του Κώστα Βενιζέλου*
Σε ομιχλώδες τοπίο προσέρχονται στη Νέα Υόρκη για επαφές οι εμπλεκόμενοι στο Κυπριακό. Την ερχόμενη εβδομάδα αναμένονται στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών έντονες διεργασίες και αλλεπάλληλες επαφές, η μπάλα ωστόσο βρίσκεται στα πόδια του γενικού γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος θα καθορίσει τα επόμενα βήματα. Ενώπιον του γενικού γραμματέα, που μέχρι στιγμής έχει προγραμματισμένες μόνο χωριστές συναντήσεις με τους Αναστασιάδη και Ακιντζί, θα υποβληθεί και η έκθεση της απεσταλμένης του, Τζέιν Χολ Λουτ, που ολοκλήρωσε τις επαφές της με όλους τους εμπλεκόμενους, σε Αθήνα, Λευκωσία, Άγκυρα, Βρυξέλλες και Λονδίνο.
Ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Οργανισμού θα αποφασίσει κατά πόσο θα συγκαλέσει συνομιλίες ή θα παραπέμψει τους εμπλεκόμενους σε μια περίοδο προετοιμασίας. Είναι, πάντως, ξεκάθαρο πως εάν και εφόσον ξεκινήσουν συζητήσεις, είτε αμέσως είτε αργότερα, η βάση θα είναι το γνωστό πλαίσιο Γκουτέρες. Ένα πλαίσιο το οποίο, πέραν από τα κενά και τις ασάφειές του, περιέχει και ρυθμίσεις άκρως δυσλειτουργικές.
Στόχος του Γενικού Γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού είναι η επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας επί του πλαισίου του. Δηλαδή μια δεσμευτική ενδιάμεση λύση. Ο Νίκος Αναστασιάδης, πιεζόμενος από το κόμμα του, τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, δεν αποκλείεται να πέσει στην παγίδα μιας νέας διαδικασίας με περιορισμένες προοπτικές επιτυχίας. Παρουσιάζεται προβληματισμένος με τις προοπτικές, είναι όμως αμφίβολο κατά πόσο θα αντέξει τις πιέσεις, εντός και εκτός Κύπρου.
Αντιφατική Λευκωσία
Είναι προφανές πως ενώ η Λευκωσία προβαίνει σε στρατηγικής σημασίας ανοίγματα στην περιοχή, την ίδια ώρα στο Κυπριακό παρουσιάζεται εγκλωβισμένη σε αδιέξοδες πορείες. Σε διαδικασίες που δεν οδηγούν πουθενά, ενώ η βάση και το περιεχόμενο των συζητήσεων διαμορφώνουν ένα πλαίσιο μη λειτουργικό, το οποίο δεν θα αντέξει στον χρόνο. Αυτό δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ως αντιφατικό και αδιέξοδο. Κοντολογίς, δεν συμβαδίζουν τα γεωστρατηγικά ανοίγματα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με το περιεχόμενο των συζητήσεων στο Κυπριακό, με την αποδοχή της Διζωνικής Ομοσπονδίας.
Στην αντίπερα όχθη, η Τουρκία δεν έχει ως προτεραιότητά της το Κυπριακό. Επιλέγει, ωστόσο, την οδό των εντάσεων από το Αιγαίο μέχρι και την Κύπρο, σε μια προσπάθεια ματαίωσης των ενεργειακών σχεδιασμών και επιβολής των σχεδιασμών της. Τον πλήρη έλεγχο της Κύπρου και την φιλανδοποίηση της Ελλάδος.
Πόσο θα τεντώσει το σχοινί η Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο, αυτό θα διαφανεί στη συνέχεια, όταν θα αρχίσουν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ. Η Λευκωσία ανησυχεί, πάντως, για την τουρκική αντίδραση και ενόψει τούτου επιχειρεί να διαμορφώσει μια ομπρέλα προστασίας μέσα από συνεργασίες. Έχει επενδύσει, μαζί με την Ελλάδα στις λεγόμενες τριμερείς συνεργασίες με χώρες της περιοχής.
Τα επόμενα βήματα
Τι έχουν γίνει και ποια τα επόμενα βήματα στο πεδίο των συνεργασιών;
- Διεύρυνση συνεργασιών. Διατηρώντας ως βασικό πυλώνα τις τριμερείς, σε αυτές θα συμμετάσχουν ad hoc κι άλλες χώρες, για χωριστά ζητήματα. Όπως, για παράδειγμα, στον σχηματισμό Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ για τα ενεργειακά θα προστεθεί και η Ιταλία. Για θέματα τρομοκρατίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες.
- Θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, τετραμερής συνάντηση Ελλάδος, Κύπρου, Αιγύπτου και Γαλλίας.
- Η Λευκωσία έχει προτείνει –και τυγχάνει θετικής υποδοχής– τη δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης και εφαρμογής αποφάσεων που θα αφορούν τα όσα υιοθετούνται στο επίπεδο των τριμερών συνεργασιών. Η γραμματεία του μηχανισμού να εδρεύει στη Λευκωσία, στο υπουργείο Εξωτερικών, και σε αυτόν να εμπλέκονται, με τοποθέτηση λειτουργών, όλες οι χώρες που μετέχουν στις τριμερείς.
- Αναμένεται να υπογραφεί τέλος του χρόνου συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed. Θα υπογραφεί από Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και Ιταλία, στην παρουσία και την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για ένα δύσκολο και περίπλοκο έργο, το οποίο εκτός των άλλων θα έχει ψηλό κόστος.
- Την περασμένη Τετάρτη υπογράφηκε στη Λευκωσία η πρώτη διακρατική συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου για κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Η Κύπρος θα πωλεί αέριο στην Αίγυπτο.
Είναι σαφές πως ισχυροί παίκτες της διεθνούς σκακιέρας θεωρούν πως η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να εξελιχθεί σε ενεργειακή δύναμη. Επενδύουν σε αυτό και ευελπιστούν πως μπορούν να διαμορφώσουν τις κατάλληλες συνθήκες για να καταστεί εφικτός αυτός σχεδιασμός. Σε αυτό τον σχεδιασμό, όμως, βλέπουν πως η Τουρκία, με την επιθετικότητά της κατά της Κύπρου, προκαλεί προβλήματα και επηρεάζονται τα συμφέροντά τους. Γι’ αυτό και δεν επιθυμούν την πρόκληση οποιωνδήποτε προβλημάτων και ακραίων ενεργειών.
* Ο Κώστας Βενιζέλος είναι Κύπριος δημοσιογράφος
