Πριν από μια δεκαετία, οι φοιτητές που εργάζονταν ήταν, όχι για να βγάλουν τα προς το ζην, αλλά για το «κάτι παραπάνω» στο χαρτζιλίκι τους. Η κατάσταση, όμως, έχει αλλάξει. Όλο και περισσότεροι σήμερα εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους, είτε για να συμπληρώσουν τα έξοδα στο ενοίκιο και τους λογαριασμούς, είτε για να μπορέσουν να έχουν κάποιο εισόδημα, αφού η οικονομική κατάσταση της οικογένειας δεν αφήνει περιθώριο για «χαρτζιλίκια».
Οι δουλειές που οι φοιτητές κάνουν, είναι λίγο-πολύ οι ίδιες· αυτές του ποδαριού και στην πλειοψηφία τους δεν έχουν καμία σχέση με το αντικείμενο σπουδών τους. Δουλειές για ευέλικτους, με χαμηλό εισόδημα, χωρίς ασφάλιση και δικαιώματα. Οι «αόρατοι» φοιτητές αναγκάζονται να εργάζονται ως σερβιτόροι, σε αποθήκες σούπερ-μάρκετ, ως ντελιβεράδες ή σε τηλεφωνικά κέντρα δημόσιων και ιδιωτικών εταιριών.
Είναι σαν να είναι αυτές οι δουλειές «θεσμοθετημένες» για αυτούς, αφού το ευέλικτο ωράριο και το προσωρινό αυτών των εργασιών μοιάζουν, αρχικά, βολικά για πολλούς φοιτητές. Οι συνθήκες εργασίας, όμως, ανατρέπουν μετά από λίγο καιρό αυτήν την εικόνα.
«Στην αρχή πήγαμε να δουλέψουμε μ’ ένα φίλο μου στο τηλεφωνικό κέντρο ιδιωτικής εταιρίας, με σκοπό να βγάλουμε κάποια χρήματα για τις καλοκαιρινές μας διακοπές που πλησίαζαν», λέει ο Σωτήρης, φοιτητής στην Πάντειο.
Στην ερώτηση πόσο καιρό έμεινε στην εταιρία, η απάντηση είναι αποκαλυπτική: «Έμεινα ένα μήνα μόνο. Εκεί δεν υπήρχε καθορισμένος μισθός ο οποίος να συμπληρώνεται από τα μπόνους, όπως έχω ακούσει από άλλες εταιρίες. Ο μισθός μας ήταν μόνο από ποσοστά, με το κομμάτι. Εμείς κάναμε τηλεφωνικές έρευνες και όσα περισσότερα τηλέφωνα έπαιρνες και συμπλήρωνες τα ερωτηματολόγια, ανάλογος ήταν και ο μισθός».
Όταν τον ρωτήσαμε πόσα χρήματα έβγαλε, τελικά, μας απάντησε ότι έβγαλε 337 ευρώ το μήνα, με τετράωρο ωράριο αλλά ουσιαστικά του έμειναν τα 37, αφού καθημερινά ξόδευε 10 ευρώ στο φαγητό και στα έξοδα της βενζίνης.
Οι συνθήκες εργασίας στα τηλεφωνικά κέντρα είναι εντατικοποιημένες και απόλυτα ελεγχόμενες. Στους χώρους εργασίας τοποθετούνται κάμερες, για να μπορούν οι «υπεύθυνοι» να παρακολουθούν την απόδοση των εργαζομένων, την ταχύτητα με την οποία δουλεύουν και να «προσέχουν» να μη «χαζεύουν». Το οργουελικό σκηνικό συνεχίζεται με τις παρακολουθήσεις στις συνομιλίες, μην τυχόν και κάνουν κανένα προσωπικό τηλέφωνο και χαθεί «πολύτιμος χρόνος» δουλειάς.
Ο ανταγωνισμός που προωθείται μέσα σε αυτούς τους χώρους επιβάλλεται ως ζωτικής σημασίας για τη συνέχεια της δουλειάς τού κάθε φοιτητή. Η ατομική αξιολόγηση της απόδοσης συμβάλλει στον ανταγωνισμό, αφού όποιος καταφέρει να πουλήσει τα περισσότερα πακέτα συνδρομής Ίντερνετ ή να συμπληρώσει, σε ελάχιστο χρόνο, τα πιο πολλά ερωτηματολόγια, λαμβάνει και το πριμ.
Αυτή η συνεχής εξατομίκευση και απομόνωση των εργαζομένων συμβάλλει στη διάσπαση της εργασιακής συλλογικότητας, με αποτέλεσμα να θεωρείται μάταιη η όποια διεκδίκηση δικαιωμάτων. Το ευέλικτο ωράριο και οι συχνές μεταθέσεις συμβάλλουν στην αποδυνάμωση των δεσμών αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων, κάνοντας δύσκολη την όποια συνεννόηση για κινητοποίηση και διεκδίκηση. Σημαντική παράμετρος στη μη διεκδίκηση «παίζει» το προσωρινό τού επαγγέλματος, ειδικά για τους φοιτητές, ελπίζοντας πως θα το υποστούν μόνο για όσο χρόνο είναι στη συγκεκριμένη δουλεία. Αυτή η λογική διαιωνίζει την ασφυκτική εργασιακή κατάσταση και συμπιέζει προς τα κάτω το σύνολο των εργαζομένων, μεταφέροντάς τη και σε άλλες εργασίες. Παρ’ όλα αυτά, είναι δυνατός ένας άλλος δρόμος διεκδίκησης και οργάνωσης των νέων εργαζομένων, όμως για αυτό θα αναφερθούμε σε επόμενο άρθρο μας.
Ξένια Πηρούνια
