του Γιάννη Σχίζα
Ξεκινώντας μια συγκέντρωση εναντίον της βίας και της νοθείας που είχε ασκηθεί στις εκλογές του 1961, ο Γεώργιος Παπανδρέου ο Α΄ έλεγε: «Αυτό δεν είναι συγκέντρωση, είναι σεισμός». Αυτή την έκφραση χρησιμοποίησε ο υποφαινόμενος για μια συγκέντρωση-πορεία εναντίον των ανεμογεννητριών, που έγινε την 11η Δεκεμβρίου του 2018, που ξεκίνησε υπό βροχήν από το Μοναστηράκι και διαπέρασε την Ομόνοια με κεραυνούς και βροντές.
Οι σεισμοί ήταν στοιχείο της πολιτικής καζούρας ή της πολιτικής «λογοτεχνικών μεταφορών», όμως ο σεισμός που έπληξε πολύ σοβαρά την Τουρκία και τη Συρία είχε σαν αποτέλεσμα χιλιάδες νεκρούς, χιλιάδες τραυματίες, αναρίθμητους θαμμένους κάτω από τα ερείπια, ατέλειωτες υλικές καταστροφές και βαθύτατο πόνο στην τουρκική, συριακή, κουρδική, ακόμη και στην ελληνική κοινωνία. Ήταν μια καταστροφή που από το μέγεθός της φάνταζε σαν απρόβλεπτη: Το μέγεθός της ήταν 7,8 ρίχτερ, με τη μετασεισμική ακολουθία να υπερβαίνει τα 7,5 ρίχτερ, με την πείνα και με το κρύο να δυσχεραίνει όλες τις προσπάθειες των θυμάτων και διασωστών, με τις κατολισθήσεις ασταθών εδαφών. Ήταν ένας σεισμός που παρότι προκάλεσε την «αλληλεγγύη» των ΗΠΑ, της Ε.Ε. και 45 (μέχρι στιγμής) κρατών, δικαίωνε απολύτως την καταστροφική πορεία του γνωμικού «σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί». Πάντως το καθεστώς Ερντογάν δεν φείσθηκε περιορισμών στα αιτήματα παροχής βοήθειας (!) δεδομένου ότι δεν αποδέχθηκε τη βοήθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, προτάσσοντας τη διεθνή πολιτική έναντι του συμφέροντος της παροχής πρώτων και δεύτερων βοηθειών στους πολίτες του, ενώ από την άλλη πλευρά δέχθηκε τη βοήθεια που ερχόταν από την κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο… Ακόμη η βοήθεια προς τη Συρία παραμερίσθηκε λόγω του εμπάργκο από πολλές χώρες –συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας– και ικανοποιήθηκε μόνο από 600 Ρώσους στρατιωτικούς με 50 ειδικά μηχανήματα διάσωσης, καθώς και από την Κίνα, την Αλγερία, τις Ινδίες, το Ιράκ, το Ιράν και τα Εμιράτα.
Ο Τούρκος καθηγητής της σεισμολογίας Οβγκιούν Αχμέτ Ερτζάνσε έλεγε στο Τwitter ότι ο σεισμός, είχε ισχύ όσο 130 ατομικές βόμβες, διάρκεια 43 δευτερολέπτων και 5 χιλιομέτρων εστιακό βάθος, αναμενόταν δε επί αιώνες στο ρήγμα των περιοχών Χατάϊ, Οσμανίγιε, Καχραμανμαράς και Γκαζιαντέπ. Και συμπλήρωνε: «Η καταστροφή είναι τεράστια σε μια κρύα νύχτα του χειμώνα…» Ο Στάλιν είπε κάποτε ότι μια μαζική καταστροφή θέτει προβλήματα στατιστικής, ενώ ένας νεκρός εξατομικευμένος είναι τραγωδία. Η ελληνική κοινή γνώμη συγκλονίζεται μπροστά στο θέαμα του πατέρα που δίπλα στα ερείπια επιμένει να κρατάει το χέρι της νεκρής δεκαπεντάχρονης κόρης του, όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση και το προϊόν αυτής της καταστροφής δεν παύει να είναι τραγικό: Σύμφωνα με τους πιο μέτριους υπολογισμούς, υπάρχουν τουλάχιστον 7.000 νεκροί κάτω από τα ερείπια. Εκτός από αυτό βέβαια, εκκρεμεί το μεγάλο θέμα του πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου, που βρίσκεται σε ευθεία γραμμή με τη δική μας Κύπρο. Επηρεάζεται ή μπορεί να επηρεαστεί από ένα ατύχημα αυτού του μεγέθους;
Στην άλλη άκρη του κόσμου…
Και όμως, είχαμε σεισμούς ακόμη πιο ισχυρούς! Όταν στις 22 Μαΐου του 1960 η Νότια Χιλή χτυπήθηκε από σεισμό 9,5 ρίχτερ, οι πολίτες αδυνατούσαν να σταθούν στα πόδια τους και πολλοί εξέλαβαν το φαινόμενο σαν έναρξη πυρηνικού πολέμου! Για 10 συνεχόμενα λεπτά το έδαφος σειόταν βίαια, τεράστιες ρωγμές σχηματίζονταν στο έδαφος και τα κτίρια κατέρρεαν. Επακολούθησε τσουνάμι με ταχύτητα 640 χιλιομέτρων που έπληξε το Χίλο, μεγαλύτερη πόλη της Χαβάης, ενώ μέχρι σήμερα δεν έχει υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός των νεκρών όπως και το κόστος της υλικής καταστροφής, που υπολογίζονταν ότι σε τιμές του 1960 ανέρχονταν σε 500 εκατ. δολάρια – δηλαδή το μισό του κρατικού προϋπολογισμού της Χιλής.
Για την ώρα οι σεισμολόγοι είναι ικανοί να επισημαίνουν ρήγματα που μπορούν να προκαλέσουν σεισμούς, αλλά δεν είναι σε θέση να κάνουν πληρέστερες προσεγγίσεις του χρόνου και του χώρου όπου θα γίνει σεισμός
H γεωλόγος Wendy Bohon υποστηρίζει στο περιοδικό Live Science ότι το 9,5 ρίχτερ είναι πολύ κοντά στο ανώτατο όριο που μπορεί να προκληθεί στον πλανήτη μας, ενώ τα 10 ρίχτερ είναι σχεδόν απίθανα. «Είναι υπέροχο για το Χόλυγουντ αλλά δεν είναι ρεαλιστικό για τη Γη, δόξα τω Θεώ», συνέχισε με ένα ευφυολόγημα. Εξ άλλου περιγράφοντας το υποκειμενικό αίσθημα που κομίζει ένας σεισμός, η Bohon δήλωσε πως ο ίδιος σεισμός θα φανεί πιο δυνατός σε κάποιον που στέκεται σε χαλαρό έδαφος και άμμο παρά σε κάποιον που στέκεται σε σταθερό υπόβαθρο…
Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν πως η πτώση αστεροειδών στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου, που αφάνισε τους δεινοσαύρους πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, προκάλεσε σεισμούς με διψήφιους βαθμούς. Για την ιστορία, ο μεγαλύτερος στην Ιστορία σεισμός που έχει υπολογιστεί με βάση γεωλογικά στοιχεία ήταν επίσης στη Χιλή, περίπου πριν από 3.800 χρόνια και πιθανότατα είχε μέγεθος περίπου 9,5 βαθμών, σύμφωνα με έρευνα του 2022.
Αθηναϊκοί σεισμοί
Στην Αθήνα οι σεισμοί μέχρι το 1932 εθεωρούντο περίπου ανύπαρκτοι, αλλά το 1956 η μελέτη του Άγγελου Γαλανόπουλου «Η Σεισμική Επικινδυνότης των Αθηνών» απέδειξε το αντίθετο, δείχνοντας ταυτόχρονα την ύπαρξη δύο εστιών σε κοντινή απόσταση με την ελληνική πρωτεύουσα. Η συνέχεια βέβαια ήταν πολύ σαφής με δύο τουλάχιστον σεισμούς μεγάλης έντασης –το 1981 και το 1999– αλλά και άλλους μικρότερους.
Το ΕΜΠ κάνει ασκήσεις προσομοίωσης με κτίρια για να δείξει από ποιο μέγεθος σεισμού και με ποια τεχνική κατοχυρώνεται η ασφάλεια, πράγμα που συνιστά μια ενδιαφέρουσα άμυνα έναντι του φαινομένου. Εξ άλλου το θέμα των σεισμών έχει τεθεί για την περίπτωση των κατασκευών φραγμάτων, όπου τα γεωδυναμικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής αλλάζουν με τη δημιουργία υδατοδεξαμενών ή τεχνητών λιμνών. Η γέφυρα του Ρίο-Αντίρριο συνιστά μια άλλη περίπτωση πιθανής προσβολής μιας κατασκευής από σεισμό, δεδομένου ότι η αντοχή της περιορίζεται στα 7,5 Ρίχτερ, επίσης δε κείται σε μικρή σχετικά απόσταση από τις Αλκυονίδες νήσους, που έδωσαν δόνηση 6,7 ρίχτερ τον Φεβρουάριο του 1981.
Για την ώρα οι σεισμολόγοι είναι ικανοί να επισημαίνουν ρήγματα που μπορούν να προκαλέσουν σεισμούς, αλλά δεν είναι σε θέση να κάνουν πληρέστερες προσεγγίσεις του χρόνου και του χώρου όπου θα γίνει σεισμός. Μ’ αυτό τον τρόπο όμως αφήνουν πεδίο στους κάθε είδους «περίεργους» να κάνουν τις προβλέψεις τους και εμμέσως να επιδρούν στην κοινή γνώμη.
Όπως αναφέρει στο protothema.gr η αστρολόγος Μαίρη Μακρογαμβράκη σε μία επίδειξη αστροχαρτογεωγραφίας: «Μία δύσκολη και ταραχώδης Πανσέληνος έγινε στις 5 Φεβρουαρίου. Άμεση συμμετοχή ο πλανήτης Ουρανός που φέρνει το ξαφνικό, το απρόοπτο και ευθύνεται για τους σεισμούς λόγω της θέσης του στο ζώδιο του Ταύρου. Από το 2018 που ο πλανήτης Ουρανός εισήλθε σε ζώδιο γης (Ταύρος) η αστρολογική κοινότητα μιλούσε για έντονους σεισμούς που θα βιώναμε τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Βάσει αστροχαρτογεωγραφίας περιμέναμε τον σεισμό στην Τουρκία, δυστυχώς με πολλά θύματα στο πέρασμά του, καθώς ο πλανήτης Κρόνος που αντιπροσωπεύει εκτός πολλών άλλων και τα κτίρια, αλλά και ο Πλούτωνας που φέρνει μαζικές αποχωρήσεις ψυχών και θάνατο…»
