Μετά από τρεις μέρες διαβουλεύσεων και σιωπής ο Αλέξης Τσίπρας παραιτήθηκε από την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ και δήλωσε ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Το βράδυ των εκλογών δεν είχε ακόμα πάρει την απόφασή του – είχε θέσει ως ορόσημο ανασύνταξης του ΣΥΡΙΖΑ τις ευρωεκλογές σε ένα χρόνο. Η κατάσταση εντός του ΣΥΡΙΖΑ είναι απερίγραπτη με τα μαχαίρια να έχουν βγει από το θηκάρι, η τροχιοδεικτική ρήψη του κ. Βίτσα για δυαρχία μέχρι το συνέδριο μετά από μια ακόμα εκλογική αποτυχία (αυτοδιοικητικές) και οι καυγάδες (μέχρι και χειροδικίες ανάμεσα σε Τζανακόπουλο και Ρήγα) έδειχναν ότι η κατάσταση δεν μπορούσε καν να συμμαζευτεί. Σίγουρα ο Τσίπρας υπολόγισε όλα τα δεδομένα και μίλησε με πολλούς για να καταλήξει στην απόφαση που ανακοίνωσε. Στην ουσία αφήνει τον ΣΥΡΙΖΑ στην ελεύθερη πτώση του – πού θα φτάσει θα δούμε, το σίγουρο όμως είναι ότι η κρίση θα συνεχιστεί για μήνες. Ο ίδιος δεν δεσμεύεται για κάτι συγκεκριμένο και ούτε προχωρεί σε οποιαδήποτε σοβαρή αυτοκριτική.
ΘΕΛΗΣΕ να δώσει «ιστορική» έμφαση στην απόφασή του (Ζάππειο, δήλωσή του και άλλες σημειολογίες σαν να διαλέγεται με την ιστορία) για κάτι που ήταν εντελώς φυσιολογικό να κάνει σχεδόν από τις πρώτες εκλογές και τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ. Η ταλάντευσή του δείχνει ότι ήθελε να υπολογίσει όλες τις δυνατότητες, όλες τις στηρίξεις από διάφορα κέντρα, να σταθμίσει πιθανή επιτυχία σε ένα «ξεκαθάρισμα» εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά όλοι οι υπολογισμοί δεν του έβγαιναν καθόλου οπότε προτίμησε μια έξοδο που ήθελε να την φορτίσει με δόσεις υπευθυνότητας, σοβαρότητας έναντι της ιστορίας του τόπου.
Στην ομιλία-παραίτησής του ο Τσίπρας έκανε δύο πράγματα που δηλώνουν το πολιτικό του στίγμα: Αναφερόμενος σε όσα είχε πει για τον ΣΥΡΙΖΑ και τις αλλαγές που χρειάζεται το βράδυ των εκλογών πρόσθεσε τώρα και την ανάγκη να «εφευρεθεί ένας νέος ΣΥΡΙΖΑ» που θα εκφράσει την προοδευτική παράταξη στις νέες συνθήκες. Υποτίθεται ότι η παραίτησή του θα διευκολύνει και θα υπηρετήσει, δίνοντας το παράδειγμα, αυτήν την ανάγκη, συμπληρώνοντας ότι θα είναι «παρών» και θα συμβάλλει στις αλλαγές και την «εφεύρεση». Το δεύτερο που έκανε, και είναι ιδιαίτερα σημαντικό, είναι ότι υπεραμύνθηκε ολόκληρης της πολιτικής του από το 2015 και ύστερα. Μπορεί να υπήρξαν δύσκολες στιγμές, ίσως και λάθη, αλλά η βασική κατεύθυνση ήταν σωστή και την υπερασπίζεται θερμά: Τρίτο Μνημόνιο – σωτηρία της χώρας, υποτιθέμενη έξοδος από το μνημονιακό πλέγμα, Συμφωνία των Πρεσπών όπως με έμφαση τόνισε.
Με αυτά ο Α. Τσίπρας θέτει κάποιες παρακαταθήκες για την αναμόχλευση του κεντροαριστερού χώρου και των αλλαγών που θα τον διαπεράσουν. Πρώτα ως κλυδωνισμοί και καθοδικοί ρυθμοί στον ΣΥΡΙΖΑ, αναβάθμιση του ΠΑΣΟΚ που θα εκμεταλλευτεί την κρίση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και πιθανές εξελίξεις για αναδιάταξη του κεντροαριστερού χώρου με νέα σχήματα ή με ανασύνθεση που θα συμπεριλαμβάνει τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Τσίπρας εξ αντικειμένου, μετά από μια συντριπτική ήττα –χωρίς επί της ουσίας να αναλαμβάνει τις ευθύνες–, δεν μπορεί να ηγηθεί μιας «μεγάλης δημοκρατικής παράταξης» κεντροαριστερού χαρακτήρα, αποποιείται το βάρος μιας ακόμα μεγαλύτερης πτώσης του ΣΥΡΙΖΑ (ας την χρεωθούν άλλοι) και θα ψάξει να βρει έναν ρόλο σε επόμενο χρόνο. Πίσω από αυτά μπορεί να υπάρχει η εκτίμηση ότι δεν μπορεί να αλλάξει η κατάσταση και να ανατραπεί το παιχνίδι εντός του ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν υπάρχει αναγνώριση των ευθυνών και του ρόλου που έπαιξε ο ίδιος για όλη αυτήν την πορεία. Τώρα όλοι –έχοντας βγάλει το μαχαίρι από το θηκάρι– θα υμνούν το ρόλο του Τσίπρα που από 4% έκανε τον ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνηση και πρώτη δύναμη για καιρό και θα αλληλοσκοτώνονται για το ποιος θα κυριαρχήσει – άλλωστε έχουν συνηθίσει στον απόλυτο και ανελέητο φραξιονισμό όλες οι ομάδες και οι φυλές.
Ο Αλέξης Τσίπρας «παραμερίζει» κάτω από το βάρος της συντριπτικής ήττας –που δεν μπορεί καν να αναλύσει και να σταθμίσει– ,αναγκάζεται να κάνει στην άκρη είτε γιατί του το παράγγειλαν ισχυροί κύκλοι ή και «σύντροφοι» είτε γιατί θέλει να πιστεύει ότι έτσι μπορεί να έχει κάποιο ρόλο στο μέλλον
Ο ΙΔΙΟΣ, εκφραστής μιας παγκοσμιοποιητικής –και εν τέλει μνημονιακής συστημικής– «αριστεράς», δεν μπορεί να δώσει ικανοποιητικές εξηγήσεις ή να κάνει έναν απολογισμό πεπραγμένων που να έχει κάτι ουσιαστικό σαν διδάγματα. Η «αγάπη για την πατρίδα» ηχεί κι αυτή κάλπικη όπως όταν μιλούν για αυτήν όλοι οι εκπρόσωποι του μεταπρατισμού. Γιατί «αγάπη για την πατρίδα» με Υπερταμείο και υποθήκευση για 99 χρόνια της δημόσιας περιουσίας ή Πρέσπες (και επέκτασή τους και στο Αιγαίο…) ή στενές σχέσεις με τον αμερικάνικο παράγοντα (Πάιατ, Μπλίνκεν, Τσούνης κ.λπ.), δεν «κολλάνε».
Κι όμως ακόμα και τώρα, ο Α. Τσίπρας θέλει αυτές ακριβώς τις πλευρές να τις υπερασπιστεί, σαν θετικό έργο. Δεν μπορεί και δεν θέλει να δει έναν άλλο ρόλο στην Αριστερά ή μια άλλη πορεία από το 2015 και μετά, που μπορεί να μην είχε τη διακυβέρνηση αλλά θα αποκτούσε ισχυρούς δεσμούς με το λαϊκό παράγοντα. Τότε ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού εκμεταλλεύτηκε το αντιμνημονιακό κύμα και την «ανάθεση», οδήγησε τη χώρα στο Τρίτο Μνημόνιο και κυβέρνησε με αυτό. Οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 δεν ήταν κολυμβήθρα του Σιλωάμ, ούτε εν λευκώ εξουσιοδότηση. Το 2019 τιμωρήθηκε σκληρά για μνημόνια και Πρέσπες και άνοιξε τον δρόμο για αυτοδύναμη Ν.Δ. Το ποσοστό του 30% που πήρε δεν έδειξε το βάθος της ήττας. Η έλλειψη κάθε αντιπολίτευσης την επόμενη τετραετία και το σύρσιμο την εποχή της πανδημίας και του πολέμου στα νέα πλαίσια ευρωκρατίας και ατλαντισμού, τον οδηγούσαν στη μόνη «σανίδα σωτηρίας»: της φτηνής επιφανειακής αντιμητσοτακικής καταγγελίας και της αντιδεξιάς ρητορικής παλαιάς κοπής, νομίζοντας μέχρι τελευταία στιγμή, ότι αυτά ήταν αρκετά. Και ήρθαν τα 20% και τα 17%. Και τότε ο ηγέτης «παραμερίζει» για την ανανέωση από την «κορυφή έως τη βάση», ξέροντας ότι ψεύδεται ξανά. Απλά, κάτω από το βάρος της συντριπτικής ήττας –που δεν μπορεί καν να αναλύσει και να σταθμίσει– αναγκάζεται να κάνει στην άκρη είτε γιατί του το παράγγειλαν ισχυροί κύκλοι ή και «σύντροφοι» είτε γιατί θέλει να πιστεύει ότι έτσι μπορεί να έχει κάποιο ρόλο στο μέλλον.
Στην ουσία ο απολογισμός του αντιμνημονιακού κύκλου μένει ανοικτός και δεν έχει γίνει ακόμα στις βασικές του γραμμές. Ο κύκλος έχει κλείσει με μια παρατεταμένη ήττα και χωρίς ουσιαστικά συμπεράσματα. Κι αυτό δεν αφορά καθόλου το τι λέει ή τι σκέπτεται ο Τσίπρας, ούτε τι κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ…
