Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Αν κάποιος έγραφε ένα εγχειρίδιο με τίτλο «Πώς να φαίνεται ότι κάνετε χωροταξικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό ακυρώνοντας τη χωροταξία και την προστασία του περιβάλλοντος», θα μπορούσε να αξιοποιήσει ως μελέτη περίπτωσης το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων και τη σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). (1) Με τις μελέτες αυτές οι τεχνικές της σοφιστείας έχουν περάσει σε πολύ ανώτερο επίπεδο! Κι αυτό επειδή οι μελέτες πατούν με το ένα πόδι σε δεδομένα μελετών που τυπικά η ισχύς τους λήγει στο τέλος του 2023, όπως είναι το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των ΑΠΕ του 2008 (ΣΜΠΕ παρ. 4.3.2.1) και με το άλλο πόδι σε μελλοντικές μελέτες, 2ου και 3ου σταδίου, που θα γίνουν αφού θα έχει ήδη εγκριθεί το Πρόγραμμα και οι περιοχές θα θεωρούνται χωροθετημένες. Τότε οι εταιρείες θα εφαρμόζουν «νόμιμα» τις επιλογές του Προγράμματος προτείνοντας μόνο «μέτρα περιορισμού των επιπτώσεων»!
Οι θαλάσσιοι αιολικοί σταθμοί προωθούνται σε μια συγκυρία όπου το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα υπερδιπλασιάζει την ισχύ των χερσαίων αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών, επομένως τα θαλάσσια αιολικά δεν θα αποτρέψουν την εγκατάσταση νέων αιολικών σταθμών στα βουνά
Στόχος του Προγράμματος είναι η οριοθέτηση Περιοχών Εγκατάστασης έργων Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) ισχύος μεγαλύτερης των 200 MW, που θα συνδεθούν στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) δηλαδή αποκλειστικά για ηλεκτροπαραγωγή. Σε περίπτωση όμως, που κάποιες εταιρείες θα θελήσουν να εγκαταστήσουν ΥΑΠ σε έργα όπως ο εξηλεκτρισμός υπεράκτιων εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, η ανάπτυξη αλυσίδας παραγωγής αποθήκευσης και μεταφοράς ανανεώσιμου υδρογόνου ή άλλων ανανεώσιμων καυσίμων, οι περιοχές υφιστάμενων ή μελλοντικών βιομηχανικών δραστηριοτήτων υψηλών ενεργειακών απαιτήσεων, όπως διυλιστήρια, τσιμεντοβιομηχανίες, ναυπηγεία κ.λπ. αλλά και σε μη διασυνδεμένα νησιά, τότε τα συγκεκριμένα ΥΑΠ θα αποτελούν ειδική κατηγορία αδειοδότησης ανά περίπτωση και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Οι θαλάσσιοι αιολικοί σταθμοί προωθούνται σε μια συγκυρία όπου το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα υπερδιπλασιάζει την ισχύ των χερσαίων αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών, επομένως τα θαλάσσια αιολικά δεν θα αποτρέψουν την εγκατάσταση νέων αιολικών σταθμών στα βουνά και την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση σχεδιάζει μόνιμες περικοπές ενέργειας στα υφιστάμενα έργα και εξετάζει την καταβολή αποζημιώσεων για τις περικοπές επειδή τα ενεργειακά έργα στη χώρα μας υπερκαλύπτουν την εσωτερική ζήτηση και τις εξαγωγές. (2)
Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ)
Το όλο εγχείρημα βασίζεται σε μελέτη της ΕΛΕΤΑΕΝ που είχε εκπονηθεί το 2001 από την ίδια σε συνεργασία με την νορβηγική ένωση αιολικής ενέργειας NORWEA. Προκειμένου να ξεπεραστεί το πρόβλημα ότι στην Ελλάδα εκκρεμεί ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, λόγω εμποδίων όπως αυτά της περιορισμένης στα έξι (6) ναυτικά μίλια αιγιαλίτιδας ζώνης και της μη καθορισμένης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στο Αιγαίο, η ΕΛΕΤΑΕΝ είχε προτείνει ένα βραχυπρόθεσμο στόχο για την ανάπτυξη έργων στη ζώνη των έξι (6) ναυτικών μιλίων. Η πρόταση ήταν να καταρτιστούν Τοπικά Ειδικά Πλαίσια Όρων Ανάπτυξης Θαλάσσιων Αιολικών στο πρότυπο των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων (ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ) που ακολουθείται στην εγκατάσταση μεγάλων επενδύσεων στη στεριά και χωροθετούνται κατά το δοκούν είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει χωροταξικός σχεδιασμός. (3)
Με το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Σταθμών καθορίζονται 10 περιοχές μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης (έως το 2030-2032) και 13 περιοχές μακροπρόθεσμης ανάπτυξης (μετά το 2030-2032), με συνολική εκτιμώμενη ισχύ 4,9 GW και 6,9 GW αντίστοιχα. Η οριοθέτηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ) γίνεται σε απόσταση πέραν του ενός ναυτικού μιλίου (1.852 μέτρων) από τις ακτογραμμές έως τα όρια των ελληνικών χωρικών υδάτων 6 και 12 ναυτικών μιλίων για το Αιγαίο και το Ιόνιο αντίστοιχα. Αυτό γίνεται επειδή στα παράκτια ύδατα, σε απόσταση ενός ναυτικού μιλίου από την ακτογραμμή, αποκλείεται η εγκατάσταση ανεμογεννητριών από την Οδηγία Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για τη διαχείριση των υδατικών πόρων, κάτι που αποδεικνύεται πολύ βολικό για το Πρόγραμμα και τη ΣΜΠΕ που επαίρεται ότι εφαρμόζει ως κριτήρια αποκλεισμού δεκαέξι (16) κανόνες του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ τηρώντας τις ελάχιστες αποστάσεις από διάφορα σημεία ενδιαφέροντος που βρίσκονται στη… στεριά και ως εκ τούτου υπερκαλύπτονται από την απόσταση των 1.852 μέτρων!
Τα υπόλοιπα κριτήρια που έχουν ενσωματωθεί στο Πρόγραμμα, έχουν τεθεί από υπουργεία και άλλους φορείς έτσι ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις λόγω αντιρρήσεων στη συνέχεια. Και βέβαια, πολλά κριτήρια έχουν τεθεί από τη διεθνή και ευρωπαϊκή εμπειρία και τις εταιρείες, με σκοπό τα έργα να είναι οικονομικά και τεχνικά βιώσιμα. Είναι χαρακτηριστικό πάντως, ότι ενώ η ΣΜΠΕ διαπιστώνει μια σειρά από σημαντικές επιπτώσεις από την υλοποίηση του Προγράμματος σε ογδόντα εννέα (89) Περιοχές του Δικτύου Νatura 2000 που βρίσκονται σε απόσταση 25km από εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ (ΣΜΠΕ, παρ. 9.6), απτόητη κρίνει το πρόγραμμα συμβατό ακόμα και με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα η οποία ωστόσο, θεωρεί ως πρώτη αιτία απώλεια της βιοποικιλότητας τις αλλαγές στη χρήση της γης και της θάλασσας.(ΣΜΠΕ, παρ. 4.2.3.1)
Από το Πρόγραμμα καθορίζονται δύο επόμενα στάδια, το 2ο και 3ο. Στο 2ο στάδιο διεξάγονται τεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες για κάθε μία ΠΟΑΥΑΠ με σκοπό τον εντοπισμό Περιοχών Εγκατάστασης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) στα όρια κάθε ΠΟΑΥΑΠ. Στο 3ο στάδιο οι ίδιες οι εταιρείες εκπονούν τις τελικές μελέτες, αφού τους χορηγηθεί άδεια έρευνας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ). Αν η διαδικασία θυμίζει αυτή της διανομής «οικοπέδων» για την έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων, αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε για το λόγο αυτό δόθηκε η αρμοδιότητα για τους θαλάσσιους αιολικούς σταθμούς στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ ΑΕ) που έχει αποκτήσει πείρα σε τέτοιες διαδικασίες.
Στο Πρόγραμμα συμπεριλαμβάνεται και απολαμβάνει ξεχωριστή σκανδαλώδη μεταχείριση η θαλάσσια «πιλοτική»(!) περιοχή που βρίσκεται νότια από το δέλτα του Έβρου και έχει οριστεί με νόμο ως η πρώτη «περιοχή προτεραιότητας» («go-to area»), όπου προγραμματίζονται έργα ΥΑΠ του ομίλου Κοπελούζου (216 MW) και της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (485 MW). Στις «περιοχές προτεραιότητας» τα έργα εξαιρούνται από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση.
Η φαρσοκωμωδία ολοκληρώνεται με την επισήμανση ότι οι κανονιστικές διατάξεις που θα προκύψουν από την περιβαλλοντική έγκριση του Προγράμματος θα ενσωματωθούν στα Θαλάσσια Χωροταξικά Πλαίσια όταν αυτά εκπονηθούν, ακριβώς όπως έχει ζητηθεί από τις εταιρείες. Κατά τ’ άλλα θα υπάρχει όπως αναφέρεται στη ΣΜΠΕ (παρ. 9.4.2) κι ένα κέρδος: «…η εφαρμογή του Προγράμματος θα οδηγήσει σε σημαντικές συνέργειες και επενδύσεις που αναμένεται να συνεισφέρουν στη διεύρυνση της επιστημονικής γνώσης/πληροφορίας για τη Θαλάσσια Βιοποικιλότητα και την Ορνιθοπανίδα στις ελληνικές θάλασσες.», κάτι που η χώρα δεν αξιώθηκε να κάνει προληπτικά!
Παραπομπές
1) Ανακοίνωση δημοσιοποίησης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του σχεδίου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Αιολικών Πάρκων, herema.gr
2) Mόνιμο πλαίσιο για τις περικοπές στην παραγωγή σταθμών ΑΠΕ ετοιμάζει το ΥΠΕΝ – Θα μπούν κριτήρια ιεράρχησης για το «ψαλίδι» – Υπό εξέταση και η καταβολή αποζημιώσεων, energypress.gr
3) Θαλάσσια αιολικά: ένα νέο πεδίο εμπορευματοποίησης της ενέργειας και της θάλασσας, energynetwork2020.wordpress.com
