τέλος στη διάλυση και την έκπτωση της χώρας. Όλα αυτά περνούν ετούτη τη στιγμή μέσα από την προβολή ορισμένων πολιτικών στόχων, γενικών μεν αλλά συγκεκριμένων, ισχυρών και αιχμηρών:
► Να φύγει η κυβέρνηση των εγκλημάτων, της φτωχοποίησης, της καταστολής, και της διαφθοράς – Να διαλυθεί άμεσα το παρακράτος και όλοι οι θύλακές του.
► Να συντριβεί ο νέος ολοκληρωτισμός (ευρωατλαντικής κοπής) και η συνέργεια όλων των τμημάτων του σύγχρονου κράτους, της μιντιοκρατίας και του οργανωμένου ψέματος σε βάρος της κοινωνίας.
► Πραγματική δημοκρατία – βαθιά κάθαρση ως βασικές προϋποθέσεις για να κρατηθούν η χώρα και η κοινωνία όρθιες, με δικαιοσύνη και αλληλεγγύη απέναντι στις τεκτονικές αλλαγές και τις μεγάλες απειλές (εθνικές και γεωπολιτικές).
► Μέτρα για την ανακούφιση και την επιβίωση, πλαφόν στα είδη πρώτης ανάγκης – Κάτω η κοροϊδία του «καλαθιού» – Δικαιώματα και ενίσχυση του εισοδήματος, όχι αφαίμαξη και λεηλασία της πλειοψηφίας προς όφελος των ελίτ.
Με αυτές τις αιχμές, τώρα, πρέπει να κτιστεί η αντίσταση και η νέα συνείδηση της χώρας και της κοινωνίας. Έτσι θα αντιμετωπίσουμε το «πολιτικό βέρτιγκο» που μας οδηγεί σε γκρεμούς και πτώσεις…
