Με αφορμή τις καταστροφικές πλημμύρες στη Σητεία μιλήσαμε με τον Δημήτρη Δερμιτζάκη, αγρότη και κάτοικο Σητείας. Για το πώς φτάσαμε στις καταστροφές, τις ευθύνες που υπάρχουν και τη στάση των πολιτών της περιοχής μπροστά στο πρόβλημα που δημιουργήθηκε.
Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε τι συνέβη στην Σητεία το προηγούμενο Σάββατο 15/10;
Το Σάββατο 15/10, το πρωί. γύρω στις 9:00-9:30. ξεκίνησε η βροχόπτωση και αυτό που ακολούθησε ήταν πέρα από κάθε φαντασία, με την έννοια ότι τόσο πολύ νερό, τουλάχιστον εγώ που είμαι τριάντα δύο χρόνια στη Σητεία, δεν το είχα ξαναδεί. Μέσα σε περίπου πέντε ώρες, έριξε τεράστιες ποσότητες νερού. Είχε βέβαια να βρέξει από τον Φεβρουάριο, πράγμα που σημαίνει πως το χώμα ήταν πολύ σκληρό και δεν θα μπορούσε να απορροφήσει τη δυνατή βροχή. Όσον αφορά το ακριβές ύψος της βροχόπτωσης, οι απόψεις διίστανται, καθώς μπλόκαραν τα βροχόμετρα και είχαμε μετρήσεις από 300 έως και 5.000 χιλιοστά. Ωστόσο, συνδυάζοντας πληροφορίες, υπολογίζουμε πως το ύψος της βροχής ήταν περίπου 1.200 χιλιοστά. Ένα ενδεικτικό μέγεθος για τη Σητεία είναι ότι ο μέσος όρος του ετήσιου υετού είναι γύρω στα 600-700 χιλιοστά και αυτό, στην καλύτερη περίπτωση. Αποτέλεσμα, τα πλημμυρικά φαινόμενα και η καταστροφή που είδατε.
Τι είναι αυτό που οδήγησε σε αυτή την κατάσταση;
Το πρώτο θέμα ήταν το ύψος της βροχόπτωσης. Το δεύτερο, είναι ότι υπάρχουν ρέματα τα οποία –όπως συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ελλάδα– είτε έχουν μπαζωθεί, είτε έχουν χτιστεί από πάνω, εντελώς, και έχουν γίνει οικόπεδα. Ωστόσο το νερό, που ως γνωστόν έχει μνήμη, ακολούθησε την παλιά αρχική του διαδρομή, αυτή πριν 50-70 χρόνια. Το λέω αυτό γιατί στα νότια της πόλης υπάρχει ένα παλιό ρέμα που ονομάζεται Βάγκα και αυτό δεν είχε κατεβάσει ποτέ νερό, τα τελευταία 50 χρόνια και ουσιαστικά έχει μετατραπεί σε ένα δρόμο μαζί με κάποια μαγαζιά αριστερά και δεξιά, αλλά και τις εργατικές κατοικίες πιο πάνω. Αυτό το ρέμα λοιπόν κατέβασε πάρα πολύ μεγάλη ποσότητα νερού. Υπήρχε ένα τεχνικό έργο σε κάποιο σημείο προς το τέλος του ρέματος, το οποίο υποτίθεται ότι θα έπαιρνε τις απορροές, αλλά εκείνο φράκαρε γιατί παρασύρθηκαν κάποια αυτοκίνητα και δημιουργήθηκε ένα είδος φράγματος. Οπότε από κείνο το σημείο πλημμύρισε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του νέου σχεδίου πόλης στην κάτω του πλευρά. Ένα άλλο ρέμα που ξεκινάει από την Γκέλα, έξω από την πόλη και από ένα σημείο και έπειτα χάνεται, καθώς εκεί έχει αναπτυχθεί το νέο σχέδιο πόλης και η περιοχή είναι ιδιαίτερα κατηφορική. Σε αυτό το σημείο δημιουργήθηκε άλλος ένας χείμαρρος, ενώ το τρίτο σημείο ήταν ο επαρχιακός δρόμος Σητείας Ιεράπετρας, ο οποίος στα 3-4 πρώτα χιλιόμετρα μετατράπηκε σε χείμαρρο. Υπάρχει επίσης ο ποταμός Παντέλης, ο οποίος το 2019 είχε κάνει υπερχείλιση με μεγάλη ποσότητα νερού και τότε πλημμύρισε μία συγκεκριμένη περιοχή της Σητείας. Το Σάββατο ο ποταμός είχε και αυτός υπερχείλιση και έκανε ζημιές παρόχθια, ωστόσο δεν ήταν αυτός το βασικό πρόβλημα της πλημμύρας όπως ήταν το 2019.
Τι συνέπειες είχε αυτό για την πόλη; Υπήρξαν ζημιές, κινδύνεψαν άνθρωποι; Γιατί υπάρχουν εικόνες από μεγάλες καταστροφές, ενώ τις ίδιες ώρες στο Ηράκλειο είχαμε δύο νεκρούς.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η πλευρά που βρίσκεται στην έξοδο προς την Ιεράπετρα, να μετατραπεί σε ένα είδος λίμνης όπου μέχρι την παραλία και στα αριστερά και στα δεξιά της και σε διάφορους δρόμους της πόλης, πλημμύρισαν κτίρια με το ύψος του νερού να φτάνει από 40 εκατοστά μέχρι και 180 εκατοστά. Να σημειώσουμε ότι σαν πόλη η Σητεία είναι χτισμένη αμφιθεατρικά και διάφοροι δρόμοι οι οποίοι είναι κατηφορικοί, ιδιαίτερα στο σημείο του νέου σχεδίου πόλης, λειτούργησαν σαν χείμαρροι, καθότι οι σχάρες είναι λίγες και μικρές και δεν μπόρεσαν να απορροφήσουν αυτή την ποσότητα νερού. Συνολικά, πλημμύρισαν πολλά μαγαζιά με τεράστιες καταστροφές, κινδύνευσαν άνθρωποι και σε μαγαζιά αλλά και σε περιοχές γύρω από τον ποταμό και στη μεριά της Βάγκας, από όπου απεγκλωβίστηκαν τελευταία στιγμή και ευτυχώς δεν θρηνήσαμε θύματα. Οπότε οι βασικές ζημιές είναι σε μαγαζιά και σπίτια, με τη ζημιά για τις περισσότερες επιχειρήσεις να είναι στο 100%. Υπολογίζουμε, ότι τα μαγαζιά που έχουν πρόβλημα είναι περίπου εκατόν πενήντα, ενώ τα σπίτια είναι γύρω στα εκατό. Ζημιά υπάρχει και στην παραλία και τις δημόσιες υποδομές, αλλά και βέβαια μεγάλη οικολογική καταστροφή, από όλα τα αντικείμενα και τις ουσίες που παρασύρθηκαν στην θάλασσα. Τα περισσότερα αντικείμενα που παρασύρθηκαν, ήταν μέσω ενός κεντρικού δρόμου της Σητείας, ο οποίος ονομάζεται Παπανδρέου και είναι ένα παλιό ρέμα, που πλέον έχει πάνω του ένα δρόμο διπλής κατευθύνσεως με νησίδα και από κάτω ένα τεχνικό έργο, με στρογγυλές σωλήνες μικρής διατομής που βγάζουν το νερό στην παραλία. Εκεί δημιουργήθηκε ουσιαστικά ένα ποτάμι και προκάλεσε τη μεγαλύτερη ζημιά, ειδικά στα γύρω μαγαζιά. Αντίστοιχα, στο δημοτικό πάρκινγκ, το οποίο λόγω του ότι ήταν Σάββατο πρωί ήταν γεμάτο, πλημμύρισε με το νερό να φτάνει πάνω από 150 εκατοστά, με αποτέλεσμα τα αυτοκίνητα να παρασυρθούν το ένα πάνω στο άλλο. Πρόκειται για μία καταστροφή η οποία δεν έχει ξανασυμβεί στη Σητεία. Είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή του 2019.
«Ο κόσμος της Σητείας έδειξε τεράστια αλληλεγγύη σε αυτούς που επλήγησαν, χωρίς απαραίτητα να πρόκειται για γνωστούς ή φίλους. Φαίνεται πως δεν έχουν χαθεί η αλληλεγγύη και ο ανθρωπισμός, σε τέτοιες δύσκολες στιγμές»
Η πόλη ήταν προετοιμασμένη για ένα τέτοιο φαινόμενο;
Σε ό,τι αφορά τα φρεάτια, μέσα στην πόλη είναι λίγα και δεν θα μπορούσαν να απορροφήσουν τον όγκο του νερού, δεδομένου ότι και σε μία φυσιολογική βροχή οι δρόμοι της πόλης γίνονται χείμαρρος. Βέβαια είναι ένα ερώτημα, αν αφενός μια τέτοια επέκταση είναι εύκολη ή αφετέρου αν με αυτή τη βροχόπτωση, αυτό θα ήταν αρκετό. Επιπλέον, έγινε ένας καθαρισμός του ποταμού που είχε προκαλέσει την πλημμύρα το 2019, ωστόσο αυτός δεν ήταν η κύρια αιτία της καταστροφής. Το θέμα δεν είναι αν υπήρξε μία προειδοποίηση, μία προετοιμασία. Το θέμα είναι ουσιαστικά ότι τα παλιά ρέματα για τα οποία μίλησα, που δεν είχαν δώσει τέτοια φαινόμενα την τελευταία 50ετία, είναι τώρα χτισμένα, όχι απλά μπαζωμένα. Ένα μέρος του σχεδίου πόλης, περνά πάνω από τα ρέματα και άρα είναι πολύ δύσκολο να αποφύγουμε στο μέλλον τέτοια φαινόμενα, όπως έχει προχωρήσει το σχέδιο πόλης. Ευθύνες αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να αναζητηθούν άμεσα, γιατί το βασικό πρόβλημα δεν είναι στο κοντινό παρελθόν, καθώς το ζήτημα αυτό πηγαίνει είκοσι με τριάντα χρόνια πίσω. Τότε τα σχέδια πόλης που έγιναν δεν αφορούσαν το καλό της πόλης, ώστε να αποφευχθούν τέτοια φαινόμενα στο μέλλον, αλλά στην εξυπηρέτηση ορισμένων συμφερόντων. Έτσι αντί για να αναζητηθεί η ασφαλέστερη λύση, καταλήγουμε σε καταστάσεις όπου επιλέγονται λύσεις σύμφωνα με τα συμφέροντα όσων στηρίζουν την εκάστοτε εξουσία, ώστε, για παράδειγμα, να κερδίζουν πουλώντας ακριβά κάποια οικόπεδα, τα οποία είναι μπαζωμένα ρέματα ή έλη, αδιαφορώντας βέβαια για το αν μερικές δεκαετίες αργότερα θα υπάρχουν φαινόμενα όπως το σημερινό.
Τι θέση έχουν πάρει οι τοπικές αρχές; Ποια είναι η κατάσταση την επόμενη μέρα από την καταστροφή αυτή;
Ο τοπικός βουλευτής και υπουργός Ναυτιλίας εξήγγειλε αποζημιώσεις. Έχει ειπωθεί κάτι για αρχική αποζημίωση της τάξης των 5.000 ευρώ στις επιχειρήσεις, και 600 ευρώ για οικοσκευές σε κάποια σπίτια. Ωστόσο, τα ποσά αυτά είναι αστεία όταν μιλάμε για επιχειρήσεις που η ζημιά ξεκινάει από 20.000 ευρώ και φτάνει έως και 250.000-300.000 ευρώ. Για να καταλάβετε, πρόκειται για επιχειρήσεις που βρέθηκαν στην πορεία αυτού του χειμάρρου και είχαν προμηθευτεί το εμπόρευμα ενόψει της ελαιοκομικής περιόδου (ραντιστικά μηχανήματα, αλυσοπρίονα κ.λπ.), που είναι πολύ ακριβά εμπορεύματα και βεβαίως αυτά έχουν καταστραφεί. Υποτίθεται, ότι ο υπουργός Ναυτιλίας δεσμεύτηκε πως θα πάει το ζήτημα στη Βουλή, για να ξεκινήσει η διαδικασία των αποζημιώσεων. Εγώ προσωπικά δεν ελπίζω ότι μπορεί να γίνει κάτι σημαντικό άμεσα. Μην ξεχνάμε ότι στο Αρκαλοχώρι οι σεισμόπληκτοι, ακόμα περιμένουν τα λεφτά που τους είχαν τάξει, περισσότερο από ένα χρόνο. Με λίγα λόγια, αν κάποιος μικρός μαγαζάτορας έχει χρήματα στην άκρη, μπορεί να ξανανοίξει την επιχείρησή του. Με τους υπόλοιπους δεν ξέρω τι θα συμβεί.
Κλείνοντας θα θέλαμε να μας πείτε σε τι κατάσταση βρίσκεται ο κόσμος στη Σητεία και αν μπορούμε εμείς, από την υπόλοιπη χώρα, να βοηθήσουμε σε κάτι;
Θα ήθελα να επισημάνω ότι αυτό που λειτούργησε στην πόλη αυτές τις μέρες και συνεχίζει να λειτουργεί είναι η αλληλεγγύη του κόσμου. Δηλαδή, όλοι όσοι μπόρεσαν βρέθηκαν στα μαγαζιά και βοηθάνε ακόμη και τώρα να βγουν τα μπάζα, οι λάσπες, να καθαρίσουμε. Ο κόσμος της Σητείας έδειξε τεράστια αλληλεγγύη σε αυτούς που επλήγησαν, χωρίς απαραίτητα να πρόκειται για γνωστούς ή φίλους. Ειδικά τα παιδιά του ΤΕΙ και οι μαθητές, βοήθησαν πραγματικά, όσο μπορούσαν, με αφενός άμεσα και πρακτικά αποτελέσματα στο καθάρισμα αλλά, πολύ περισσότερο, η στάση τους λειτούργησε και σαν μία τονωτική ένεση. Φαίνεται πως δεν έχουν χαθεί η αλληλεγγύη και ο ανθρωπισμός, σε τέτοιες δύσκολες στιγμές. Σε ό,τι αφορά τις κατοικίες, το πρόβλημα δεν είναι εξίσου μεγάλο, αν εξαιρέσουμε εκείνες που βρίσκονταν δίπλα στο ρέμα της Βάγκας, όπου οι άνθρωποι φιλοξενούνται σε κάποια καταλύματα, είτε σε κάποια άλλα σπίτια. Ωστόσο, το κύριο πρόβλημα βρίσκεται σε επιχειρήσεις και είναι βασικά οικονομικό. Δυστυχώς, το ποσό που πρέπει να συγκεντρωθεί είναι τεράστιο και άρα είναι δύσκολο να γίνει κάτι. Όμως, αυτό που χρειάζεται ο κόσμος είναι ηθική συμπαράσταση, να νιώσει ότι δεν είναι μόνος του. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να ξεκινήσει μία συζήτηση για το πώς φτιάχνουμε τα σχέδια πόλης και ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται κάθε φορά. Αυτό το διαχρονικό «καρκίνωμα», που συμβαίνει σε όλη την Ελλάδα, θα πρέπει κάποια στιγμή να τελειώσει. Εκείνο που θα βοηθούσε τη Σητεία, θα ήταν να πιέσουμε να υλοποιηθούν οι οποίες εξαγγελίες και ειδικά ό,τι αφορά τόσο στο ύψος των αποζημιώσεων, όσο και στο να δοθούν εγκαίρως, για να μην κλείσουν οι επιχειρήσεις.
