Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση το μέγεθος της οποίας όλοι συνειδητοποιούν καθημερινά ότι βαθαίνει. Αφορμή για την έκρηξη της κρίσης είναι το παγκόσμιο lockdown λόγω της πανδημίας. Όμως οι αιτίες είναι βαθιές και σχετίζονται με τις ανισορροπίες που συσσωρεύτηκαν και διευρύνθηκαν στη διάρκεια της ανοδικής φάσης του οικονομικού κύκλου ενώ προηγούμενα δεν είχαν λυθεί τα ουσιαστικά προβλήματα από την προηγούμενη κρίση 2007-2009.
Αρχικά εκτιμήθηκε ότι οι συνέπειες από την παρούσα κρίση «πανδημίας» θα ήταν περιορισμένες και η παγκόσμια οικονομία θα ανέκαμπτε άμεσα (το γνωστό σχήμα V). Όμως όσο περνά ο χρόνος τόσο περισσότερο συνειδητοποιείται ότι α) η παγκόσμια ύφεση θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις και θα κρατήσει περισσότερο χρονικό διάστημα εντός του 2020, αν δεν το ξεπεράσει και β) η ανάκαμψη θα έρθει πιο αργά και θα είναι σταδιακή. Βέβαια αυτά που συνειδητοποιεί καθημερινά ο κόσμος που βιώνει από πρώτο χέρι την κατάσταση μέσα από τις απολύσεις, τη μερική απασχόληση, τις μειώσεις μισθών, το φόβο και την ανασφάλεια και αυτά που αναφέρουν οι διεθνείς αναλυτές δεν το συνειδητοποιούν ούτε το βιώνουν οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές, που βρίσκονται σε κατάσταση παροξυσμού ευφορίας μετά τους αρχικούς κλυδωνισμούς τον περασμένο Μάρτη. Οι αιτίες αυτού του παροξυσμού βρίσκονται στα τρισεκατομμύρια που μάλιστα χωρίς όριο ρέουν από τις κεντρικές τράπεζες για τη στήριξή τους.
Στις 24/06/2020 ανακοινώθηκαν οι νέες προβλέψεις του ΔΝΤ για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Σύμφωνα με αυτές η ύφεση το 2020 παγκόσμια θα είναι –4,9% έναντι πρόβλεψης για –3,0% στα μέσα Απρίλη. Οι νέες προβλέψεις συνάδουν με αντίστοιχες άλλων διεθνών οργανισμών όπως π.χ. της Παγκόσμιας Τράπεζας (–5,2%). Το συνολικό κόστος παγκόσμια αποτιμάται σε 12 τρισ. δολάρια. Η ύφεση αυτή είναι η χειρότερη στην παγκόσμια ιστορία από τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930.
Η ύφεση στον αναπτυγμένο κόσμο θα είναι –8%, στις ΗΠΑ -8% και στην Ευρωζώνη –10,2%. Στην αναπτυσσόμενο και αναδυόμενο κόσμο και εδώ τα μεγέθη θα είναι παντού αρνητικά (–3% συνολικά) πλην της Κίνας. Η Κίνα προβλέπεται να είναι η μοναδική οικονομία παγκόσμια που θα κινηθεί θετικά το 2020 με +1%.
Ο κόσμος μετά την πανδημία του Covid-19 θα είναι διαφορετικός και οικονομικά, γεγονός που θα επιτείνει τις ήδη υπάρχουσες αστάθειες και εντάσεις
Πιο αργή η ανάκαμψη
Η ανάκαμψη που αναμένεται για το 2021 θα είναι πιο αργή σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις. Προβλέπεται στο 5,4% έναντι 5,8% σύμφωνα με την προηγούμενη εκτίμηση του ΔΝΤ. Φυσικά αυτά αν δεν υπάρξει νέα έξαρση του Covid-19. Στην περίπτωση νέας έξαρσης το 2021 η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ θα περιοριστεί στο 0,5%. Όπως ανέφερε η επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Γκίτα Γκόπινατ «Πάνω από το 75% των χωρών ξανανοίγουν τώρα τις οικονομίες τους, την ίδια ώρα που η πανδημία εντείνεται σε πολλές αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αρκετές χώρες έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν. Ωστόσο, απουσία μίας ιατρικής λύσης, η ισχύς της ανάκαμψης είναι εξαιρετικά αβέβαιη και ο αντίκτυπος σε τομείς και χώρες ανομοιόμορφος».
Το ΔΝΤ επισημαίνει την τεράστια αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων που συνδέονται με τα μέτρα στήριξης των οικονομιών. Ήδη τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί εκτιμώνται σε πάνω από 11 τρισ. δολάρια. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτά τα μεγέθη είναι καθαρή αύξηση δημόσιου χρέους, με αποτέλεσμα το παγκόσμιο δημόσιο χρέος για πρώτη φορά να ξεπεράσει το 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ (130% για τις αναπτυγμένες χώρες).
Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας σύμφωνα με τα παραπάνω, και την πορεία των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών το ΔΝΤ διαπιστώνει αναντιστοιχία. Υπάρχει διαφορά, που κινείται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, μεταξύ των μεγεθών της πραγματικής οικονομίας και των τιμών στις μεγάλες αγορές μετοχών και ομολόγων. Η διαφορά αυτή εγκυμονεί κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία, καθώς μια απότομη διόρθωση αυτής της ανισορροπίας μπορεί να αποτελέσει εστία νέας κρίσης.
Μείωση του εισοδήματος
Τέλος το ΔΝΤ επισημαίνει ότι σε ποσοστό πάνω από το 95% των χωρών θα σημειωθεί φέτος μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματός με αποτέλεσμα να «απειλείται η σημαντική πρόοδος που έχει σημειωθεί στη μείωση της ακραίας φτώχειας στον κόσμο από το 1990». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι για μία ακόμα φορά την κρίση την πληρώνουν τα φτωχότερα στρώματα.
Ο κόσμος μετά την πανδημία του Covid-19 θα είναι διαφορετικός και οικονομικά, γεγονός που θα επιτείνει τις ήδη υπάρχουσες αστάθειες και γεωπολιτικές οικονομικού χαρακτήρα εντάσεις. Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ στο τέλος του 2021 το ΑΕΠ προβλέπεται να είναι –3,9% στις ΗΠΑ συγκριτικά με το επίπεδο του 2019, –4,8% στην Ευρωζώνη και +10,1% στην Κίνα.
Για περισσότερα δείτε το αντίστοιχο άρθρο «Η παγκόσμια οικονομία σε πρωτοφανή κρίση και ύφεση», στο φύλλο 494, 18/04/2020. του Δρόμου.
