Τα δεδομένα πιέζουν για εκτιμήσεις και προσανατολισμό. Του Δημήτρη Υφαντή
Οι πολιτικοί κύκλοι της περιόδου των Μνημονίων αποδείχτηκαν σύντομοι, πυκνοί, επάλληλοι. Κι ίσως δεν είναι ακριβώς πολιτικοί κύκλοι. Γιατί όσα επωάζονται, όχι μονοσήμαντα, στο κοινωνικό σώμα των συνειδήσεων και των συμπεριφορών μπολιάζουν και σημαδεύουν την πολιτική σκηνή με απροσδόκητα αποτελέσματα. Η αίσθηση ότι μπαίνουμε σε νέα φάση προκύπτει από ποικίλες, δεσπόζουσες και υποβόσκουσες πλευρές και διαστάσεις. Πρέπει να το αναγνωρίσουμε, να το «διαβάσουμε» και να προσανατολιστούμε στο νέο τοπίο. Η υπερψήφιση του τρίτου Μνημονίου και η επικύρωση της δανειακής δόσης έχουν τροποποιήσει τα επίμαχα της πολιτικής αντιπαράθεσης. Δεν είναι μόνο προπαγανδιστικό εύρημα το success story, στο οποίο επενδύει ο Α. Σαμαράς. Συγκεντρώνονται εδώ πιο θεμελιώδεις όροι, που αφορούν το διαμοιρασμό της χώρας μεταξύ των ξένων μνηστήρων, τις ανακατατάξεις μεταξύ των εγχώριων κέντρων διαπλοκής μαζί με την ανατίναξη του εργασιακού τοπίου και τις σαρωτικές ανατροπές σε συνεκτικούς αρμούς του «κοινωνικού συμβολαίου» της μεταπολίτευσης.
Εκτιμήσεις και κινήσεις μεγάλων ξένων χρηματιστηριακών οίκων αξιολόγησης και επενδυτικών κεφαλαίων συνάδουν με την αλλαγή του κλίματος. Το βαρύ πυροβολικό του «λόμπι της δραχμής» κατά του ΣΥΡΙΖΑ αποσύρεται κι υλοποιείται μία στρατηγική και αντίστοιχη ρητορική επαγγελίας της ανάπτυξης, μέσω των αδήριτων μεταρρυθμίσεων. Εδώ βρίσκει έδαφος η κλιμακούμενη ένταση, με πεδίο δοκιμών και εφαλτήριο τον αντιεξουσιαστικό χώρο που οι κυβερνητικοί επιτελείς έχουν προϋπολογίσει ως «αδύναμο και προβλέψιμο στόχο». Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει αρχικά να «ζωγραφιστεί» ως δύναμη ανομίας και να πιεστεί σε δηλώσεις νομιμοφροσύνης στο καθεστώς. Κάθε κοινωνική αντίσταση θα απομονώνεται και θα αντιμετωπίζεται ως απειλή για την ομαλότητα και την εθνική προσπάθεια.
Παράλληλα επιχειρείται η ανασυγκρότηση του πολιτικού τόξου του Μνημονίου. Η ευθυγράμμιση των κυβερνητικών εταίρων συγκυριακά επιτυγχάνεται και μάλιστα θορυβωδώς, όπως φάνηκε στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ. Η ανασύνθεση του αστικού μπλοκ στα πρότυπα ενός «ευρωπαϊκού συναγερμού» αιωρείται, καθώς συνωθούνται ποικίλες «συνιστώσες» της παλιάς και της νέας διαπλοκής. Η επιβολή του καθεστώτος της γερμανικής -κατά βάση- επιτροπείας, διαμορφώνει καθοριστικά τους νέους συσχετισμούς. Πατενταρισμένοι υπηρέτες, εσχάτως εμφανίζονται ως φορείς του… «νέου» με πολιτικά σχήματα – σφραγίδες στα θολά νερά του νεοφιλελεύθερου μεσαίου χώρου.
Συνταγματικές αλλαγές σχεδιάζονται άμεσα, μετατοπίζοντας του κέντρου βάρους από τα Μνημόνια, ως ανταπόκριση στο λαϊκό αίτημα για τομές στο πολιτικό σύστημα, την ίδια στιγμή που, αναλόγως της «θερμοκρασίας» των κοινωνικών σταθερών, εξιλαστήρια θύματα τύπου Παπακωσταντίνου θα ρίχνονται στην καθαρτήρια πυρά.
Τίποτα από όλα αυτά δεν συνεπάγεται την παραμικρή αλλαγή στην καθημερινή φρίκη. Πολλά, όμως, μαρτυρούν μία υποχώρηση των εξεγερσιακών διαθέσεων, μία προσαρμογή του διάχυτου ριζοσπαστισμού σε δειλές προσδοκίες μιας «ρεαλιστικής» ανάσχεσης της κατηφόρας. Ο αγώνας μάλλον «δεν… συνεχίζεται» -τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που ξεδιπλώθηκε το προηγούμενο διάστημα. Η προσδοκία ενός ορατού διεξόδου, που εξέφρασε ο ΣΥΡΙΖΑ στην προηγούμενη φάση αδυνατίζει. Κι αναβαθμίζονται ξανά καθολικές αντι–πολιτικές τάσεις.
Αν κάτι θα έπρεπε να είχε εμπεδωθεί ως η μόνη στέρεα πεποίθηση, αυτό δεν είναι άλλο, από την κατάρρευση των ιδεοληψιών και των βεβαιοτήτων. Ακόμη και για όσους φαντάζουν ακλόνητοι, με τους σχεδιασμούς τους προς ώρας να επιβεβαιώνονται.
Να δούμε τις υπαρκτές αντίστροφες τάσεις της δραστικής ρευστότητας. Το φορτίο της οργής είναι υπαρκτό και έχει δυναμική, που δεν μπορεί εύκολα να μπει σε κανάλια πειθάρχησης. Η μαζική και μαχητική διαδήλωση του αντιεξουσιαστικού χώρου το περασμένο Σάββατο με το πανό «Είμαστε οι σταγόνες από την καταιγίδα που έρχεται» ήταν αναπάντεχη και έστειλε πολλά μηνύματα, για μία νεολαία που συμπιέζεται βάναυσα και έχει αντανακλαστικά αντίδρασης. Ο Δεκέμβρης του 2008 επανέρχεται, όχι μόνο μέσα από τις εμπρηστικές ανακοινώσεις των ακροδεξιών φωστήρων της Ν.Δ. Η νεολαιίστικη εξέγερση στοιχειώνει τις μνήμες των κυβερνητικών εταίρων. Ταυτόχρονα η προειδοποίηση του Μ. Γλέζου μέσα στη Βουλή για τις παρακρατικές συμμορίες «πάγωσε» ελαφρώς την εμφυλιοπολεμική αποχαλίνωση του πρωθυπουργικού επιτελείου.
Ανίχνευση οδικού χάρτη
Δεν είναι άδικη, τούτων όλων δοθέντων, η «ψυχολογία» που εδραιώνεται στο στρατόπεδο της αντίστασης. Η αμηχανία κυριαρχεί, ενώ η κινητικότητα σε επίπεδο ηγεσίας φαντάζει χωρίς συνεκτικότητα. Υπάρχει ένα έλλειμμα εκτιμήσεων και σχεδίου. Το πολιτικό κατεστημένο, αν και βαθύτατα πληγωμένο, απέδειξε πως έχει κατακτημένο απόθεμα πολιτικ ής πείρας, που του διασφαλίζει την ικανότητα να σχεδιάζει και να υλοποιεί. Ενδεχομένως κοντόθωροι και αδιέξοδοι υπολογισμοί, όμως με αποτελέσματα.
Δεν προκύπτει από πουθενά πως είναι αυτόματη η μεταγραφή της κοινωνικής αποσάθρωσης σε οργή αντίστασης και πολύ περισσότερο σε ορμή αλλαγής των πολιτικών συσχετισμών. Ο μετασχηματισμός του εκφρασμένου κοινωνικού ριζοσπαστισμού σε πολιτικό ρεύμα ανατροπής, αλλαγής και διεξόδου, αυτό είναι το πεδίο της αριστερής πολιτικής, δηλαδή το ρίζωμα στα πιεστικά ζητούμενα της κοινωνίας, που ασφυκτιά και συνάμα η προβολή των βημάτων και του περιεχομένου της διεξόδου, της μετάβασης σε ένα ξέφωτο για το λαό και τη χώρα χωρίς τα δεσμά του Μνημονίου, τη μπότα της επιτροπείας και τη σαπίλα του πολιτικού κατεστημένου.
Θα είναι οι πρωτοβουλίες που θα σταθούν στο πλάι όσων πλήττονται, η οργάνωση της αντίστασης και της αλληλεγγύης η καλύτερη απάντηση στην επίδειξη πυγμής της συγκυβέρνησης. Θα είναι η ώθηση σε όλους τους τομείς ενός πολύπλευρου δημιουργικού κινήματος για τη παραγωγική ανασυγκρότηση, που θα αποκαλύψει τον οδοστρωτήρα της σαμαρικής «ανάπτυξης» και τα θανάσιμα αδιέξοδα της δημοσιονομικής δικτατορίας, που επιβάλλει πανευρωπαϊκά το νέο σύμφωνο για το ευρώ.
Η παθητική αναμονή στο αντιπολιτευτικό άκρο του πολιτικού σκηνικού δεν παρέχει κανένα εχέγγυο ασφαλούς αφετηρίας για νέες αυτόματες εφορμήσεις. Τέτοιες μετεκλογικές βεβαιότητες ήδη διαψεύστηκαν, ακόμη κι όταν επένδυσαν στο μετεωρισμό της συγκυβέρνησης λίγο πριν την ψήφιση του Μνημονίου, όπως και τώρα με τη λίστα Λαγκάρντ. Το καθεστώς δεν χάνει την ευκαιρία να επιτεθεί με στόχο να υπονομεύσει τη δυναμική της Αριστεράς και ταυτόχρονα να την στριμώξει στα συστημικά καλούπια.
Η πρωτοβουλία κινήσεων θα πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να αλλάζει στρατόπεδο. Για να χαραχτεί όμως ο δρόμος της ανατροπής και της αλλαγής το κοινωνικό πεδίο πρέπει να χαρτογραφηθεί στις σταθερές του και στη ρευστότητά του. Το ουσιαστικό ζητούμενο έχει τεθεί κι έτσι έχει όλο και περισσότερες πιθανότητες να προσεγγιστεί και να αντιμετωπιστεί.
