Ισχύς, ισορροπίες, σκοπιμότητες και δουλοπρέπεια
Του Απόστολου Αποστολόπουλου
Από την εποχή Σημίτη οι διάδοχες κυβερνήσεις συμπεριφέρονται ως εάν ο κίνδυνος τουρκικής επίθεσης να είναι πραγματικός, επικείμενος και δεδομένη η ελληνική ήττα σε περίπτωση αναμέτρησης. Καλλιεργούν τον ραγιαδισμό και τον εθνομηδενισμό της παρέας του Φίλη και πολλών άλλων. Το επιχείρημα ότι ο Ερντογάν είναι «τρελός» και ανεξέλεγκτος δικαιολογεί κάθε περαιτέρω υποχώρηση. Ποιος τα βάζει με έναν τρελό;
Η αλήθεια είναι πως ο Ερντογάν είναι τολμηρός αλλά στο έπακρον λογικός, ενώ η Τουρκία, με τους κεμαλιστές ή τον Ερντογάν, αποφεύγει να παραβιάσει έμπρακτα το πλαίσιο που ορίζουν οι ΗΠΑ. Όποτε η Τουρκία έχει περάσει από τη ρητορική σε πολεμικές επιχειρήσεις έχει την άτυπη αλλά ρητή έγκριση των ΗΠΑ (Κύπρος) ή δεν προσκρούει σε σαφή απαγόρευση των ΗΠΑ (Συρία). Αναλυτικότερα:
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Τουρκία και η Ελλάδα αποτελούσαν για τις ΗΠΑ μια ενότητα και είχαν ένα ρόλο: να είναι φράχτης σε κάθε απόπειρα καθόδου της ΕΣΣΔ και των συμμάχων της προς τη Μεσόγειο. Στη Γιάλτα, Στάλιν-Τσώρτσιλ-Ρούσβελτ, αποφάσισαν ότι Τουρκία και Ελλάδα ανήκουν στη Δύση, όπως απλώς υπενθύμισε ο Κων/νος Καραμανλής. Το άνοιγμα και η πολιτική ειρήνης στα Βαλκάνια ήταν αποτέλεσμα της Γιάλτας και της ειρηνικής συνύπαρξης. Οι καλές διαβαλκανικές σχέσεις ήταν δοτές από τις συμφωνίες των Μεγάλων Δυνάμεων.
Κάθε αλλαγή στα ελληνοτουρκικά ή στα βαλκανικά πράγματα έγινε είτε απ’ ευθείας από τις ΗΠΑ είτε με εντολή ή ανοχή τους. Είναι πασιφανές ότι ισχύει απολύτως ένα κεντρικό σημείο-κλειδί: Η αποτροπή καθόδου της μετακομμουνιστικής Ρωσίας στη Μεσόγειο. Τουρκία και Ελλάδα εξακολουθούν να έχουν κοινή μοίρα απέναντι στη Ρωσία, όπως προέβλεπε η Γιάλτα. Έχουν κοινή μοίρα αλλά όχι κοινή στάση έναντι της Ρωσίας. Η διάκριση απαιτεί εξήγηση: Η Τουρκία μετά την πτώση της ΕΣΣΔ πλεονεκτεί έναντι της Ελλάδας επειδή συνορεύει με τη Ρωσία, διατηρεί δηλαδή το ρόλο του φράχτη, ενώ η Ελλάδα δεν κλείνει, πλέον, το δρόμο σε κανέναν αντίπαλο της Δύσης. Όλες οι βαλκανικές χώρες ανήκουν και αυτές στη Δύση. Η Ελλάδα έχει χάσει ό,τι έδινε άμεση αξία στη γεωπολιτική της θέση. Αντίθετα η Τουρκία μπορεί να συναλλάσσεται επωφελώς με τη Ρωσία εφόσον δεν ανατρέπει την αμερικανική πολιτική.
Πετρέλαια και φυσικό αέριο δημιουργούν νέα γεωοικονομικά και γεωπολιτικά δεδομένα και ο ρόλος της Ελλάδας δεν έχει κριθεί ακόμα οριστικά. Αλλά η Αθήνα δεν φαίνεται ικανή να διεκδικήσει οτιδήποτε πέραν αυτών που επιθυμούν οι ΗΠΑ-ΕΕ, πχ ο αγωγός των Αζέρων. Η ψοφοδεής στάση της Αθήνας δεν αφήνει αμφιβολίες για το τελικό αρνητικό αποτέλεσμα.
Η Τουρκία είναι ουσιώδης παίκτης στο Μεσανατολικό, με σχετικά ευρύ περιθώριο κινήσεων επειδή παρέχει καταφύγιο στις φιλοαμερικανικές αντί-Άσαντ δυνάμεις και λόγω της επιρροής της στους Ισλαμιστές – τζιχαντιστές. Ωστόσο, οι σχέσεις με τους Ισλαμιστές την καθιστούν σημαντικό παίκτη μόνο επειδή οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν τη συντριβή των ισλαμιστών ώστε να μην κυριαρχήσουν οι Ρώσοι και ο Άσαντ.
Η προσέγγιση του Ερντογάν με τη Ρωσία δεν ανησυχεί ιδιαίτερα τις ΗΠΑ επειδή μια ισλαμική Τουρκία, υπό τον Ερντογάν, μπορεί να είναι επικίνδυνη ως πηγή μετάδοσης και μεταλαμπάδευσης του ισλαμισμού στη Ρωσία και ο Πούτιν φυσικά το ξέρει. Ο Τραμπ αρνήθηκε να ενδώσει στην τουρκική απαίτηση να μην εξοπλίσουν οι Αμερικανοί τους Κούρδους της Συρίας. Η Τουρκία έχει μπροστά της συμπληγάδες. Αλλά αν δεν εξωθεί στα άκρα μπορεί να κερδίζει και πάντως να μη ζημιώνεται, όχι τηρώντας αποστάσεις (από τη Ρωσία) αλλά κρατώντας ισορροπίες με ΗΠΑ/Ρωσία.
Κανείς δεν θέλει να ενισχυθεί η Τουρκία, ούτε η Ρωσία ούτε οι ΗΠΑ. Αυτή είναι η αιτία που τα Κατεχόμενα παραμένουν επί σαράντα χρόνια παράνομα. Γι’ αυτό σκοντάφτουν συνεχώς οι ποικίλες απαιτήσεις του Ερντογάν πχ να έχει μερίδιο στο (προσδοκώμενο) πετρέλαιο/αέριο της Κύπρου ή να μετάσχει στην απελευθέρωση της Μοσούλης. Εφόσον οι τουρκικές απαιτήσεις μειώνουν το μερίδιο των πανίσχυρων εταιριών πετρελαίου ο Ερντογάν θα τρώει πόρτα. Εναπόκειται στον Αναστασιάδη και στον Τσίπρα να μην ενδώσουν στις πιέσεις του Ερντογάν ο οποίος απλώς φωνασκεί. Το αντάλλαγμα για την Τουρκία-σε βάρος της Ελλάδας- δεν θα είναι η κατοχή μεριδίου αλλά πιθανόν η διέλευση του πετρελαίου-φυσικού αερίου.
Οι συμμαχίες της Αθήνας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, είναι ασφαλώς χρήσιμες αλλά η αξία τους είναι απολύτως σχετική. Η Αθήνα δεν έχει την ισχύ ώστε να απαιτήσει σεβασμό των συμφωνιών πχ από το Ισραήλ, αν αποφασίσει να παρασπονδήσει, ούτε διαθέτει ισχυρότερα πλεονεκτήματα από την Τουρκία, αν η Άγκυρα αλλάξει πολιτική. Αντίβαρο για την Ελλάδα θα ήταν η σταθερή και βαθιά ενότητα με την Κύπρο, ώστε να γίνουν υπολογίσιμος και προτιμώμενος παράγοντας για την ασφαλή διέλευση των υδρογονανθράκων.
Ο Ερντογάν ενοχλεί με τη στάση του διάφορα κέντρα εξουσίας των Δυτικών χωρών. Ψυχολογικά, ο Ερντογάν προκαλεί εδώ φθόνο επειδή σηκώνει κεφάλι εκεί που οι ηγεσίες μας το σκύβουν. Πολλοί στην Αθήνα προβλέπουν την πτώση του (πιθανή) έτσι ώστε να αισθανθούν δικαιωμένοι για την ατολμία τους. Δείγμα της χαμηλής αυτοεκτίμησης (ευφημισμός για τον ραγιαδισμό) είναι πως πολλοί πιστεύουν ότι καλύτερα να έρθουν οι Γερμανοί να (μας) βάλουν τάξη αφού δεν μπορούμε μόνοι μας. Δεν φιλοσοφούν ούτε γνωρίζουν ποίηση, ότι οι βάρβαροι είναι μια κάποια λύση, όπως έλεγε ο μέγας Αλεξανδρινός. Απλώς γλύφουν…
