Αν και βρισκόμαστε στην καρδιά του ουκρανικού χειμώνα που, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα αποτελούσε περίοδο ανάπαυλας των μαχών και ανάταξης της ουκρανικής άμυνας, η Ρωσία συνεχίζει –με μια συγκρατημένης έντασης προέλαση– να καταλαμβάνει κομβικής σημασίας πόλεις και περιοχές, προμήνυμα μιας σημαντικότερης εαρινής επίθεσης. Στα πεδία των μαχών φαίνεται να κυριαρχεί η ανάκτηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων από τη ρωσική πλευρά, και η επίδραση των ελλείψεων (στρατιωτικού υλικού και ανθρώπινων πόρων) από την Ουκρανία. Παρά ορισμένες θεαματικές επιτυχίες της Ουκρανίας, μη ικανές όμως να τροποποιήσουν την έκβαση του πολέμου, πολλοί Δυτικοί αναλυτές –μεταξύ άλλων και η CIA– εκτιμούν ότι, με τα σημερινά δεδομένα, μοιάζει αδύνατο η Ουκρανία να κερδίσει τον πόλεμο.
Ανεξάρτητα από την εγκυρότητα ή τους κρυφούς στόχους τέτοιων αναλύσεων, γίνεται εμφανές ότι η Δυτική συμμαχία βυθίζεται σταδιακά σε μια κλιμακούμενη δυστοκία εξεύρεσης λύσεων, που δημιουργεί σημαντικά προσκόμματα στη στρατηγική της. Η πραγματικότητα αυτή όμως δεν ακυρώνει ούτε την επιθετικότητα της Δύσης έναντι της Ρωσίας ούτε, πολύ περισσότερο, περιορίζει τον κίνδυνο μιας ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης του πολέμου.
Δυστοκία στις ΗΠΑ
Η τεράστια εσωτερική ρήξη στην καρδιά των ΗΠΑ αποτελεί βασική πλευρά των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η Δυτική συμμαχία. Ο Τραμπ δεν παύει στιγμή να δηλώνει ότι δεν θα εγκρίνει «ούτε σεντς» για την Ουκρανία αν τελικά εκλεγεί το προσεχές φθινόπωρο. Την ίδια στιγμή οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές έχουν θέσει βέτο στην έγκριση πρόσθετης οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, αναγκάζοντας τον Μπάιντεν να ματαιώσει κρίσιμες αποστολές, και δυσκολεύοντας έτσι τους χειρισμούς για παράταση του πολέμου και συνέχιση της ασφυκτικής πίεσης στη Ρωσία. Στον αμερικάνικο προϋπολογισμό εγγράφηκαν 850 δισ. δολάρια για στρατιωτικές δαπάνες την τρέχουσα χρονιά, αλλά δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για την Ουκρανία.
Και ενώ η χρηματοδότηση έχει στερέψει, πλεονάζουν οι φωνές για συνέχιση της υποστήριξης στο Κίεβο. Η πιο πρόσφατη σχετική αναφορά έγινε από τον Αμερικάνο υπουργό Άμυνας κατά τη συνάντηση των υπουργών Άμυνας των χωρών που στηρίζουν την Ουκρανία στην αμερικάνικη στρατιωτική βάση Ράμσταϊν, στη Γερμανία. Ο Λόιντ Όστιν δήλωσε ότι «οι ΗΠΑ και ο ελεύθερος κόσμος δεν θα επιτρέψουν να αποτύχει η Ουκρανία», προσθέτοντας ότι «όσο η επιβίωση της Ουκρανίας βρίσκεται σε κίνδυνο, σε κίνδυνο βρίσκεται και η ασφάλεια όλων μας». Τέτοιες δηλώσεις προκαλούν ίλιγγο στις Βρυξέλλες, που αντιλαμβάνονται ως σοβαρό ενδεχόμενο να αναγκαστεί η Ε.Ε. να αναλάβει την οικονομική στήριξη της Ουκρανίας. «Δεν είμαστε σε θέση να αναπληρώσουμε τις ΗΠΑ», έσπευσε να δηλώσει ο Ζ. Μπορέλ. Αλλά τέτοιες δηλώσεις έχουν μικρή αξία.
Η Ε.Ε. σε περιδίνηση
Οι επαναλαμβανόμενες εμπρηστικές δηλώσεις του Μακρόν για αποστολή ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία έχουν προς το παρόν απορριφθεί από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Πρόκειται για μια ακόμα υποκρισία της Ε.Ε., καθώς είναι σε όλους γνωστό ότι ΝΑΤΟϊκοί «ειδικοί», με διάφορα προσχήματα (εθελοντές, εκπρόσωποι κατασκευαστών όπλων κ.λπ.), είναι ενεργοί στην Ουκρανία. Παραμένει όμως το κρίσιμο ζήτημα: ο γαλλογερμανικός άξονας στην Ευρώπη έχει καταρρεύσει, και η Ε.Ε. βαδίζει ανερμάτιστα, υποδαυλίζοντας μια μεγάλη σύγκρουση στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου. Προς το παρόν, κοινό παρονομαστή της ευρωπαϊκής πολιτικής αποτελεί η επιχείρηση στήριξης της Ουκρανίας με χρήμα και όπλα. Αλλά το σχέδιο αυτό έχει όρια, που σχετίζονται με την οικονομική αδυναμία της Ε.Ε. Και από το σημείο αυτό ξεκινά η αναζήτηση «εποικοδομητικών λύσεων»…
Ο Μπορέλ, ως αρμόδιος για την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε., προτείνει να «αξιοποιηθεί» το 90% των εσόδων από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, που έχουν παγώσει στην Ευρώπη, για να αγοραστούν όπλα για την Ουκρανία. Το υπόλοιπο 10% προτείνεται να μεταφερθεί στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας. Αυτό όχι απλά απαγορεύεται από το Διεθνές Δίκαιο αλλά, κυρίως, θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα αξιοπιστίας ως προς τη δυνατότητα της Ε.Ε. να εγγυηθεί πόρους τρίτων χωρών. Επιπλέον, θα προκαλέσει αντίστοιχη δέσμευση Δυτικών πόρων που βρίσκονται στη Ρωσία.
Από την πλευρά του και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ υποστήριξε τη μετατροπή της ευρωπαϊκής οικονομίας σε «οικονομία πολέμου». Παρά την αύξηση κατά 50% της στρατιωτικής παραγωγής στην Ε.Ε. τα δύο τελευταία χρόνια, ο Μισέλ εκτιμά ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα, και προτείνει να αξιοποιηθεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ώστε να χρηματοδοτήσει τη στρατιωτική παραγωγή των κρατών μελών… Τέτοιες και άλλες παρεμφερείς προτάσεις εξετάζονται στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., που βρίσκεται σε εξέλιξη όσο γράφονται αυτές οι γραμμές. Μένει να δούμε πώς θα συγκεραστούν κίνδυνοι και επιλογές και, κυρίως, αν και πότε θα εφαρμοστούν οι αποφάσεις.
Έξαρση της αντιρωσικής υστερίας
Όσο η κατάσταση στα μέτωπα της Ουκρανίας παραμένει αβέβαιη, τόσο οι ιθύνοντες της Ε.Ε. καταφεύγουν στην προετοιμασία της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για τους «κινδύνους ασφάλειας» της δυτικής ελευθερίας και ευμάρειας, που απειλείται από τον «αυταρχικό Πούτιν». Η καλλιέργεια κλίματος υστερίας σε βάρος της Ρωσίας αποτελεί την εισαγωγή στη λεγόμενη οικονομία πολέμου, που στην πραγματικότητα σημαίνει –πέρα από τον όλεθρο που θα έφερνε η κλιμάκωση ενός πολέμου στην καρδιά της Ευρώπης– μεγαλύτερη περικοπή κοινωνικών πόρων, περισσότερη ακρίβεια και αύξηση της φτώχειας. Πρόσφατο παράδειγμα οι δηλώσεις της ομοσπονδιακής υπουργού Παιδείας της Γερμανίας, Σταρκ-Βάτζινγκερ: «Η κοινωνία στο σύνολό της πρέπει να προετοιμαστεί σωστά για κρίσεις – από μια πανδημία έως τις φυσικές καταστροφές και τον πόλεμο. Η πολιτική προστασία είναι εξαιρετικά σημαντική και έχει θέση στα σχολεία. Στόχος μας πρέπει να είναι η ενίσχυση των αντοχών μας»… Τάχθηκε μάλιστα υπέρ της διεξαγωγής ασκήσεων πολιτικής προστασίας στα σχολεία, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων.
Πόλεμος σημαίνει Business
Αν και έγινε προσπάθεια να μείνει στην αφάνεια, αποδεικνύεται ότι η οικονομική στήριξη της Δύσης στην Ουκρανία συνοδεύεται από προγράμματα «διαρθρωτικής προσαρμογής», που περιλαμβάνουν μέτρα λιτότητας, περικοπές κοινωνικών δαπανών και ιδιωτικοποίηση βασικών τομέων της ουκρανικής οικονομίας. Σε έκθεση του αμερικανικού Oakland Institute, που δημοσιεύθηκε το 2023, επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι με νόμο του Ζελένσκι από το 2020 δημιουργήθηκε μια «αγορά γης» ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα από ιδιωτικά ιδρύματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης «Πόλεμος και Κλοπή: Η άλωση της γεωργικής γης της Ουκρανίας», το 28% της γεωργικής γης έχει ήδη μεταβιβαστεί σε χέρια ολιγαρχών και μεγάλων Δυτικών εταιρειών…
