Που οφείλεται η έκρηξη κρουσμάτων στην Ελλάδα; Του Χριστόδουλου Δολαψάκη
Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS. Εκείνη την ημέρα, όποιος κάνει βόλτα στο κέντρο της Αθήνας θα συναντήσει χαμογελαστά πρόσωπα που φορώντας μία κόκκινη κορδέλα στο πέτο, θα μοιράζουν δωρεάν προφυλακτικά στους περαστικούς, οι οποίοι μάλλον θα αντιμετωπίσουν το γεγονός ως ένα happening σκεφτόμενοι «μακριά από μας»…
Στην Ελλάδα το AIDS και ο ιός HIV που το προκαλεί, εξακολουθούν εν πολλοίς να αντιμετωπίζονται ως κατάρα, ως μίασμα, αλλά και ως τιμωρία, αφού οι πάσχοντες θεωρούνται «της γης οι κολασμένοι»: ομοφυλόφιλοι, τοξικομανείς, ιερόδουλες… Το AIDS είναι επιμελώς κρυμμένο πίσω από μια κουρτίνα. Το κράτος και τα ΜΜΕ μετακινούν αυτήν την κουρτίνα μόνο για να ενισχύσουν την κοινωνική απομόνωση των πασχόντων και να μεγεθύνουν την άγνοια και τον ρατσισμό απέναντί τους.
Η έκθεση του ΠΟΥ για την Ελλάδα
Τις τελευταίες ημέρες η κουρτίνα μετακινήθηκε και πάλι. Αφορμή υπήρξε μία έκθεση του ΠΟΥ τον Οκτώβριο για την κατάσταση της Υγείας στην Ευρώπη, όπου αναφέρεται ότι στην Ελλάδα «τα περιστατικά HIV και χρήσης ηρωίνης έχουν αυξηθεί σημαντικά, με το 50% περίπου των νέων κρουσμάτων HIV να οφείλονται σε εκούσια αυτο-μόλυνση, ώστε οι πάσχοντες να λάβουν το επίδομα των 700 ευρώ μηνιαίως και να έχουν γρηγορότερη πρόσβαση στα προγράμματα υποκατάστασης». Η έκθεση αρχικά δεν πήρε δημοσιότητα. Όμως στις 2 Νοεμβρίου το θέμα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό New Scientist και από εκεί έγινε πρώτο θέμα στα ΜΜΕ παγκοσμίως: «Απελπισμένοι Έλληνες μολύνονται εκούσια με HIV!».
Ο σάλος που προκλήθηκε και οι επίμονες ερωτήσεις προς τον ΠΟΥ εκ μέρους των δημοσιογράφων του Press Project και άλλων ευαισθητοποιημένων στο θέμα, είχαν ως αποτέλεσμα ο ΠΟΥ να εκδώσει διορθωτική ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι «η εκούσια μόλυνση με HIV αφορά ελάχιστες ανέκδοτες αναφορές. Το σωστό είναι ότι το 50% των νέων κρουσμάτων HIV αφορούν χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών», «το λάθος έγινε κατά τη διόρθωση του κειμένου». Όμως η ζημιά είχε γίνει. Tο συμπέρασμα προφανές: Για την αύξηση των κρουσμάτων HIV στην Ελλάδα φταίνε οι ίδιοι οι πάσχοντες…
Στις 26 Νοεμβρίου –ένα μήνα μετά τη δημοσίευση της έκθεσης!- το ελληνικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) εκδίδει δελτίο τύπου στο οποίο με περισσό θράσος αναφέρει ότι «έπειτα από παρέμβασή του» ο ΠΟΥ αναγνώρισε το λάθος του, ότι «ο ΠΟΥ χαιρετίζει τις δράσεις για τον περιορισμό της επιδημίας» και ότι «αυτές οι δράσεις έχουν οδηγήσει σε ενδείξεις σαφούς μείωσης των κρουσμάτων»… (φυσικά ο ΠΟΥ στο κείμενό του χαιρετίζει «τις προσπάθειες κατανόησης του φαινομένου», ενώ ενδείξεις σαφούς μείωσης δεν προέρχονται από πουθενά). Όλα αυτά δεν απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ. Τα στοιχεία της έκθεσης για τη δραματική αύξηση των αυτοκτονιών, της ανεργίας, της παιδικής φτώχειας, τη συσχέτιση ανεργίας και αρρώστιας, η κριτική για τις περικοπές κοινωνικών παροχών χαλάνε το success story…
Η πραγματική κατάσταση
Ας δούμε όμως τι γίνεται στην Ελλάδα με το AIDS σήμερα. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2013 έχουν καταγραφεί 13.496 περιστατικά HIV και 2.380 θάνατοι, αλλά τα πραγματικά νούμερα είναι μεγαλύτερα, αφού η καταγραφή προϋποθέτει πρόσβαση στις υπηρεσίες Υγείας. Μέχρι το 2010 η πλειοψηφία των νέων περιπτώσεων HIV αφορούσε ομοφυλόφιλους άνδρες, ενώ οι περιπτώσεις χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών ήταν το 1.5-4.5% Όμως από το 2011 παρατηρήθηκε μία έκρηξη τόσο νέων περιστατικών HIV όσο και των κρουσμάτων σε χρήστες: Το 2011 το 27% των νέων κρουσμάτων αφορά χρήστες, το 2012 το ποσοστό φτάνει το 45%, ενώ αυτή η τάση παγιώνεται. Επομένως πρόκειται πραγματικά για την εμφάνιση επιδημίας HIV στους χρήστες ιδίως στην Αθήνα… Πού οφείλεται αυτό;
Τον Ιούνιο του 2011 μία επιτροπή ειδικών συντάσσει έκθεση στην οποία για πρώτη φορά αναφέρεται ότι «κάποιοι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών μολύνονται εκουσίως ώστε να λάβουν το επίδομα και να μπουν κατ΄ εξαίρεση σε πρόγραμμα αποκατάστασης». Η επιτροπή ασκεί κριτική στη διαρκή αστυνομική παρουσία στο κέντρο της Αθήνας και στις επιχειρήσεις-«σκούπα» που απομακρύνουν τους χρήστες από τα στέκια τους, κάνοντας δύσκολη τη δουλειά των «προγραμμάτων δρόμου», μέσω των οποίων γίνεται ενημέρωση και μοίρασμα προφυλακτικών και αποστειρωμένων υλικών χρήσης ουσιών. Επίσης περιγράφεται η έλλειψη πόρων, ο τραγικός χρόνος αναμονής για να μπει ένας χρήστης σε πρόγραμμα αποκατάστασης (3-4 χρόνια) και οι επιπτώσεις της κρίσης στην κατάσταση και τη συμπεριφορά των χρηστών.
Τον Οκτώβριο του 2011 δημοσιεύεται στο Lancet ένα άρθρο στο οποίο επαναλαμβάνονται οι αναφορές για εκούσια μόλυνση των χρηστών και αναφέρεται ότι οι περικοπές έχουν οδηγήσει στην απώλεια του 1/3 των προγραμμάτων δρόμου, ενώ το 85% των χρηστών στην Αθήνα δεν είναι σε πρόγραμμα αποκατάστασης. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, ο τότε υπουργός Υγείας Λοβέρδος αναφέρει στον ΟΗΕ ότι για την αύξηση των κρουσμάτων HIV ευθύνονται οι ιερόδουλες από την Αφρική. Το Νοέμβριο κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου για το AIDS, ο ιατρός Μάριος Λαζανάς –σημερινό μέλος του ΔΣ του ΚΕΕΛΠΝΟ που έπεσε από τα σύννεφα με την έκθεση του ΠΟΥ- λέει στους δημοσιογράφους: «Ξέρετε ότι υπάρχουν τοξικομανείς οι οποίοι επιθυμούν να κολλήσουν AIDS για να πάρουν το επίδομα;»
Την 1η Απριλίου 2012 δημοσιεύεται η περίφημη υγειονομική διάταξη (την οποία φρόντισε να επαναφέρει σε ισχύ ο Άδωνις μόλις ανέλαβε καθήκοντα υπουργού) που επιτρέπει την καταναγκαστική εξέταση για HIV. Στο τέλος του μήνα, λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, εξαπολύεται πογκρόμ: Εκατοντάδες χρήστριες υποβλήθηκαν καταναγκαστικά σε εξέταση για HIV με τη συνδρομή γιατρών του ΚΕΕΛΠΝΟ και τη συνοδεία κραυγών των ΜΜΕ. Οι ανευρεθείσες 26 οροθετικές γυναίκες διαπομπεύονται δημοσίως και διώκονται για βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη. Η οργάνωση του ΟΗΕ για το AIDS εγκαλεί την ελληνική κυβέρνηση για τις πρακτικές της, την ίδια στιγμή που οι γιατροί του ΚΕΕΛΠΝΟ τριγυρνάνε στα κανάλια λέγοντας ότι «θα εξεταστεί και το τελευταίο εκδιδόμενο άτομο». (Αυτήν την τραγική ιστορία αφηγείται το ντοκιμαντέρ Ruins/Ερείπια της Ζωής Μαυρουδή, το οποίο θα προβληθεί διαδικτυακά την 1η Δεκεμβρίου από το ert open).
Το «φυσικό πείραμα»
Αυτόν το μήνα δημοσιεύτηκε άρθρο το οποίο σαφώς συνδέει την επιδημία HIV στους χρήστες με την κρίση στην Ελλάδα, καταλήγοντας ότι «η έκρηξη των κρουσμάτων HIV μπορεί να ειδωθεί ως ένα φυσικό πείραμα, το οποίο δείχνει με ποιον τρόπο απόμακρες αιτίες όπως η οικονομική κρίση βλάπτουν τη δημόσια Υγεία…».
Η 1η Δεκεμβρίου βρίσκει λοιπόν την Ελλάδα αντιμέτωπη με μια αύξηση κρουσμάτων HIV, αλλά το κράτος θέλει να το κρύψει πίσω από την κουρτίνα. Παρουσιάζουν το AIDS ως υγειονομική βόμβα (τα ΜΜΕ έλεγαν ότι οι ιερόδουλες σπέρνουν το θάνατο), το εξισώνουν –μέσω της υγειονομικής διάταξης- με τη λέπρα, την πανούκλα, τη χολέρα, τη φυματίωση (οι αστυνομικοί που συνόδευαν τις 26 οροθετικές γυναίκες φορούσαν γάντια και μάσκα, λες και το AIDS μεταδίδεται όπως το κρυολόγημα), ρίχνουν την ευθύνη στους πάσχοντες, ποινικοποιούν την ασθένεια και τους μετατρέπουν σε εχθρούς της «καθαρής» κοινωνίας που κινδυνεύει να «μολυνθεί». Πρακτικές που είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι διογκώνουν το πρόβλημα.
Ταυτόχρονα, περικόπτουν δαπάνες και προσωπικό σε νοσοκομεία, ιδρύματα και μονάδες αποκατάστασης. Σπέρνουν τη φτώχεια, την ανεργία και την απελπισία. Έχει αποδειχθεί ότι «μεγάλα γεγονότα», όπως είναι η οικονομική κρίση, συνοδεύονται από αύξηση των κρουσμάτων HIV: Η φτώχεια, η ανεργία, η έλλειψη στέγης και οικογενειακής υποστήριξης οδηγεί στην υιοθέτηση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου για την αύξηση και εξάπλωση των κρουσμάτων HIV: Συγχρωτισμός, κοινή χρήση συριγγών, πορνεία, σεξ χωρίς προφυλάξεις.
Σήμερα, 30 χρόνια μετά την ανακάλυψη του ιού, 34 εκατομμύρια άνθρωποι είναι οροθετικοί. Στην Υποσαχάρια Αφρική η επίπτωση του HIV στους ενήλικες φτάνει το 30%. Την ίδια στιγμή που η επιστήμη έχει κάνει πολύ σημαντικά βήματα στη θεραπεία, λιγότερο από το 25% των οροθετικών έχουν πρόσβαση σε αυτήν. Οι περίπου 25.000 χρήστες ναρκωτικών στην Ελλάδα είναι αντιμέτωποι με μια πολιτική που συνδυάζει τη δολοφονία και τον κυνισμό.
Ας μην κλείνουμε τα μάτια, ας τραβήξουμε εμείς την κουρτίνα για να δούμε την αλήθεια, για να φανερώσουμε τους ενόχους…
* Ο Χρ. Δολαψάκης είναι γιατρός-παθολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο Ιεράπετρας
Πηγές
Η έκθεση του ΠΟΥ https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-policy/health-2020-the-european-policy-for-health-and-well-being/the-evidence/review-of-social-determinants-and-the-health-divide-in-the-who-european-region.-final-report
Ρεπορταζ του The Press Project https://www.thepressproject.net/article/51860/WHO-Fail-Claim-that-50-of-new-Greek-HIV-infections-self-inflicted-for-benefits-totally-false
Η διορθωτική ανακοίνωση του ΠΟΥ. https://www.euro.who.int/en/health-topics/communicable-diseases/hivaids/news/news/2013/11/correction-to-hiv-case-study-in-greece-featured-in-whoeurope-report-on-social-determinants-of-health
Health effects of financial crisis: omens of a Greek tragedy. The Lancet. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(11)61556-0/fulltext
HIV-1 outbreak among injecting drug users in Greece, 2011: a preliminary report. Euro Surveill. 2011 www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=19962
Economic Recession and Emergence of an HIV-1 Outbreak among Drug Injectors in Athens Metropolitan Area: A Longitudinal Study. https://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0078941
Response to the AIDS Pandemic —A Global Health Model. NEJM. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1201533
REPORT OF THE AD HOC EXPERT GROUP OF THE GREEK FOCAL POINT ON THE OUTBREAK OF HIV/ΑIDS IN 2011. UNIVERSITY MENTAL HEALTH RESEARCH INSTITUTE (UMHRI)-Greek National REITOX Focal Point. https://ewsd.wiv-isp.be/Rapid%20communications%20%20extra%20information/Report%20of%20the%20Greek%20FP%20expert%20group%20-%20AIDS.pdf
“Desperate Greek citizens ‘are intentionally infecting themselves with HIV’ to qualify for state benefit which is set aside for addicts” Daily Mail. https://www.dailymail.co.uk/news/article-2513602/Desperate-Greek-citizens-intentionally-infecting-HIV-qualify-state-benefit-set-aside-addicts.html
Ομιλία Ανδρέα Λοβέρδου στον ΟΗΕ https://www.youtube.com/watch?v=NQTwpF_YmaY
Χαρακτηριστικό ρεπορτάζ του MEGA την περίοδο της διαπόμπευσης των οροθετικών γυναικών www.megatv.com/megagegonota/article.asp?catid=27374&subid=2&pubid=29278893
