Σε μια ξεθυμασμένη προεκλογική περίοδο, αφού τα κύρια κρίθηκαν σε μεγάλο βαθμό στις εκλογές της 21ης Μαΐου, παίρνουμε μια μικρή γεύση για το τι έρχεται σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο (ενώ επιμελώς αποκρύβεται το γεωπολιτικό και εθνικό). Πότε με τους τραγικούς θανάτους λόγω έλλειψης προσωπικού για τα ασθενοφόρα, πότε με δηλώσεις υποψήφιων της Ν.Δ. όπως του κ. Πνευματικού (όνομα και πράγμα!) που, γιατρός όντας, κυνικά λέει ότι στο τελευταίο στάδιο ορισμένοι καρκινοπαθείς πρέπει να εγκαταλείπονται, τη γεύση την παίρνουμε.
Αυτά προσπαθεί να τα εκμεταλλευτεί μια αναξιόπιστη αντιπολίτευση που είτε ευθύνεται για τη χρεοκοπία της χώρας (ΠΑΣΟΚ) είτε, όταν κυβέρνησε, δεν έκανε τίποτα ουσιαστικό υπέρ της κοινωνίας και εφάρμοσε πιστά ό,τι όριζαν και τα τρία μνημόνια μαζί (ΣΥΡΙΖΑ). Όλοι γνωρίζουν ότι και τα δύο αυτά κόμματα, που ερίζουν για το ποιο είναι πιο αξιόπιστη αντιπολίτευση στη Δεξιά και τον Μητσοτάκη, ψήφισαν στη Βουλή πληθώρα νόμων-προαπαιτούμενων για την εκταμίευση δόσεων του Ταμείου Ανάκαμψης. Όπως ψήφισαν οι ευρωβουλευτές των τριών κομμάτων σχεδόν όλες τις ρυθμίσεις και τους προϋπολογισμούς της Κομισιόν.
Όσον αφορά τον ευρωατλαντικό προσανατολισμό της χώρας (δηλαδή επέκταση των αμερικανικών βάσεων, άριστες σχέσεις με ΗΠΑ, συμφωνία Πρεσπών, αποστρατιωτικοποίηση νησιών, αποστολή εξοπλισμού στην Ουκρανία, εχθρικές σχέσεις προς τη Ρωσία και τόσα άλλα), έχουν κοινή στάση. Γι’ αυτό απέφυγαν έστω να θίξουν αυτά τα ζητήματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κι άλλες δυνάμεις –όπως το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25– ενώ είχαν την ευκαιρία να πουν κάτι, ευθυγραμμίστηκαν με την ατζέντα των εκλογών που είχαν θέσει οι Στουρνάρας και Τσούνης. Έτσι δεν είπαν τίποτα, δεν είχαν καμία αιχμή για τα ζητήματα αυτά, πόσο μάλλον για τις εθνικές απειλές και τα ξεπουλήματα που γίνονται. Καπιταλισμός, κέρδη, μονοπώλια, χρεοδουλοπαροικία κ.λπ. είναι εύκολο ιδεολογικά να καταγγέλλονται. Αλλά όταν δεν μπορεί να δει ένας πολιτικός οργανισμός το ποιοτικό ζήτημα της εξάρτησης, και της σημασίας που έχει το εθνικό στοιχείο μαζί με το κοινωνικό, τότε η μπάλα πετιέται διαρκώς στην εξέδρα.
Αστική ανασυγκρότηση και προσαρμοστικότητα
Αλλά και με αυτήν την αφαίρεση, τη μεγάλη αφαίρεση του εθνικού και εξαρτησιακού ζητήματος, δηλαδή την παραγνώριση του ειδικού, σχεδόν ημιαποικιακού καθεστώτος που έχουν επιβάλλει ευρωκρατία, ΗΠΑ-ΝΑΤΟ μαζί με τις τοπικές ελίτ (το οποίο υπηρετεί το πολιτικό σύστημα), αφέθηκε εντελώς έξω από τα πυρά μια άλλη συνακόλουθη σημαντική διαδικασία. Δηλαδή αυτό που οικοδομείται οικονομικά- κοινωνικά εντός της Ελλάδας στη βάση του ειδικού καθεστώτος, και αφορά μια αστική ανασυγκρότηση και προσαρμογή της χώρας στο νέο περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί γεωπολιτικά και οικονομικά. Ο Τσούνης, πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, το είπε πολύ χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα είναι κόμβος εμπορίου, logistics, ενέργειας, αλλά και κόμβος του ΝΑΤΟ». Η Ελλάδα δηλαδή ως «χώρος» κι όχι κυρίαρχη χώρα, ως πεδίο διαμετακομιστικού εμπορίου, υπηρεσιών, στρατιωτικών διευκολύνσεων, πράσινης μετάβασης.
Πάνω σε αυτόν τον νέο «οδικό χάρτη» του μεταπρατικού ελλαδικού χώρου, οι εγχώριες ελίτ, ο ελληνικός αστισμός (ας τον αποκαλέσουμε έτσι) και φυσικά ο πολιτικός κόσμος, προώθησαν μια ανασυγκρότηση. Μια ανασυγκρότηση που σε οικονομικό επίπεδο σήμαινε μια τεράστια αναδιανομή πλούτου προς τις ελίτ, μια τεράστια φοροεπιδρομή κυρίως με τους έμμεσους φόρους, μια ακόμα μεγαλύτερη κερδοφορία για τους επιχειρηματικούς ομίλους με τις τιμές και τον πληθωρισμό, με τη διοχέτευση πόρων και δανείων προς τους ολιγάρχες, με την ασυδοσία των τραπεζών και των funds, με τις ιδιωτικοποιήσεις. Κι όχι μόνο: Πιο ειδικά, πάνω στην ήττα του αντιμνημονιακού ρεύματος, πάνω στο συστηματικό και πολύμορφο κτύπημα του «εθνολαϊκισμού» (που είχε ανακηρυχθεί από όλους ως ο μεγαλύτερος εχθρός), πάνω στην ευρεία ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ, πάνω στην εκμετάλλευση και χειραγώγηση μέσω της πανδημίας και την ενστάλαξη του φόβου και τρόμου, μέσα από τη γενίκευση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και κοινωνικής αποστασιοποίησης, γιγαντώθηκαν μηχανισμοί χειραγώγησης. Μέσα από αυτήν τη διπλή κίνηση σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, καλλιεργήθηκε μια τεράστια προσαρμοστικότητα.
Όταν δεν μπορεί να δει ένας πολιτικός οργανισμός το ποιοτικό ζήτημα της εξάρτησης, και της σημασίας που έχει το εθνικό στοιχείο μαζί με το κοινωνικό, τότε η μπάλα πετιέται διαρκώς στην εξέδρα
Νέος πελατειακός μηχανισμός
Από μεριάς του συστήματος Μητσοτάκη οικοδομήθηκε ένας μηχανισμός δια μέσου του «επιτελικού» και ψηφιακού κράτους. Αυτός με τη σειρά του δημιούργησε έναν νέο πελατειακό μηχανισμό –αποδοχής και προσαρμογής– σε ευρύτατα στρώματα. Και πάνω σε αυτό μπορεί να ερμηνευτεί η επιτυχία του στις πρόσφατες εκλογές. Οι ροές των κονδυλίων από την Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της πανδημίας, το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας και το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» δημιούργησαν μια ισχυρή υλική βάση συσπείρωσης των ελίτ και των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων. Και μαζί μ’ αυτά και μια εξάρτηση λαϊκών στρωμάτων από τα επιδόματα και τον μύθο ότι υπάρχει κάποιος έστω «διαχειριστής» που δεν είναι τόσο ανίκανος όσο αυτοί του ΣΥΡΙΖΑ.
Η υπόσχεση «σταθερότητας και ασφάλειας» και συνέχισης παροχών προς ημέτερους, συν κάποια επιδόματα, μαζί με παλιές κλασικές μεθόδους (υποσχέσεις, διορισμοί κ.λπ.), εξηγούν τη συντηρητική πολιτική μετατόπιση. Βέβαια όλα αυτά τώρα η Ν.Δ. θέλει να τα «επενδύσει» σε μια πιο επιθετική πολιτική που θα προωθεί ακόμα πιο «τολμηρά» τα σχέδια Τσούνη και Στουρνάρα, και θα παρουσιάζεται ως ο βασικός μεσολαβητής και εκφραστής αυτής της «ανασυγκρότησης». Θα καταγγέλλει στη διαπασών το «κρατικοδίαιτο μοντέλο οικονομίας», τη «φοροϋστερία», την αντιπολίτευση που ονειρεύεται «λεφτόδεντρα».
Μέχρι το 2030 τα ευρωπαϊκά κονδύλια υπερβαίνουν τα 70 δισ. ευρώ που θα διαχειριστούν οι ελληνικές κυβερνήσεις. Ο Κυρ. Μητσοτάκης επαναλαμβάνει σε όλες τις πρόσφατες δηλώσεις πως «το ποιος θα διαχειριστεί τους πολύ σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ την επόμενη τετραετία» είναι το κρίσιμο ζήτημα μπροστά στις κάλπες της 25ης Ιουνίου. Δεν παραλείπει, μάλιστα, να θυμίζει πως η χρηματοδότηση-δανειοδότηση από την Ε.Ε. «έχει πάρα πολύ βαριές αιρεσιμότητες, διαδικασίες ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έχει συγκεκριμένες δράσεις όπου μπορούν να πάνε τα χρήματα: “Πράσινες”-ψηφιακές δεξιότητες, αγορά εργασίας». Και βεβαιώνει πως τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης «απευθύνονται περισσότερο σε μεγάλες επιχειρήσεις».
Όταν μάλιστα ρωτήθηκε αν το Ταμείο Ανάκαμψης είναι σαν μνημόνιο, αν το διέπουν οι ίδιες αρχές, ο Μητσοτάκης απάντησε ξεκάθαρα: «Βεβαίως, υπάρχουν ορόσημα συγκεκριμένα. Υπάρχουν δράσεις μεταρρυθμιστικές, υπάρχει μια πολύ βαριά γραφειοκρατία πίσω από το Ταμείο Ανάκαμψης, υπάρχουν διαδικασίες ελέγχου οι οποίες αποτελούν υποχρέωση της οικονομίας μας».
Αναιμική αντιπολίτευση
Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ δεν έχουν ιδιαίτερες αντιρρήσεις για αυτόν τον προσανατολισμό. Ούτε καν τον κριτικάρουν. Στη Βουλή ψήφισαν όλα τα προαπαιτούμενα, και θεωρούν το Ταμείο Ανάκαμψης ως βασικό εργαλείο. Θέτουν όμως ένα ερώτημα (δια του κ. Χαρίτση, 7/6/2023): «Θα αφήσουμε να σκορπιστούν αυτά τα κονδύλια στους ανέμους της κερδοσκοπίας και της επιδότησης συγκεκριμένων συμφερόντων, ή θα γίνει κάθε ευρώ ένα πολύτιμο εργαλείο για τη στρατηγική κοινωνική και οικονομική μεταβολή που απαιτεί η εποχή μας;». Ο «θεωρητικός» Γιάννης Δραγασάκης είχε αποφανθεί το 2021 πως το στοίχημα είναι «αν οι ευρωπαϊκοί πόροι μπορούν να αξιοποιηθούν με τρόπο ώστε να συμβάλουν στο να αλλάξουμε το παραγωγικό πρότυπο, να αποκτήσουμε μια οικονομία που δεν θα οδηγείται σε χρεοκοπίες και σε κρίσεις, να αποκτήσουμε μία βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη»… Σαν να μην καταλαβαίνουν τι έγινε με τα μνημόνια και τι γίνεται με το Ταμείο Ανάκαμψης!
Τώρα φυσικά τους έχει αναλάβει ο κ. Άκης Σκέρτσος και τους «τηγανίζει». Ξέρει ότι έχουν ψηφίσει σωρεία προαπαιτούμενων στη Βουλή, ξέρει καλά τι ψηφίζουν στην Ευρωβουλή. Ο ίδιος προερχόμενος από το ΠΑΣΟΚ (κι όχι την ακροδεξιά – καλύτερα να μιλάμε για «ακραίο κέντρο» με σκληρό πυρήνα τον Σημιτισμό, και τώρα τον Μητσοτακισμό και το επιτελικό ψηφιακό κράτος), θήτευσε γενικός διευθυντής του ΣΕΒ την περίοδο που κυβερνούσε ο ΣΥΡΙΖΑ και έκρινε θετικά τη «στήριξη της επιχειρηματικότητας» ώστε να είναι θετική «η πορεία της οικονομίας και της χώρας».
Πόσο «διαφορετικά» σχέδια;
Να τι υπογράμμιζε ο κ. Σκέρτσος τον Σεπτέμβριο του 2016: «Η στροφή που έχει γίνει από την κυβέρνηση [του ΣΥΡΙΖΑ] στο θέμα των αποκρατικοποιήσεων είναι σημαντική. Στέλνει θετικά μηνύματα κυρίως προς το εξωτερικό, προς τους ξένους επενδυτές, ότι ακολουθείται ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο σημαίνει πάρα πολλά για το διεθνές επενδυτικό κοινό. Σημαίνει δηλαδή ότι έχουν εγκαταλειφθεί ιδεοληψίες και εμμονές του παρελθόντος». Και συνέχιζε: «Αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει μια καταρχάς σύγκλιση. Είναι η πρώτη φορά που κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση συμφωνούν ως προς τους στόχους του προγράμματος, διαφωνούν όμως ως προς τα μέσα για να φτάσουμε στους στόχους αυτούς, ως προς τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν».
Και, για να μην ξεφεύγουμε από την πραγματικότητα, ο κ. Στουρνάρας ξανατονίζει για άλλη μια φορά: «Δεν υπάρχει ο δημοσιονομικός χώρος στην Ελλάδα για να χωρέσουν όλες αυτές οι εξαγγελίες που γίνονται προεκλογικά. Βεβαίως, καταλαβαίνω ότι προεκλογικά πολλοί λένε πράγματα τα οποία δεν πρόκειται να εφαρμοστούν […] Πιστεύω ότι η νέα κυβέρνηση που θα εκλεγεί θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της χώρας και οι προγραμματικές δηλώσεις της θα είναι συνεπείς με τις συνθήκες δημοσιονομικής ισορροπίας […] Πιστεύω επίσης ότι θα προτείνει τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις».
Επομένως, για να φθάσουμε έως εδώ «δούλεψαν» πολλοί μαζί. Το ειδικό καθεστώς εξελίσσεται αναδιατάσσοντας τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις, υπηρετώντας το σχέδιο του ψηφιακού μεταπρατισμού και του χώρου-κόμβου που θα αποτελέσει η Ελλάδα. Εσωτερικά θα επιβληθεί μεγαλύτερη φτωχοποίηση και μεταφορά πλούτου προς τις ελίτ, εγχώριες και ξένες. Η ανασυγκρότηση του αστισμού γίνεται αξιοποιώντας όλα τα «εργαλεία»: οικονομικά, πολιτικά, ιδεολογικά, χειριστικά.
Πρέπει να βρεθούν τρόποι και εγχειρήματα που να απαντούν στο υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας και της κοινωνίας. Όσο απωθούνται αυτές οι βαθύτερες ανάγκες, δεν θα έρθουν καλύτερες μέρες για κανέναν
100% αντιπολίτευση;
Από το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων, το ΚΚΕ στάθηκε ικανό να πάρει αποστάσεις και από τα τρία συστημικά κόμματα. Καταγγέλλει μάλιστα τους ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ ως «μούφα» αντιπολίτευση. Καταγγέλλει και τα τρία κόμματα ασκώντας κυρίως μια ιδεολογικού τύπου κριτική. Παίρνει αποστάσεις από αυτά, δεν ενδίδει σε μια επιφανειακή κριτική του Μητσοτακισμού, τα βάζει με όλο το αστικό σχέδιο και επιτελείο, χωρίς να χάνει τον ρεαλισμό και την «ευπρέπεια». Κυρίως, χωρίς να κατονομάζει –ειδικά στην Βουλή και στα ΜΜΕ– τους ολιγάρχες, και αποφεύγοντας άμεσες πολιτικές αιχμές και κινητοποιήσεις με ιδιαίτερο πολιτικό περιεχόμενο και στόχο. Μετά τα Τέμπη, για παράδειγμα, έδειξε πολύ «συνετή» στάση, χαμήλωσε τους τόνους «όπως έπρεπε», και ούτε καν διανοήθηκε να θέσει θέμα «να φύγει η κυβέρνηση της Ν.Δ.». Το ίδιο το βράδυ των εκλογών πανηγύριζε για το ποσοστό του, και δεν βρήκε να πει κάτι για το 41% της Ν.Δ.
Τα ανοίγματα προς το life style που προώθησε το ΚΚΕ κυρίως μέσω του γραμματέα του (αλλά και άλλες κινήσεις: εκδηλώσεις για ΑΕΚ μαζί με διοίκηση Μελισσανίδη, αφιερώματα σε τραγουδιστές και συνθέτες κ.ο.κ.) φαίνεται ότι απέδωσαν, και ο Περισσός είναι ευχαριστημένος. Πρόσφατα δε ο κ. Κουτσούμπας επισκέφθηκε το Κέντρο Ψηφιακής Καινοτομίας της Pfizer, στην ανατολική Θεσσαλονίκη, κι αφού ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις από στελέχη της εταιρείας δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Προσφέρετε καινοτόμες υπηρεσίες, δημιουργείτε, αναπτύσσετε καινοτόμα εργαλεία για την υγεία, για το φάρμακο που, δυστυχώς, δεν μπορεί να το απολαύσει έτσι όπως θα έπρεπε ο ελληνικός λαός, οι λαϊκές οικογένειες, γιατί ακριβώς υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις στο δημόσιο σύστημα υγείας».
Μιλούσε για την Pfizer! Αυτήν που έχει διευθύνοντα σύμβουλο τον κ. Μπουρλά, με τις σκανδαλώδεις συμβάσεις που υπογράφτηκαν επί πανδημίας με την Ε.Ε. και τις κυβερνήσεις, και φυσικά με τις νέες «παραγγελίες» για τις επόμενες πανδημίες που προαναγγέλλονται. Με κάτι τέτοια σαν να διαψεύδονται οι ισχυρισμοί του ΚΚΕ για «100% μαχητική λαϊκή αντιπολίτευση»… Διότι δεν απευθυνόταν στους εργαζόμενους της Pfizer με τα λόγια αυτά, αλλά μάλλον στους εκπροσώπους της εταιρείας. Άλλωστε δεν πέρασε πολύς καιρός που το ΚΚΕ ψήφισε εντός Βουλής το επίδομα των 600 ευρώ (ενισχυμένο επίδομα) για τα σώματα ασφαλείας. Κι αυτά εργαζόμενα παιδιά του λαού είναι. Κάπως έτσι ξεκίνησε, σαν εργαζόμενο παιδί, και ο κ. Μπουρλά και τα άλλα στελέχη της Pfizer, που ξενάγησαν και κατατόπισαν τον γραμματέα για το έργο της «καινοτόμου» επιχείρησης…
Σημαδεμένα χαρτιά, απουσία συμπερασμάτων, βαθύτερες ανάγκες
Γνωρίζουμε καλά ότι η κοινωνική ψυχολογία οδηγεί προς πιο «λάιτ» αφηγήσεις και εκφορές λόγου. Καταλαβαίνουμε πως υπάρχει κούραση από τον καταγγελτικό λόγο και από κασσάνδρειες προβλέψεις για «χειρότερα» που έρχονται. Κατανοητά όλα. Όμως ξέρουμε παράλληλα πως η ίδια η κατάσταση πιέζει προς μια άλλη κατεύθυνση: Να βγουν συμπεράσματα από την 13χρονη πείρα, αλλά και από όσα γίνονται τώρα «στου κασίδη το κεφάλι». Υπάρχουν βαθύτερες ανάγκες, και πρέπει να βρεθούν τρόποι και εγχειρήματα που να απαντούν στο υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας και της κοινωνίας. Πρέπει να σπάσουν τα μπλοκαρίσματα, να ανοίξει μια άλλη πορεία. Όσο απωθούνται αυτές οι βαθύτερες ανάγκες, δεν θα έρθουν καλύτερες μέρες για κανέναν. Η επόμενη μέρα είναι κι αυτή «σημαδεμένη», και η προσαρμοστικότητα δεν μπορεί να περιμένει να σωθεί σε μια καρότσα αγροτικού ελλείψει ασθενοφόρων.
