Το εξαιρετικό βιβλίο του Ραζμίγκ Κεσεγιάν Αριστερό Ημισφαίριο. Μια χαρτογραφία της νέας κριτικής σκέψης κυκλοφόρησε το 2017 στα ελληνικά από τις εκδόσεις Angelus Novus, σε μετάφραση Γιώργου Καράμπελα. Στον επίλογο, ο συγγραφέας αναρωτιέται σχετικά με τα «πεπρωμένα» του σοσιαλισμού. Διαβάζουμε:
«Για να επισπευσθεί το πέρασμα του χρόνου, πρέπει να στηθούν μια σειρά από “πυλώνες”. Θα ξεχωρίσουμε τρεις από τους πιο σημαντικούς. Ο πρώτος είναι το ζήτημα της στρατηγικής. Οι σύγχρονες κριτικές θεωρίες βαρύνονται με την απουσία στοχασμού επί του θέματος. Αυτό εξηγείται από δυο παράγοντες τουλάχιστον. Κατ’ αρχάς, για να σκεφτούμε και να δράσουμε στρατηγικά, πρέπει να έχουμε από τα πριν μια λίγο-πολύ ακριβή περιγραφή του κόσμου στον οποίο παρεμβαίνουμε. Αυτό όμως εξελίσσεται σήμερα τόσο γρήγορα και οι γενικές συντεταγμένες του είναι τόσο δύσκολο να καθοριστούν, ώστε απέχουμε ακόμα πολύ από το να διαθέτουμε μια πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας που θα μάς επιτρέψει να θέσουμε τα ορόσημα μιας συνεκτικής στρατηγικής για τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Επιπλέον, μια στρατηγική αναπτύσσεται πάντα σε αλληλεπίδραση με κοινωνικά και πολιτικά κινήματα. Όπως είδαμε, όμως, δομικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων κριτικών στοχαστών είναι οι ισχνές τους σχέσεις με τέτοια κινήματα. […]
Ένας δεύτερος πυλώνας είναι το οικολογικό ζήτημα. Στο βιβλίο, δεν δώσαμε σε αυτό το ζήτημα τη σημασία που του αρμόζει. Ο λόγος είναι εν μέρει ότι, αν και πρόκειται για έναν τομέα που ανθεί σήμερα, η πολιτική οικολογία δεν έχει βγάλει ακόμα τον δικό της Μαρξ. Με άλλα λόγια, δεν έχει αναδείξει έναν ή περισσότερους στοχαστές που θα επιτελέσουν τις δύο θεμελιώδεις κινήσεις στις οποίες επιδόθηκε ο Μαρξ: Αφενός, παρήγαγε μια (την πρώτη) γενική θεωρία αυτής της ολικής “κοινωνικής σχέσης” που είναι ο καπιταλισμός, ενοποιώντας σε μία μόνο αναλυτική κίνηση όλες τις διαστάσεις της – οικονομική, πολιτική, πολιτισμική, γεωγραφική, επιστημολογική- αφετέρου ο Μαρξ και οι μαρξιστές έκαναν τις θεωρίες τους πολιτικά αποτελεσματικές, δηλαδή τις έκαναν να ενσαρκωθούν σε πραγματικά κοινωνικά και πολιτικά κινήματα. […]
Ένας τρίτος πυλώνας είναι η άνοδος και η αυτονόμηση των κριτικών θεωριών σε ό,τι συνηθιζόταν άλλοτε να λέγεται “περιφέρεια” του νεότερου κόσμου. Μια υπόθεση που διατρέχει όλο αυτό το βιβλίο είναι ότι, από το τελευταίο τρίτο του 20ού αιώνα, οι κριτικές θεωρίες τείνουν να διασκορπίζονται στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη. Η κατάσταση αυτή είναι νέα, καθώς τέτοιες θεωρίες ήταν μέχρι πρότινος μονοπώλιο –όχι αποκλειστικό, βέβαια– της “γηραιάς ηπείρου”. Η παγκοσμιοποίηση των κριτικών θεωριών έχει ωστόσο το προβληματικό χαρακτηριστικό ότι, προς το παρόν είναι αδιαχώριστη από την αμερικανοποίηση τους. Η ελκυστικότητα (όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο, αλλά και από την άποψη της καταξίωσης και της διεθνούς κυκλοφορίας των έργων) των Ηνωμένων Πολιτειών είναι τόσο μεγάλη ώστε, όποια κι αν είναι η καταγωγή των στοχαστών –Λατινική Αμερική, Ινδία, Κίνα, Αφρική…–, δύσκολα μπορούν να της αντισταθούν. Είναι πιθανόν όμως η αμερικανοποίηση της κριτικής σκέψης να φέρει τα σπέρματα της πολιτικής εξουδετέρωσης της. Οι ΗΠΑ σίγουρα δεν είναι η πολιτική έρημος που περιγράφουν μερικές φορές οι Ευρωπαίοι. Υπάρχουν εκεί ισχυρά κοινωνικά κινήματα, ανάμεσα στα οποία το κίνημα των ισπανόφωνων μεταναστών χωρίς χαρτιά που εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια. Το πρόβλημα έγκειται περισσότερο στην κατάσταση των πανεπιστημίων και των πελατών τους, που τείνουν λόγω του ελιτίστικου χαρακτήρα τους να αποκόπτονται κοινωνικά και χωρικά από την υπόλοιπη κοινωνία. Αυτός ο κοινωνικο-χωρικός απομονωτισμός των αμερικανικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων περιορίζει αντιστοίχως τις πιθανότητες αλληλεπίδρασης μεταξύ των κριτικών στοχαστών και των κοινωνικοπολιτικών κινημάτων που προαναφέραμε. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι αναγκαία μια παγκοσμιοποίηση της κριτικής σκέψης ανεξάρτητη από την αμερικανοποίηση της. Αν και μια πραγματικά πολυπολική τάξη στο χώρο των κριτικών θεωριών απέχει ακόμα πολύ από την πραγμάτωσή της, η χαρτογραφία μας υποδηλώνει ότι δεν αποκλείεται να γεννηθεί κάποια στιγμή μέσα στις επόμενες δεκαετίες ή στους επόμενους αιώνες.»
