Σε πείσμα όλων των αποπειρών της Δύσης να την ελέγξει, η Τεχεράνη κατάφερε τελικά να εδραιωθεί τα τελευταία χρόνια ως ενεργητική περιφερειακή δύναμη, ικανή να λειτουργεί εκτός των δυτικών ιμπεριαλιστικών πλαισίων. Αναπτύσσοντας τη δική της περιφερειακή στρατηγική, έστησε ένα σιιτικό τόξο που, μέσω Ιράκ και Συρίας, φτάνει στο Λίβανο – όπου η Χεζμπολά, με την αίγλη που της έδωσε μεταξύ άλλων η νίκη της επί των ισραηλινών εισβολέων, κατοχυρώθηκε ως εθνική δύναμη και ραχοκοκαλιά της Αντίστασης. Η παγίωση και αναγνώριση αυτού του συσχετισμού αντανακλάστηκε στην υπογραφή, από όλες τις βασικές δυτικές δυνάμεις, της διεθνούς πολυμερούς συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων και άρα την οξυγόνωση της πιεζόμενης ιρανικής οικονομίας – που τροφοδοτούσε διαρκώς μια λαϊκή δυσαρέσκεια στο εσωτερικό της χώρας.
Όμως ένα τμήμα του βορειοαμερικανικού κατεστημένου, και φυσικά και το Ισραήλ, δεν έστεργε να αποδεχθεί τα «τετελεσμένα». Δεν ήθελε κανέναν συμβιβασμό με το «Κακό». Κοιμόταν και ξυπνούσε με το όνειρο ισοπέδωσης της Τεχεράνης και εξάλειψης του ασύμβατου πολιτικού-οικονομικού μοντέλου αυτής της ανερχόμενης δύναμης. Η μονομερής καταγγελία της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν από τις ΗΠΑ (στην πραγματικότητα επρόκειτο για ντε φάκτο κατάργησή της, αφού απειλούνταν με κυρώσεις και οι δυτικές χώρες που τυχόν συνέχιζαν τις εμπορικές συναλλαγές με την Τεχεράνη) ήταν το πρώτο βήμα. Αυτό είχε οδυνηρές συνέπειες για την ιρανική οικονομία και κοινωνία, που υπόκεινταν το βάρος της ενίσχυσης του συριακού καθεστώτος για να αντιμετωπιστούν οι κάθε είδους τζιχαντιστές μισθοφόροι και η δυτική επέμβαση, και είχαν μόλις αρχίσει να ανασαίνουν χάρη στην αναζωογόνηση των εμπορικών συναλλαγών με τον υπόλοιπο κόσμο.
Όταν οι συσχετισμοί δυσκολεύουν, οι κανόνες καταργούνται
Γεγονός είναι ότι το ιρανικό καθεστώς και γενικότερα το σιιτικό τόξο αντιμετωπιζόταν και αντιμετωπίζεται ως κίνδυνος και εμπόδιο στην ευόδωση των δυτικών σχεδίων για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Κατά κάποιο τρόπο αποτελεί μια μεσανατολική «Βενεζουέλα», ένα ενοχλητικό αγκάθι σε μια γειτονιά όπου παλιά αλώνιζαν μόνες τους οι ΗΠΑ αλλά τώρα συνωστίζονται και στρογγυλοκάθονται πολλές μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις, με σχέδια που αυτονομούνται ή και αντιστρατεύονται αυτά των δυτικών πρωτευουσών. Πλέον το Ισραήλ (και, επικουρικά, η Σαουδική Αραβία) δεν αρκούν για να αποτραπούν εξελίξεις αρνητικές, έως και ταπεινωτικές, για την Ουάσιγκτον. Η σχετική αυτονόμηση του έτερου παραδοσιακού χωροφύλακα των ιμπεριαλιστών, της ερντογανικής Τουρκίας, υποχρεώνει τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους σε κινήσεις που θα διασφαλίσουν ότι αυτή η υπερφιλόδοξη πλέον επεκτατική δύναμη θα παραμείνει στη «σωστή» πλευρά. Γι’ αυτό και όταν ο Ερντογάν δηλώνει εμφατικά ότι θέλει ένα νέο χαλιφάτο, όταν απλώνεται μέχρι τη Λιβύη και διεκδικεί τη μεσογειακή «Γαλάζια Πατρίδα» του, δείχνουν μια απεριόριστη ντε φάκτο κατανόηση. Όπως εξάλλου κάνει και ο έτερος πόλος, η Ρωσία…
Το Ιράν αποτελεί μια μεσανατολική «Βενεζουέλα», ένα ενοχλητικό αγκάθι σε μια γειτονιά όπου παλιά αλώνιζαν μόνες τους οι ΗΠΑ αλλά τώρα συνωστίζονται και στρογγυλοκάθονται πολλές μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις, με σχέδια που αυτονομούνται ή και αντιστρατεύονται αυτά των δυτικών πρωτευουσών
Στο φόντο αυτό ήρθε η γκανγκστερική εκτέλεση του Σουλεϊμανί, που ακολουθήθηκε από ένα ξέσπασμα παλιού καλού ρατσισμού των… πολιτισμικά ανώτερων λευκών ιμπεριαλιστών: «λυσσασμένο σκυλί», «ισλαμοφασίστας» κ.ο.κ. (πας μη συμμορφούμενος με την Δύση αποκαλείται πλέον έτσι, και δεν είναι ο πάντα αθυρόστομος Τραμπ που πρωτοστατεί σ’ αυτό). Με αυτή την ενέργεια δηλώθηκε προς άπαντες ότι δεν υπάρχουν κανόνες και όρια, και διατρανώθηκε η απαλλαγή των… αυτοπροσδιορισμένα φιλελεύθερων ΗΠΑ από τους περιορισμούς του διεθνούς δικαίου. Ούτε ΟΗΕ υπάρχει και άλλα παρεμφερή κατάλοιπα μιας προηγούμενης εποχής, όπου οι επιλεκτικές δολοφονίες γίνονταν κατά προτίμηση ανώνυμα ή βαφτίζονταν «λάθος», «υπερβάλλων ζήλος» κ.λπ. (μόνο το Ισραήλ διεκδικούσε ευθαρσώς και βέβαια εκ του ασφαλούς την πατρότητα της πάγιας παραβίασης κάθε κανόνα…).
Ιρανική συσπείρωση και σημάδια προσωρινής εκτόνωσης
Όμως κάθε ενέργεια έχει συνέπειες, και φαίνεται ότι τα κομπιούτερ και οι δεξαμενές σκέψης των Δυτικών δεν τις υπολογίζουν πάντα σωστά. Η εκτέλεση του ικανού και λαοφιλούς στρατηγού γέννησε μια πρωτοφανή συσπείρωση των Ιρανών – τέτοια που «εξανάγκασε» την ηγεσία τους να απαντήσει –ίσως πιο άμεσα και πιο δυναμικά απ’ ό,τι αρχικά σχεδίαζε– εξαπολύοντας πυραυλική επίθεση εναντίον δύο στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στο Ιράκ. Από αυτήν την άποψη, ο γκανγκστερισμός της Ουάσιγκτον αποδείχθηκε λιγότερο πλήγμα και περισσότερο δώρο για το ιρανικό καθεστώς, σε μια στιγμή που αντιμετώπιζε αναταραχή στο εσωτερικό και πιέσεις σε όλη την έκταση του σιιτικού τόξου (Ιράκ, Συρία, Λίβανος).
Τώρα φαίνεται ότι ο πόλεμος επιστρέφει, προσωρινά τουλάχιστον, στο επικοινωνιακό επίπεδο. Οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες του αιματηρού μπρα ντε φερ είναι άγνωστες (είπαμε, οι σχεδιασμοί επί χάρτου δεν επιβεβαιώνονται πάντα), αλλά και οι δύο πλευρές καθιστούν σαφές ότι δεν θέλουν γενικευμένη σύγκρουση. Σε μια παρόμοια παραίνεση προβαίνουν και οι υπόλοιπες διεθνείς και περιφερειακές δυνάμεις (ακόμη κι από τους Δυτικούς, μόνο ο προβοκάτορας Νετανιάχου και ο Μητσοτάκης, αυτός αποκτώντας χωρίς κέρδος κέρατα, έσπευσαν να χειροκροτήσουν και να στηρίξουν την «τιμωρία»). Λειτουργούν δηλαδή ακόμη κάποιες δικλείδες ασφαλείας που αποτρέπουν ως τώρα το «αναπότρεπτο» μιας κλιμάκωσης – το ίδιο έγινε εξάλλου και στην βορειοκορεατική περίπτωση. Δικλείδες που οπωσδήποτε εμποδίζουν μέχρι στιγμής, παρόλο που επεκτείνεται το θέατρο των «επιχειρήσεων», ένα γενικό άρπαγμα με άμεση αντιπαράθεση των «μεγάλων».
Για την ώρα λοιπόν, αφού εκτοξεύτηκαν όσοι πύραυλοι «μπορούσαν» να εκτοξευτούν, τα παζάρια, οι αμοιβαίοι εκβιασμοί και πιέσεις (τελευταίο επεισόδιο η υπόθεση της πτώσης του ουκρανικού αεροσκάφους), οι ρητές και άρρητες εκεχειρίες επανέρχονται στο προσκήνιο. Οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές των τελευταίων εξελίξεων ανταλλάσσουν όχι μόνο απειλές αντεκδίκησης, αλλά και μηνύματα αποφυγής της κλιμάκωσης. Οι Ιρανοί κατανοούν ότι μια γενίκευση της σύγκρουσης μπορεί να τους ρίξει δεκαετίες πίσω, και οι Αμερικανοί ότι ναι μεν μπορούν να το κάνουν, αλλά αυτό θα μετατρέψει σε κόλαση –και για τους ίδιους– όλη τη Μέση Ανατολή. Αυτό που μένει είναι η εικόνα μιας Αμερικής σπασμωδικής και απρόθυμης (ή ανήμπορης;) να το πάει «μέχρι τέλους», και εκατομμυρίων Ιρανών να συνωστίζονται μέχρι τσαλαπατήματος για να καταστήσουν σαφές ότι δεν είναι συμμορφώσιμοι…
Αυτοπροσδιορισμοί και νεολογισμοί
Οι αυτοπροσδιορισμοί και οι νεολογισμοί είναι της μόδας στην εποχή μας. Επέχουν μάλιστα θέση νόμων: όποιος τους αμφισβητεί είναι ύποπτος και αναχρονιστής, άρα εκτός (δυτικής) νομιμότητας και υποψήφιος για δρακόντεια τιμωρία. Η Δύση λοιπόν αυτοπροσδιορίζεται ως μοναδικός φορέας της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της ευτυχίας που φέρνει η ελεύθερη αγορά. Όσοι δεν ευθυγραμμίζονται με το «οικουμενικό» μοντέλο της –δηλαδή η πλειοψηφία του πλανήτη– είναι εμπόδια στην περαιτέρω πρόοδο. Οπότε είναι νόμιμο και ηθικό να «εκπολιτισθούν» με όλα τα μέσα. Η ματιά αυτή ήταν πάντα βέβαια ολίγον αλλήθωρη: για παράδειγμα το πλέον σκοταδιστικό, απολυταρχικό κράτος του κόσμου, η Σαουδική Αραβία, δεν μπαίνει στο στόχαστρο. Εκεί είναι καλώς καμωμένοι οι φερετζέδες, οι αποκεφαλισμοί και γενικώς όλοι οι μεσαιωνικοί κανόνες…
Το Ιράν, από την άλλη, συγκεντρώνει εδώ και δεκαετίες το μίσος της αυτοπροσδιορισμένα δημοκρατικής και φιλελεύθερης Δύσης, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ – στο φαντασιακό των οποίων, βοηθούντος και του ισραηλινού λόμπι, αποτελεί το Απόλυτο Κακό. Κάθε τρόπος χρησιμοποιήθηκε για να καμφθεί: επίθεση του Ιράκ και πολύχρονος αιματηρός πόλεμος (τότε ο Σαντάμ ήταν καλός και εξοπλίζονταν από τη Δύση μπας και βγάλει το φίδι από την τρύπα για λογαριασμό της), αλλεπάλληλα εμπάργκο, σαμποτάζ και στήσιμο μιας διεθνούς υγειονομικής ζώνης για την απομόνωσή του. Αλλά το Ιράν, μια μεγάλη και ιστορική χώρα στην οποία η εξουσία κατέληξε στο σιιτικό ρεύμα μετά την «απαλλαγή» από τις υπόλοιπες δυνάμεις που πήραν μέρος στην Επανάσταση του 1979 εναντίον του φιλοαμερικανού Σάχη, δεν κάμφθηκε. Η συνέχεια περιγράφεται στο διπλανό κείμενο…
Περί νεολογισμών τώρα: η δολοφονία ενός υψηλόβαθμου κρατικού αξιωματούχου στο έδαφος τρίτης χώρας από πυραύλους της αυτοπροσδιορισμένα δημοκρατικής και φιλελεύθερης Δύσης, συνοδευόμενη από πρωτοφανείς χουλιγκάνικους πανηγυρισμούς των πολιτισμένων εκτελεστών, έγινε, λέει, για να προληφθεί «επικείμενη επίθεση». Το κουρέλιασμα δηλαδή κάθε έννοιας διεθνούς νομιμότητας δικαιολογείται από έναν νεολογισμό που εφευρέθηκε στα μπούνκερ του ισραηλινού κατοχικού κράτους για να περιγράψει φανταστικές υποθέσεις, και έκτοτε χρησιμοποιείται διεθνώς. Καμία απόδειξη δεν χρειάζεται, ούτε έστω μια ένδειξη πρόθεσης ότι κάτι ετοιμάζει ο αντίπαλος: αρκεί από μόνος του ο όρος «επικείμενη επίθεση», έτσι, γενικώς και αορίστως, για να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου. Κακά ξεμπερδέματα…
