Στ. Ξεφλούδας, 1955.
Από τις προτεραιότητες ήταν η ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής μας, που δυστυχώς ζει κάτω από τη σκιά των μεταλλευτικών εταιριών. Τα πλούσια κοιτάσματα βωξίτη και η ληστρική τους εκμετάλλευση, έχουν οδηγήσει τη Φωκίδα σε μαρασμό, ενώ στα απάτητα βουνά της η οικολογική καταστροφή είναι τεράστια…
Όμως ας μη ξεφύγω από το θέμα…
Γνωρίζαμε λοιπόν, πως από το χωριό μας κατάγεται ο Στέλιος Ξεφλούδας. Αν και υπήρξε εκ των ιδρυτών της περίφημης Σχολής της Θεσσαλονίκης, ελάχιστοι είναι αυτοί που σήμερα τον γνωρίζουν.
Το πλούσιο συγγραφικό του έργο είναι μάλλον δυσεύρετο… Αν παρατηρήσετε προσεκτικά την περίφημη φωτογραφία της «Γενιάς του 30», θα διαπιστώσετε ότι είναι μάλλον ο μοναδικός που δεν θα αναγνωρίσετε!
Θελήσαμε, λοιπόν, να κάνουμε μια προσπάθεια, όχι μόνο για να τον επανασυστήσουμε στο αναγνωστικό κοινό, αλλά και να δώσουμε ένα είδος «συνέχειας» στο δρόμο, που ο ίδιος είχε ανοίξει ήδη από τη δεκαετία του ’30:
Ο Στέλιος Ξεφλούδας υπήρξε ο εισηγητής του «εσωτερικού μονολόγου» στην ελληνική λογοτεχνία. Ένας πρωτοπόρος!
«…Η αναζήτηση του άλλου, του νέου βασανίζει αιώνια τον αληθινό δημιουργό. Δεν υπάρχουν όρια γι’ αυτόν. Άλλωστε χαρακτηριστικό των μεγάλων συγγραφέων είναι η απομάκρυνση από τους καθιερωμένους τύπους και η δημιουργία των έργων που ονομάζουμε πρότυπα….», γράφει ο ίδιος στο περίφημο δοκίμιό του για το μυθιστόρημα *.
Έτσι, λοιπόν, αποφασίσαμε την προκήρυξη του Α’ διαγωνισμού διηγήματος Στέλιος Ξεφλούδας.
Ο διαγωνισμός, απευθυνόταν σε όσους γράφουν στην ελληνική γλώσσα, ανεξαρτήτως τόπου διαμονής και εθνικότητας. Ως θέμα του Ά Διαγωνισμού επιλέχθηκε Η επιστροφή στο χωριό, ενώ καθορίστηκε ότι η ανάπτυξη του θα πρέπει να έχει τη μορφή «εσωτερικού μονολόγου».
Όπως αναφέρεται και στην προκήρυξη, τα διηγήματα που θα ξεχωρίσουν, θα δημοσιευτούν σε ειδική ανθολογία. Η προθεσμία υποβολής έληξε στις 31 Μαρτίου του 2010, με συμμετοχή που ξεπέρασε και τις πλέον αισιόδοξες προβλέψεις: Στο διαγωνισμό μετέχουν 94 διηγήματα! Τα βραβεία θα δοθούν τον Οκτώβριο του 2010 σε ειδική εκδήλωση.
Ποιος ήταν ο Στέλιος Ξεφλούδας
Ο Στέλιος Ξεφλούδας γεννήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα στα Καστέλλια (1901;). Ξεκινώντας τις φιλολογικές του σπουδές από την Αθήνα, θα βρεθεί στο Παρίσι στη γόνιμη περίοδο του μεσοπολέμου και θα έρθει σε επαφή με τους υπερρεαλιστές. Επιστρέφοντας το 1930, πηγαίνει στη Θεσσαλονίκη, για να εργαστεί ως καθηγητής στη μέση εκπαίδευση. Την ίδια χρονιά εκδίδει Τα τετράδια του Παύλου Φωτεινού.
Ο Γιάννης Καρατζόγλου (περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, τεύχος 128, σελ.36-43), τον θεωρεί ως την απαρχή της πεζογραφίας της Θεσσαλονίκης, όπως υπήρξαν για την ποίηση της τα Ρόδα της Μυρτάλης του Γιώργου Βαφόπουλου. Σε αντίθεση με την αθηναϊκή γενιά του ’30 και το αστικό της μυθιστόρημα, ο Ξεφλούδας δεν δίνει σημασία στην πλοκή, που μάλλον είναι ανύπαρκτη, αλλά στην έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων, σε μια αδιάκοπη ροή. Είναι ο περίφημος «εσωτερικός μονόλογος».
Σε γράμμα του στον Γιώργο Θεοτοκά, σημειώνει:
«…Θέλω να εκφράσω τις ψυχικές μου καταστάσεις τον τελευταίο καιρό που βρισκόμουνα στο Παρίσι. Τη στάση της ψυχής μου, τις σκέψεις μου μπροστά σ’ όλους αυτούς τους κόσμους που με γοήτευσαν. Όλες τις μεταπτώσεις, τις συγκινήσεις, τις ανακαλύψεις, τις συναντήσεις, τις γνωριμίες…».
Το 1932, μετέχει στην έκδοση του πρώτου πολύ σημαντικού περιοδικού της Θεσσαλονίκης, τις Μακεδονικές Ημέρες. Την ίδια χρονιά, εκδίδει αυτό που για πολλούς θεωρείται το καλύτερο έργο του, την Εσωτερική Συμφωνία, μια ποιητική αφήγηση χωρίς όρια ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο.
Γράφει στον Γιώργο Θεοτοκά στις 16 Απριλίου του 1931:
«…Το νέο μου βιβλίο προχωρεί σιγά μα πάντως προχωρεί. Ύστερα εγώ δουλεύω πια από μιαν ανάγκη. Βρίσκω μια καταφυγή στο γράψιμο, μια διέξοδο ακόμα και μια χαρά. Γι’ αυτό κάθε μέρα παίρνω την πέννα και μουτζουρώνω το χαρτί. Τώρα να δούμε τι θα βγει. Μυθιστόρημα; Όχι. Μου φαίνεται πως δεν θα γράψω ποτέ ένα μυθιστόρημα καλό…».
Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, υπηρετεί ως αξιωματικός στο μέτωπο και σημαδεύεται βαθιά, κάτι που θα φανεί και στο βιβλίο του Άνθρωποι του μύθου – Τετράδια από τον πόλεμο της Αλβανίας, που κυκλοφόρησε το 1946 με σχέδια του Α. Αστεριάδη. Το 1960, τιμάται με το Ά Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το Εσύ ο κύριος Χ κι ένας μικρός πρίγκιπας. Μέχρι το θάνατό του (27 Νοεμβρίου 1984) εκδίδει πολλά ακόμη μυθιστορήματα, που θεωρούνται ως πιο «βατά» για το ευρύ κοινό…
Το γεγονός είναι πως ο μοναχικός και πρωτοποριακός δρόμος, που άνοιξε ο Στέλιος Ξεφλούδας και υπηρέτησε με συνέπεια σε όλη τη ζωή του, δεν του εξασφάλισε τη φήμη που έχουν άλλοι –συχνά λιγότερο ταλαντούχοι-πεζογράφοι. Οι περισσότεροι, που έμαθαν για το διαγωνισμό, μας έλεγαν: «Στέλιος Ξεφλούδας; Ποιος είναι αυτός;» Ελπίζω να δώσαμε κάποια απάντηση. Περισσότερα προσεχώς!
* Πολλά στοιχεία αντλήθηκαν από το κείμενο της Μαρίας Παλακτσόγλου, Σκιές, αντικατοπτρισμοί και αναδίπλωση: Η μυθοπλαστική «περιπέτεια» του Στέλιου Ξεφλούδα (2005). Μπορείτε να το διαβάσετε στο: https://dspace.flinders.edu.au/dspace/bitstream/2328/8175/1/755_776%20palaktsoglou.pdf.
* Το σύγχρονο μυθιστόρημα Δοκίμιο. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
