Το εξαγώγιμο μοντέλο της λιτότητας, του ξεπουλήματος και της διαφθοράς. Της Αλίκης Βεγίρη
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στη Βουλγαρία είναι λίγο πολύ γνωστά. Με αφορμή τις υπέρογκες αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος, αλλά κατ’ ουσίαν εξοντωμένοι από τη σκληρή λιτότητα, την ανέχεια, και την εκτεταμένη διαφθορά, δεκάδες χιλιάδες εξαγριωμένοι πολίτες, όλων των ηλικιών ξεχύνονται στους δρόμους 20 διαφορετικών πόλεων, απαιτώντας ανάμεσα στα άλλα, παραίτηση της κυβέρνησης και επανεθνικοποίηση της ενέργειας. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν τρεις ιδιωτικές εταιρίες ηλεκτρικής ενέργειας, δύο τσέχικες και μια αυστριακή, στην πραγματικότητα δρουν ως μονοπώλια, αφού κάθε πάροχος δραστηριοποιείται και σε μια διαφορετική περιοχή.
Ο πρωθυπουργός Μπορίσoφ, που στην αρχή τούς παίρνει αψήφιστα -την Κυριακή μάλιστα που οι δρόμοι στη Σόφια έχουν πάρει φωτιά, αυτός συνεχίζει να παίζει αμέριμνος μπάλα σε γήπεδο της πόλης-, αναγκάζεται τη Δευτέρα να απολύσει τον υπουργό των Οικονομικών, πρώην στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και πολύ αγαπητό σε Βρυξέλες και ΔΝΤ, μπας και εκτονώσει τα πλήθη. Πάνω στη σαστιμάρα του, υπόσχεται επιπλέον μείωση των τιμολογίων και ανάκληση της άδειας λειτουργίας της τσέχικης εταιρίας ηλεκτρισμού, για να τα αναιρέσει, όμως την επομένη.
Η κίνηση αυτή εξαγριώνει ακόμα περισσότερο τον κόσμο, ο οποίος επανέρχεται στους δρόμους δριμύτερος, οι συγκρούσεις με την αστυνομία κορυφώνονται, με αποτέλεσμα ο Μπορίσοφ να πάρει την Τετάρτη, την έσχατη απόφαση της παραίτησης, μέσα σ’ ένα επικολυρικό χείμαρρο δηλώσεων, όπως «έχουμε αξιοπρέπεια και τιμή», «είναι ο κόσμος αυτός που μας έδωσε την εξουσία και θα του τη δώσουμε πίσω», «Δεν θα συμμετάσχω σε μια κυβέρνηση επί της θητείας της οποίας οι πολίτες υφίστανται ξυλοδαρμό από την αστυνομία» και άλλα τέτοια συναφή.
Είναι εύκολο κάποιος απ’ έξω να συγκινηθεί και να τού χρεώσει φιλολαϊκή πρόθεση. Πιθανόν και να ίσχυε, αν οι εκλογές δεν ήταν τόσο κοντά, τον Ιούλιο, και αν το προφίλ του δεν είχε τόσο πολύ τσακιστεί από τα μηδενικά του επιτεύγματα ως προς την πάταξη της διαφθοράς και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Με μια θεατρική παραίτηση, η οποία θα επισπεύσει τις εκλογές κατά μερικούς μήνες, και με ωραία λόγια συμπάθειας, ο Μπορίσοφ έχει λόγους να ελπίζει σε κάποιο ανέλπιστα καλό εκλογικό αποτέλεσμα.
Δείκτες και πραγματικότητα
Η Βουλγαρία μπήκε τα τελευταία χρόνια στη ζωή μας ως παράδειγμα προς αποφυγή. Κύρια αιτία, η φτώχεια και οι υπερβολικά χαμηλοί μισθοί. Αν παρατηρήσει, όμως, κανείς τους μακροοικονομικούς δείκτες, βλέπει ότι η Βουλγαρία από το 2001 μέχρι το 2009 παρουσιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, κοντά στο 6%, βασισμένους κυρίως στην κερδοσκοπία γης και τα χρηματοοικονομικά. Το 2009 βυθίζεται σε προσωρινή ύφεση, στο -5,5%, για να επανέλθει από την επομένη χρονιά στην ανάπτυξη, αν και αναιμική, στο 0,4% το 2010 και 1,7% το 2011. Το εξωτερικό της χρέος όλα αυτά τα χρόνια βαίνει μειούμενο, από 44% του ΑΕΠ το 2004, στο μόλις 16,3% το 2012. Κι όμως ο Μπορίσοφ, με πρόσχημα την κρίση και έχοντας ως αντιπαράδειγμα την Ελλάδα -«να μη γίνουμε σαν την Ελλάδα» είναι το μότο που επαναλαμβάνει συχνά-, επιβάλει πολιτικές σκληρής λιτότητας, μειώνοντας τις δημόσιες δαπάνες, μόνο για το 2010, κατά 20%. Με ποιο στόχο; Μα να μειώσει το δημόσιο έλλειμμα από το 2% του ΑΕΠ που ήταν προ κρίσης, στο 0,5%, ενέργεια για την οποία εισπράττει τα εύσημα από τους παράφρονες των Βρυξελλών, του Βερολίνου και του ΔΝΤ. «Η Βουλγαρία θα είναι σύντομα σε θέση να εξάγει το πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθερότητας που κατάρτισε και στην υπόλοιπη Ευρώπη», επαίρεται ο ΥΠΟΙΚ Ντιάνκοφ σε παρουσίαση του σχεδίου του στο Business School του Harvard.
Εν τω μεταξύ η Βουλγαρία συνεχίζει να παραμένει η φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, με μέση ωριαία αποζημίωση στα 3,5 ευρώ και μέσο μισθό στα 360 ευρώ. Για τις συντάξεις, ούτε λόγος. Η μέση σύνταξη είναι κάτω από τα 200 ευρώ. Οι μισθοί των γιατρών δεν υπερβαίνουν τα 500 ευρώ, γεγονός που τους αναγκάζει να εγκαταλείπουν τη χώρα για αλλού. Και δεν είναι μόνο αυτοί. Υπολογίζεται ότι άλλο ένα εκατομμύριο, σε πληθυσμό 7,5 εκατομμυρίων, έχει πάρει το δρόμο της μετανάστευσης, διατηρώντας, έτσι, την ανεργία σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, γύρω στο 11%-13%.
Σε αντίθετη κατεύθυνση με την πτώση των μισθών, ειδικά στο δημόσιο τομέα, οι τιμές τραβάνε την ανηφόρα. Τα βασικά είδη διατροφής ανέβηκαν κατά 50%, ενώ η άνοδος της τιμής της πατάτας, κατά 200%, ανάγκασε τον πρωθυπουργό να ζητήσει από τους πολίτες, διά διαγγέλματος, να καλλιεργούν πλέον τα δικά τους ζαρζαβατικά! Πέρα από τις αυξήσεις ρεύματος, αυξήσεις κατά 9% παρατηρήθηκαν και στην τιμή του νερού, από τη στιγμή που τη διανομή στη Σόφια ανέλαβε η γνωστή εταιρία Veolia.
Αυτό θα πει… ανταγωνιστικότητα
Για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων -των όποιων δημόσιων επιχειρήσεων έχουν ακόμα απομείνει, όπως τρένα και αμυντική βιομηχανία- η κυβέρνηση εισήγαγε το 2008 οριζόντιο φόρο 10%, ενιαίο για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Ποιο το αποτέλεσμα; Ενώ οι εισροές για το 2008 ήταν στα 6,5 δισ. ευρώ, το 2009 μειώθηκαν στο μισό, στα 3,28 δισ., το 2010 στα 1.36 δισ., και το 2011 στα 1,6 δισ. Και σύμφωνα με τις κακές γλώσσες, αυτά δεν ήταν παρά επαναπατρισμός βουλγαρικών κεφαλαίων που είχαν μυστηριωδώς… πετάξει σε προηγούμενους καιρούς στην Ολλανδία και την Ελβετία. Αντιθέτως, παρατηρείται αποχώρηση σημαντικών γερμανικών κεφαλαίων.
Παρά τις υποσχέσεις για τη πάταξη της διαφθοράς, αυτή ζει και βασιλεύει. Με διαλυμένη τη δημόσια διοίκηση, οι Βούλγαροι για κάθε μήνα του 2010 φέρεται να έδωσαν 150.000 φακελάκια σε γιατρούς, αστυνομικούς, τελωνιακούς και δικαστές, δηλαδή ένας στους τέσσερις. Όπως, όμως είναι ο κανόνας, η διαφθορά αυτή δεν αντανακλά παρά τη διαφθορά στα υψηλότερα κλιμάκια, αρχής γενομένης από το Κοινοβούλιο και τον ίδιο τον Μπορίσοφ, για τον οποίο υπάρχουν αποδείξεις, από τα Wikileaks, για συμμετοχή του σε καρτέλ λαθρεμπορίας πετρελαίου και σε κυκλώματα trafficking και ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Από πίσω του συντάσσεται στρατιά ολιγαρχών και επιχειρηματικά λόμπι που υπαγορεύουν τους νόμους που τους βολεύουν. Κι επειδή η αφορμή των κινητοποιήσεων ήταν η τσέχικη εταιρία ηλεκτρισμού CEZ, ας αναφέρουμε ότι στο διοικητικό της συμβούλιο υπάρχει εγκατεστημένος με μισθό 17.000 ευρώ το μήνα(!) ο Mitko ο «Karate Man», ο οποίος κάνει σκοτεινές δουλειές με τον Nikolov τον «Πασά», ο οποίος αποδεδειγμένα ήταν παλιός συνεταίρος του Μπορίσοφ, επονομαζόμενου και «Βούδα», από τις εποχές που εξασκούσε το επάγγελμα του πληροφοριοδότη. Έκτακτα!
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός συναντιέται με τη μαφία, όπως είδαμε, μεγαλουργεί!
