Της Αφροδίτης Πολίτη.
«Κατσαρόλα, κουτσομπολιό και ριάλιτι» είναι το τηλεοπτικό τρίπτυχο της κρίσης, όπως αναμεταδίδεται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Καθηλωμένοι σε περιορισμό κατ’ οίκον για λόγους οικονομίας, ειδικά οι άνεργοι, οι νοικοκυρές και οι συνταξιούχοι, στρέφονται όλο και περισσότερες ώρες στην τηλεόραση, για να «περάσει η ώρα».
Ο ένας στους δύο Έλληνες περνάει τα βράδια του μπροστά στην τηλεόραση, μας πληροφορούν οι τελευταίες μετρήσεις, που δείχνουν αύξηση της τηλεθέασης σε όλες τις ζώνες της ημέρας. Έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών μας επιβεβαιώνει τις αιτίες αυτού του αναγκαστικού έρωτα: Το Μνημόνιο μας στέλνει με το ζόρι στην αγκαλιά της Τ.V., καθώς η ανέχεια -πιθανότατα επίσης ο φόβος και η ανασφάλεια- αναγκάζει την πλειονότητα των Ελλήνων να κλείνονται στα σπίτια τους: Οι μισοί εργαζόμενοι, οι μισοί άνεργοι, πάνω από το 70% των νοικοκυρών απάντησαν ότι «δεν βγαίνουν, πλέον, από το σπίτι», κυρίως για να μην ξοδέψουν χρήματα. Τα ποσοστά είναι συντριπτικά στους συνταξιούχους, καθώς εννιά στους δέκα μένουν περισσότερες ώρες σπίτι, υψηλά στις ηλικίες 45-59 με το 63% να έχει μειώσει τις εξόδους του, και κάπως πιο συγκρατημένα στους νέους, με 41% αντίστοιχα.
Κι εκείνοι που μένουν μέσα τι κάνουν; Πατάνε ένα κουμπί και βγαίνει Το Νησί, η πολυδιαφημισμένη σειρά του Mega, που κατέγραψε ρεκόρ τηλεθέασης με 3,5 εκατομμύρια τηλεθεατές στην πρεμιέρα της – όσοι και οι Γάλλοι που διαδήλωσαν στους δρόμους την εβδομάδα που πέρασε. Το Νησί, όπως σπεύδουν να επικροτήσουν οι τηλε-κριτικοί, δεν είναι «ξεπέτα», αλλά ακριβή προσεγμένη παραγωγή, με διάσημους πρωταγωνιστές, βασισμένο στο μπεστ-σέλερ της Βικτόρια Χίσλοπ για την αποικία των λεπρών στη Σπιναλόνγκα. Πλάι στη νησίδα τηλε-ποιότητας, ο ωκεανός του σκουπιδιού απλώνεται σε όλο το κιτρινο-ροζ μεγαλείο του: Επίδοξοι σεφ, «σαρβάιβορς», τοπ-μόντελς, έγκλειστοι στο μπιγκ-μπράδερ, ανταγωνίζονται, αλληλοκαρφώνονται, κανιβαλίζουν ο ένας τον άλλον, σε μια χυδαία προσομοίωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης. Η αποενοχοποιημένη ρουφιανιά, η στημένη «αυθεντικότητα», η τυφλή υπακοή στους «κανόνες της παραγωγής», που πρέπει να εφαρμοστούν κατά γράμμα, η διαρκής ανασφάλεια των «υποψήφιων για αποχώρηση» είναι ο κοινός παρονομαστής στα δεκάδες ριάλιτι, διαγωνισμούς ταλέντων, καλλιστεία και σόου που μας κατακλύζουν και φέτος.
Οι φωτογραφίες και οι ταινίες της Λένι Ρίφενσταλ, της αγαπημένης κινηματογραφίστριας του Χίτλερ είναι το θέμα του δοκιμίου Η γοητεία του Φασισμού, της Σούζαν Σόνταγκ που κυκλοφόρησε, πρόσφατα, στα ελληνικά, (εκδ. Ύψιλον, μετάφραση Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος). Στο σύντομο αυτό κείμενο, η Αμερικανίδα θεωρητικός, βλέπει πίσω από την υποτιθέμενη «λατρεία του ωραίου», τη λατρεία της δύναμης, την υποταγή στην εξουσία του στιβαρού «ανδρός-ηγέτη», τη σαδομαζοχιστική γοητεία της φασιστικής αισθητικής. «Η μοντέρνα αισθαντικότητα στηρίζεται σε συνεχιζόμενες ανταλλαγές ανάμεσα στη φορμαλιστική προσέγγιση και στο χυδαίο γούστο», γράφει η Σόνταγκ, εντοπίζοντας τον απόηχο του φασισμού στη μαζική κουλτούρα. Η σύγχρονη τηλεοπτική αισθητική, αφήνει το φορμαλισμό για τις επίσημες γιορτές τύπου Ολυμπιάδας και αποθεώνει το χυδαίο γούστο, με ξανθές τηλεπαρουσιάστριες, ματρόνες της Αγίας Τηλε-Οικογένειας που μένουν έγκυοι, χωρίζουν, παντρεύονται και κουτσομπολεύουν, πειθαρχούν τους έγκλειστους στα τηλε-μποστάνια, κανοναρχούν καλλίπυγες κόρες με μπόλικες δόσεις προσποιητής σεξουαλικότητας, σε σκηνοθεσία που θυμίζει παρωδία των «Ταξιαρχιών της χαράς», των γυναικών που αναγκάζονταν να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί.
Το τηλεοπτικό μνημόνιο της κατσαρόλας, του ριάλιτι και του κουτσομπολιού δεν είναι παρά μια θλιβερή καρικατούρα του Μνημονίου-κυβέρνησης-τρόικας, με τις ευλογίες του ΛΑΟΣ και της Ν.Δ. και τη συνενοχή των φιλελεύθερων της πρώην Αριστεράς. Το ΟFF του τηλεκοντρόλ δεν αρκεί για να τους σβήσουμε. Ας τους μαυρίσουμε στην πράξη!
