Συμπολίτες, το ζήτημα είναι πώς η Αριστερά θα αναγεννηθεί από τις στάχτες της. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τους αριστερούς, γιατί συνδέεται αναπόφευκτα με την ανάγκη που έχουν εκατομμύρια πολίτες να βρουν ένα γνήσιο εκφραστή των απόψεων και υπερασπιστή των συμφερόντων τους καθώς οι κοινωνίες δέχονται μία εκτεταμένη επίθεση διαρκείας από την ολιγαρχία. Κι απ’ αυτή την ανάγκη μπορεί να προκύψει το θετικό. Σήμερα, η αντίδραση μπορεί να μην εκφράζεται στο επίπεδο της οργανωμένης πολιτικής, ελλείψει εκπροσώπησης, αλλά είναι υπαρκτή και συσσωρεύεται λόγω της συνεχιζόμενης καταστροφής που είναι απελπιστικά αισθητή στα χαμηλά και μεσαία στρώματα της κοινωνίας. Βέβαια, τα εμπόδια είναι πολλά και η υπέρβασή τους δύσκολη. Η δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ και η κορύφωση της κοινωνικής συσπείρωσης το καλοκαίρι του 2015 είναι μοναδικά –πανευρωπαϊκής εμβέλειας- φαινόμενα, των οποίων η υπονόμευση και σύνθλιψη εκ των ένδον παραμένει ως μεγάλο πυώδες απόστημα στην κοινωνική συνείδηση καθιστώντας την αναγέννηση και έκφραση της αντίδρασης εξαιρετικά προβληματική. Κάθε προσπάθεια ανασυγκρότησης είναι αντιμέτωπη με πολλά αρνητικά κατάλοιπα.
Άδειο σκεύος
- Η αυτομολία του ΣΥΡΙΖΑ και η οικειοθελής εκ μέρους του ανάληψη του ρόλου του μεσάζοντα στην επιβολή και εξυπηρέτηση της βούλησης και των συμφερόντων των ξένων δυνάμεων, κυβερνήσεων, τραπεζών, επενδυτών κ.λπ., δυσφήμισε και αμαύρωσε την Αριστερά και κλόνισε την εμπιστοσύνη που -ξεπερνώντας πολλούς δισταγμούς- έδειξε μαζικά η κοινωνία στους αριστερούς μέχρι το καλοκαίρι του 2015. Δυστυχώς, η ζημιά στην Αριστερά είναι ανυπολόγιστη. Την απογύμνωσε από τα ηθικά, πατριωτικά και αγωνιστικά πλεονεκτήματά της και την συγχρώτισε με το σάπιο πολιτικό κατεστημένο. Την απότομη εκτίναξη της Αριστεράς σε επίπεδο πολιτικό και ηθικό την διαδέχτηκε η ακαριαία υποβάθμιση και απαξίωσή της.
Ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ περιόρισε την πολιτική στην απλή –με αρνητικό, μάλιστα, συντελεστή- διαχείριση των τρεχουσών υποθέσεων, αποξενώνοντας και αποκόβοντας πλήρως την Αριστερά από τα ιδεώδη και τους απώτερους κοινωνικούς της στόχους. Οι έννοιες του σοσιαλισμού, της ανεξαρτησίας, της υπεράσπισης του δημόσιου πλούτου και των εργασιακών δικαιωμάτων κ.λπ., όλα διαγράφτηκαν και αφαιρέθηκαν από το προφίλ του «κόμματος της Αριστεράς», με τον ίδιο τρόπο που στο παρελθόν αφαιρούνταν από τις φωτογραφίες τα έχοντα υποπέσει σε δυσμένεια πρόσωπα. Η Αριστερά, την οποία –ελέω εξουσίας και ελλείψει ισχυρής εναλλακτικής δύναμης- υποδύεται ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ένα άδειο σκεύος. Ο νυν ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αριστερό κόμμα, αλλά κρατάει την ετικέτα για να έχει ταυτότητα και να εξωραΐζει την αντιλαϊκή πολιτική του. Μ’ αυτό το προσωπείο που δημιουργεί σύγχυση, η κοινωνία είναι δύσπιστη απέναντι σε κάθε τι αριστερό.
Νέα πνοή
- Στην κοσμογονία του 2015 είχαν ενεργοποιηθεί, πολιτικοποιηθεί και συσπειρωθεί εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνθρωποι, που η Αριστερά δεν είχε δει ούτε στα πιο τολμηρά της όνειρα. Αυτοί οι νέοι αποτελούσαν τον σημαντικότερο κοινωνικό παράγοντα για την αντίσταση στην επιδρομή και για την ανανέωση και ανάπτυξη της σύγχρονης Αριστεράς που φαινόταν ότι ήταν υπό κατασκευή σε προχωρημένο στάδιο. Αυτοί οι νέοι, στην συντριπτική τους πλειονότητα, υπέστησαν τη χειρότερη μεταχείριση-διάψευση και το έβαλαν κακήν κακώς στα πόδια, απογοητευμένοι και αηδιασμένοι από την εκούσια υποδούλωση. Οι 800.000 επιπλέον αποχές στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 είναι έκφραση αυτής της απόρριψης και ρήξης των νέων, δυστυχώς όχι μόνο με την Αριστερά, αλλά και γενικότερα με την εναλλακτική πολιτική την οποία εξέφραζε μέχρι το καλοκαίρι του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ.
- Ταυτόχρονα, βγήκαν στη φόρα όλες οι αδυναμίες των αριστερών φορέων. Μέχρι το δημοψήφισμα, η ισχύς του ΣΥΡΙΖΑ προέκυπτε από τη συνεργασία δυνάμεων που η κάθε μία από μόνη της ήταν χαμηλής εμβέλειας, αλλά η συνύπαρξη-σύμπραξη, στην ευνοϊκή συνθήκη που δημιουργούσε η κρίση, διαμόρφωνε ένα ποιοτικά ανώτερο σχήμα. Δυστυχώς, αυτή η ποιότητα του συνόλου δεν ευεργέτησε επαρκώς τις επιμέρους δυνάμεις της Αριστεράς και δεν τις αναβάθμισε ποιοτικά. Οι αριστερές συνιστώσες δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν τις αδυναμίες τους ούτε να αποτρέψουν την υποβόσκουσα υφαρπαγή του ΣΥΡΙΖΑ και την επακόλουθη καταστροφή. Ούτε, βέβαια, να αξιοποιήσουν δημιουργικά και μακροπρόθεσμα τις μάζες των ενθουσιασμένων νέων που κατέβαιναν κατά εκατοντάδες χιλιάδες στις κινητοποιήσεις, συμμετείχαν σε εκατοντάδες τοπικές δράσεις και έδωσαν τελικά ψήφο εμπιστοσύνης στον ΣΥΡΙΖΑ για να τεθεί επικεφαλής αυτού του πρωτοφανούς στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία κινήματος.
Αυτός ο νεανικός συμμετοχικός πυρετός αποτελούσε τον σημαντικότερο «παίκτη» στον σκληρό αγώνα για την ακύρωση των μνημονίων και την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας και δημοκρατίας στη χώρα μας. Κι αυτός ο νεανικός κόσμος αποστράφηκε την Αριστερά εξ αιτίας του ΣΥΡΙΖΑ και έριξε μαύρη πέτρα πίσω του. Αλλά χωρίς τους νέους, χωρίς αυτή τη φορτισμένη δεξαμενή, από πού θα προκύψει η οργανωμένη αντίσταση στους επιδρομείς;
- Από το 1990, με την εξαέρωση του υπαρκτού σοσιαλισμού, είχε η ευρωπαϊκή Αριστερά να υποστεί ένα τόσο μεγάλο πλήγμα αξιοπιστίας. Η μεταμόρφωση των σοσιαλιστικών χωρών σε καπιταλιστικές συμπαρέσυρε στον όλεθρο όλα τα αριστερά κόμματα, του ισχυρού φιλοευρωπαϊκού και αντιδογματικού ρεύματος του ευρωκομμουνισμού συμπεριλαμβανομένου. Τηρουμένων των αναλογιών, 25 χρόνια μετά, κάτι αντίστοιχο έγινε με την απαλλοτρίωση και μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ που σαν ενωτικό ριζοσπαστικό εγχείρημα έβγαζε την Αριστερά από το μετασοβιετικό τέλμα. Η τόνωση και αναζωογόνηση των αριστερών κινημάτων κάτω από την επίδραση του ΣΥΡΙΖΑ και της ελληνικής αντίστασης στο νεοφιλελευθερισμό, ανακόπηκε απότομα και αποσυντέθηκε. Η θετική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μεταβλήθηκε σε αρνητική. Η πολιτική αναδίπλωση και η ηθική καταρράκωση διαδέχτηκαν τον ενθουσιασμό και την ελπίδα. Όσα κινήματα και οργανώσεις συνταυτίστηκαν με τον ΣΥΡΙΖΑ σοκαρίστηκαν και καταποντίστηκαν ή έχασαν σημαντικό μέρος της δυναμικής και της ακτινοβολίας τους. Η σπίθα πάνω που γινόταν φωτιά έσβησε. Επιστροφή στο τέλμα. Και η άκρα Δεξιά με τις παραλλαγές της απέμεινε σαν η μόνη εναλλακτική επιλογή κόντρα στο παρηκμασμένο μοντέλο της ευρωκρατίας. Η ευρωπαϊκή Αριστερά που εμπνεόταν από τον ΣΥΡΙΖΑ έμεινε μετέωρη, με τη χαρά στο χέρι, και η Ελλάδα έχασε αξιόλογους σύμμαχους σε πολλές χώρες στον αγώνα της κόντρα στην επιδρομή και τη λεηλασία. Το φαρδύ μέτωπο που σχηματιζόταν προς όφελος όλων των λαών της Ευρώπης κατέρρευσε. Με βάση τη σύγχρονη πραγματικότητα, η μικρή Ελλάδα ενεργοποιούσε τις δημοκρατικές και φιλελεύθερες αντιολιγαρχικές δυνάμεις μεγαλύτερων χωρών όπως το ίδιο αναπάντεχα είχε συμβεί πριν από 60 χρόνια με τη μικρή Κούβα που οι αγώνες της επηρέασαν τους λαούς πολύ μεγαλύτερων χωρών στην Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο. Η βλάβη που υπεστήκαμε είναι ελληνική και πανευρωπαϊκή ταυτόχρονα. Και το πόσο μεγάλη και διαρκής είναι το βλέπουμε με κάθε αρνητική εξέλιξη στην Ευρώπη. Η συνολική της αποτίμηση σε βάθος χρόνου θα είναι εκκωφαντική.
Εύκολος δρόμος
- Στο εσωτερικό της χώρας, κανένας πολιτικός χώρος δεν έμεινε ανεπηρέαστος. Η ξεχαρβαλωμένη και κακοφορμισμένη μνημονιακή σπείρα, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και υπόλοιπα, ευνοήθηκε από εκεί που δεν το περίμενε. Ενώ βρισκόταν σε διαδικασία μείωσης και αποσύνθεσης, ασθμαίνοντας, δέχτηκε αναπάντεχα από τον ΣΥΡΙΖΑ το φιλί της ζωής και επανέκαμψε με ανανεωμένο θράσος στο προσκήνιο.
Οι δυνάμεις της Αριστεράς, αποδείχτηκαν εντελώς ανεπαρκείς στη διαχείριση των εσωτερικών τους αντιφάσεων και την αποτροπή της άνευ όρων υπαγωγής του ΣΥΡΙΖΑ στο στραγγαλιζατέρ των μνημονίων. Η ριζωμένη γραφειοκρατία του ΚΚΕ εσ.-Συνασπισμού επικράτησε. Είχε πλεονεκτική θέση απέναντι στις άλλες συνιστώσες όταν αποφάσισε να κάνει στροφή 180 μοιρών και να οικειοποιηθεί τον ΣΥΡΙΖΑ. Κατ’ αρχήν, ήταν συμπαγής καθώς αποτελείτο από επαγγελματικά στελέχη που επί δεκαετίες ασκούσαν το επάγγελμα του αριστερού πολιτικού με σταθερούς μισθούς από το κράτος μέσω της κομματικής επιχορήγησης. Και γνώριζαν πολύ καλά τα κόλπα της κοινοβουλευτικής εκλογικής μηχανορραφίας. Ουσιαστικά, το «κόμμα της ανανεωτικής Αριστεράς» είχε σταδιακά μετεξελιχθεί σε μία επιχορηγούμενη ΜΚΟ με έμπειρα στους μηχανισμούς στελέχη και ώριμους αλλά όλο και πιο άχρωμους υποστηρικτές, που λειτουργούσε διορθωτικά στο κράτος της Δεξιάς. Αυτός ο πυρήνας δούλεψε καλά, για τον εαυτό του, μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου την απήχηση στην κοινωνία -ως ενωτικού και ριζοσπαστικού κινήματος, καρπώθηκε εξ ολοκλήρου. Και, βέβαια, η «επιτυχία» του μετά τη «στροφή» οφείλεται στο ό,τι επέλεξε πολιτικά τον ευκολότερο δρόμο. Χωρίς κόντρες με τους επιδρομείς και με αποδοχή και διευκόλυνση της λεηλασίας. Ακολούθησε το δρόμο της υποταγής στους ισχυρούς, που εξασφαλίζει την εύνοια και τη στήριξή τους για την παραμονή στην εξουσία με αντάλλαγμα τη χειραγώγηση της κοινωνίας, την καταβαράθρωση της Αριστεράς και την εν ψυχρώ εφαρμογή των πιο επαχθών όρων των μνημονίων.
Χωρίς βηματισμό
- Σήμερα, η κοινωνία, κι όχι μόνο το αριστερό της κομμάτι, παραμένει αδρανής και μοιρολατρική υπό την επήρεια της ήττας και της απογοήτευσης που υπέστη. Ελλείψει αξιόπιστης εκπροσώπησης έχει συμπτυχθεί στο καβούκι της ατομικής διάσωσης, με ξεσπάσματα σποραδικά, αποσυντονισμένα, ανακόλουθα και ακαθοδήγητα, γι’ αυτό και αναποτελεσματικά.
Οι οργανωμένες δυνάμεις της Αριστεράς, αποθαρρυμένες και αποκομμένες από την κοινωνία, μην μπορώντας να ανταποκριθούν στις ανάγκες των καιρών έχουν αφήσει τον κόσμο μόνο και ανυπεράσπιστο απέναντι στα αλλεπάλληλα εξοντωτικά μέτρα.
Τρία χρόνια μετά το θρίαμβο και το φιάσκο του δημοψηφίσματος, οι οργανώσεις της Αριστεράς δεν μπόρεσαν να βρουν ένα στοιχειώδη βηματισμό. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τις συνιστώσες. Οι 200.000 πολίτες που ψήφισαν ΛΑΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ένας πελώριος αριθμός ανθρώπων που δεν υπέκυψαν στους πολιτικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς εκβιασμούς της «για πρώτη φορά Αριστερά», έμειναν σκανδαλωδώς αναξιοποίητοι. 200.000 ψήφοι πήγαν στράφι. Κι αυτή είναι άλλη μία απογοήτευση σε όσους έδωσαν κι άλλη ευκαιρία στην Αριστερά για να ανασυγκροτηθεί και να ανακάμψει.
Αυτή η Αριστερά, η οποία προς τιμήν της δεν ακολούθησε τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ, αποδείχτηκε κατώτερη των περιστάσεων. Όχι μόνο γιατί δεν έκανε καμία σοβαρή αυτοκριτική για να επισημάνει και να παραδεχτεί δημόσια τα λάθη, τις αδυναμίες και τις ολιγωρίες της, αλλά και γιατί εμπράκτως δεν κατάφερε να επαναπροσδιορίσει εγκαίρως τις πολιτικές της στα ανοιχτά πεδία των μαχών και να αναλάβει υπεύθυνα, συστηματικά και επίμονα τις ευθύνες και το ρόλο της.
Γιατί, λοιπόν, διεκδικούν τις ψήφους των πολιτών όταν δεν ξέρουν πώς να τις αξιοποιήσουν πολιτικά;
Αρχηγοί και δημοκρατία
- Κι έτσι έχουμε το εξής αντιφατικό: από τη μια, η κοινωνία ασφυκτιά όλο και περισσότερο. Μια ματιά στην ακατάπαυστα ανηφορική πορεία των χρεών προς την εφορία –πάνω από 100 δισ.!, τα ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες κ.λπ., είναι αποκαλυπτική της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Τα «πλεονάσματα» δεν είναι από παραγωγικά κέρδη, είναι από το αίμα της κοινωνίας. Χιλιάδες πολίτες χάνουν τα σπίτια τους, οι νέοι φεύγουν μαζικά στο εξωτερικό, η χώρα ισοπεδώνεται με τα μνημόνια και ξεπουλιέται με τις αδιαφανείς διαδικασίες του «κατεπείγοντος», το εθνικό φρόνημα των πολιτών διαμελίζεται. Και, από την άλλη, οι οργανωμένες δυνάμεις της Αριστεράς σέρνονται στη δική τους εσωστρέφεια αδυνατώντας να συντονιστούν με τους εσωτερικούς παλμούς της κοινωνίας.
Είναι φανερό ότι οι αριστερές οργανώσεις έτσι όπως τις γνωρίσαμε είναι αναχρονιστικές. Με τις πεπαλαιωμένες νοοτροπίες, τα γραφειοκρατικά οργανωτικά σχήματα, τους ισόβιους αρχηγούς και το φόβο απέναντι στην ανανέωση με νέους και ικανούς ανθρώπους, έχουν ξεπεραστεί από την ίδια τη ζωή. Εάν οι ηγετικές ομάδες αντιλαμβάνονταν την ανεπάρκειά τους θα είχαν αποσυρθεί ή δεχτεί άλλους ρόλους.
Να μην το ξεχνάμε: το 62% των Ελλήνων –κάτω από αφόρητη τρομοκρατία- ψήφισε ΟΧΙ στα μνημόνια. Το ό,τι δεν ψήφισε ΛΑΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν φταίνε οι πολίτες. Αλλά και οι 200.000 πολίτες που τα ψήφισαν, σε φάση ήττας, απογοήτευσης και συντριβής, δεν είναι καθόλου λίγοι. Μάλλον «λίγοι» είμαστε εμείς που δεν μπορέσαμε να κάνουμε τίποτα μ’ αυτούς τους πολλούς που –καταπληγωμένοι- επιμείνανε αριστερά.
Πρόσφατα, στη συνδιάσκεψη της ΚΟΕ δεν βγήκε ξεκάθαρα πού το πάει σαν οργάνωση. Όμως, ο Δρόμος της Αριστεράς είναι μία θετική ποιοτική εξαίρεση μέσα στη γενική αμηχανία της Αριστεράς. Εάν κάθε οργάνωση επικέντρωνε τη φαιά της ουσία σε ένα πράγμα που έχει τα φόντα να το κάνει καλά, αυτό θα ήταν πολύ χρήσιμο. Στις συναθροίσεις άλλων οργανώσεων ακούστηκαν αγωνιώδεις φωνές, αλλά και πολλές τετριμμένες απόψεις. Το να νομίζει κανείς ότι μέσα από τα παλιά δυσκίνητα σχήματα θα ξεπηδήσει ως εκ θαύματος -χωρίς βαθιές αλλαγές και θυσίες- το καινούργιο που χρειάζεται η Αριστερά και ο τόπος, είναι μάλλον ματαιοπονία.
Όταν οι νέοι έδιναν βάση στην Αριστερά και συμμετείχαν μαζικά με ενθουσιασμό… (φωτό Στ. Ελληνιάδης)
Ξεμπλοκάρισμα
- Σε μια περίοδο που η κοινωνία έχει μέγιστη ανάγκη να εκπροσωπηθεί με βάση τις ανάγκες και το δίκιο της και που τα κόμματα της Βουλής έχουν τον χαμηλότερο δείκτη αξιοπιστίας όλων των εποχών, η ανημποριά των οργανώσεων της Αριστεράς να παρέμβουν ουσιαστικά στο ανοιχτό κοινωνικό πεδίο, είναι απογοητευτική.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κυβερνάει με 20%, όχι αποδοχής αλλά ψήφων που, με δεδομένη την αποχή του 50% των ψηφοφόρων, στην πραγματικότητα αντιστοιχεί σε 10%. Ακόμα κι αν το 20% είναι 30% όπως αυθαίρετα ισχυρίζονται μερικοί Συριζαίοι, πάλι αντιστοιχεί σε ένα ισχνό 15% επί του συνόλου. Κατά βάθος, ούτε οι φερόμενοι ως ψηφοφόροι του τον εκτιμούν, αλλά δεν βρίσκουν τίποτα ελκυστικό στους αντιπάλους του.
Παρ’ όλ’ αυτά, μετά από (συν) τρία χρόνια τρομακτικών απωλειών για τη χώρα και το λαό, οι οργανώσεις της Αριστεράς αδυνατούν να μπουν δυναμικά στο πολιτικό πεδίο. Να πιάσουν μια άκρη και να την ξετυλίξουν. Γι’ αυτό, μπορεί κανείς λογικά να υποθέσει ότι η όποια παρουσία τους το πιθανότερο είναι ότι λειτουργεί ανασταλτικά και παρεμποδίζει τη ζύμωση για τη δημιουργία του καινούργιου. Αντί να απελευθερώνουν δυνάμεις, μπλοκάρουν και τους πολίτες που αναζητούν καταφύγιο στους κόλπους τους. Τους εξωθούν, κάτω από την πίεση, την αγωνία και την ανάγκη να γίνει κάτι, να κάνουν έκπτωση στα ποιοτικά τους κριτήρια και να δείχνουν επιείκεια σε σχήματα που κοινωνικά και οργανωτικά είναι φρακαρισμένα.
Η κοινωνία ζει
- Ίσως, η μόνη λύση που θα αποδέσμευε δυνάμεις από σχήματα εγκιβωτισμού, θα ήταν η συνειδητή διάλυση όλων των οργανώσεων και η προσπάθεια σύγκλισης και δημιουργίας ενός φορέα από την αρχή, απαλλαγμένου από τα βαρίδια αυτής της ξεπερασμένης Αριστεράς, με νέα πρόσωπα, κυρίως νεότερης ηλικίας, που θα αναδεικνύονται μέσα από πραγματικά δημοκρατικές και όχι στημένες εκλογικές διαδικασίες, όπως συνηθίζεται, παλαιόθεν. Ή, ενδιάμεσα, η δημιουργία πολλών τοπικών φορέων που θα έχουν τη σύνεση και το στόχο να συνενωθούν στην πορεία.
Οι ακτιβιστές και οι αβόλευτοι διανοούμενοι μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες. Να ρίξουν ιδέες, να βρουν τα κοινά σημεία, να ενθαρρύνουν τους νεότερους, να επανασυγκολλήσουν το χώρο τους, να δώσουν το καλό παράδειγμα. Οι διανοούμενοι της Αριστεράς ήταν φάρος στην κοινωνία. Πολλοί ενσωματώθηκαν στο σύστημα, αλλά υπάρχουν και πολλοί που δεν απαλλοτριώθηκαν.
Οι βετεράνοι της Αριστεράς που επιμένουν αγωνιστικά είναι χρήσιμοι με την πλούσια εμπειρία τους και την αντοχή τους, αλλά χωρίς να καπελώνουν και να επιζητούν την αυτοδικαίωση. Αυτά που ξέραμε δεν φτάνουν ή δεν περνάνε πια. Ούτε οι βεβαιότητες μας έσωσαν από τις παγίδες και τις ήττες. Η νέα εποχή θέλει τα κατάλληλα φρέσκα, άφθαρτα, διαβασμένα, ενημερωμένα και με συλλογικό πνεύμα μαχητικά μυαλά. Μόνον αυτό θα ευεργετήσει και την παλιά φρουρά και θα της δώσει ένα νέο ρόλο εποικοδομητικό. Κανένας δεν είναι για απόσυρση, αλλά χωρίς ξαναβάπτισμα μέσα στην κοινωνία και χωρίς ανανέωση, η Αριστερά δεν έχει ούτε παρόν ούτε μέλλον.
Όσα καλλωπισμένα κι αν τα παρουσιάζουν οι κυβερνώντες, με τις πολιτικές τους, η καταστροφή θα χειροτερεύει. Και, αργά ή γρήγορα, η κοινωνία θα αντιδράσει. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν πυρήνες σκέψης και αντίστασης, σε δράση ή σε αναμονή, και αγνώστου αριθμού άξιοι, συνεπείς και προοδευτικοί πολίτες που μένουν αναξιοποίητοι, σκόρπιοι και ασυντόνιστοι. Με θέληση να αγωνιστούν, αλλά απρόθυμοι να ενταχθούν σε σχήματα παρωχημένα και βραδυπορούντα. Εάν βρεθεί ο τρόπος να δημιουργηθούν ενώσεις και δίκτυα πανελλαδικά, ανοιχτά και δημοκρατικά, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να γεννηθεί η νέα Αριστερά που μπορεί και να λέγεται αλλιώς. Γιατί η Αριστερά έχει ιστορία και ρίζες στην κοινωνία και γιατί η κοινωνία βιάστηκε από πολλούς, αλλά δεν πέθανε.
