του Δημήτρη Κοδέλα
Αρκετοί ξαφνιάστηκαν από την είδηση που έκανε το γύρο του διαδικτύου πριν λίγες μέρες, ότι ο Μπιλ Γκέιτς είναι ο μεγαλύτερος ιδιώτης κάτοχος αγροτικής γης στις ΗΠΑ. Όμως ο Γκέιτς το συνηθίζει να φυτρώνει και εκεί που δεν τον σπέρνουν, σχεδόν παντού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του «The Land Report», ο Γκέιτς φαίνεται να έχει στην ιδιοκτησία του 242.000 acres, δηλαδή περίπου ένα εκατομμύριο στρέμματα!
Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που ο Γκέιτς εμπλέκεται με τη γεωργία. Εδώ και ένα χρόνο, θυγατρικές του πρωτοστατούν στο Leading Harvest, έναν οργανισμό που δημιουργεί και ελέγχει πρότυπα πρακτικών αειφορίας στη γεωργία, εντάσσοντας ήδη πάνω από δυο εκατομμύρια στρέμματα. Την ίδια περίοδο, ιδρύει την «Gates Ag One» με στόχο να «εισάγει τις επιστημονικές ανακαλύψεις στους μικρούς γεωργούς των οποίων οι παραγωγές απειλούνται από την κλιματική αλλαγή» και να τους «ενισχύσει με εργαλεία που χρειάζονται για να ξεφύγουν από την ανέχεια». Το πεδίο δράσης της Gates Ag One εκτείνεται από τη Νότια Ασία έως την Υποσαχάρια Αφρική.
Οι ωραίες λέξεις κρύβουν καλά τις πραγματικές προθέσεις. H γνωστή ακτιβίστρια Vandana Shiva χαρακτηρίζει ως «φιλανθρωκαπιταλισμό» την φιλανθρωπική ηθική τύπου Γκέιτς, όπου οι πλούσιοι στηρίζουν τους φτωχούς δίνοντας την εικόνα γενναιοδωρίας, τη στιγμή που κάνουν τους φτωχούς ακόμα πιο εξαρτημένους από αυτούς. Και πράγματι, οι πρωτοβουλίες των διαφόρων ιδρυμάτων και οργανισμών που φέρουν τη σφραγίδα του Μπιλ Γκέιτς βρίσκονται σε στενή διαπλοκή και συνεργασία με τις μεγάλες πολυεθνικές αγροχημικών (Bayer, Monsanto, Dupont, Syngenta), αλλά και με κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2010 το ίδρυμα Γκέιτς είχε αγοράσει 500.000 μετοχές της Monsanto έναντι 23 εκατ. δολαρίων.
Σε αναλυτικές εκθέσεις του ιδρύματος Navdanya που συνενώνει πολλές ριζοσπαστικές φωνές και κινήματα, γίνεται πλήρης αποδόμηση της ρητορικής Γκέιτς. Παρουσιάζονται οι συνέπειες της κυριαρχίας λίγων γενετικά τροποποιημένων σπόρων και ενός μοντέλου γεωργίας που περιορίζει την βιοποικιλότητα και εξαρτά τους παραγωγούς από τις πολυεθνικές. Οι παραδοσιακές ποικιλίες, που μπορούν να πολλαπλασιάζονται από τους ίδιους τους αγρότες, εξοστρακίζονται από τη γη και αποθηκεύονται σε ιδιωτικές τράπεζες σπόρων, αποτελώντας γενετικό υλικό προς πατεντάρισμα και τροποποίηση.
Πέραν αυτών, είναι πρόσφατα τα έργα και οι ημέρες Γκέιτς από τη φιλόδοξη πρωτοβουλία του με τον τίτλο «Συμμαχία για μια Πράσινη Επανάσταση στην Αφρική» (AGRA) που ξεκίνησε το 2008 και συγχρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Rockefeller, την αμερικάνικη κυβέρνηση και άλλα ευαγή ιδρύματα… Αντί των στόχων, που ήταν ο διπλασιασμός της παραγωγής και του εισοδήματος των αγροτών, παρατηρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια μια αύξηση της παραγωγής μόλις 18%, εξοστρακίζοντας τις τοπικές ποικιλίες και ανεβάζοντας τα κόστη καλλιέργειας. Ευνοημένες ήταν οι αγρο-πολυεθνικές που άνοιξαν νέες, δυσπρόσιτες αγορές, αφού σε στενή σχέση με τις τοπικές κυβερνήσεις απειλούσαν πολλές φορές τους ντόπιους παραγωγούς να μην διασώζουν και εμπορεύονται δικούς τους σπόρους.
Τελευταία, παρουσιάζεται ένας τεχνολογικός φονταμενταλισμός ως η λύση στην κλιματική αλλαγή και στη βιωσιμότητα των αγροτών. Η νέα χίμαιρα της ψηφιακής γεωργίας, που έχει ήδη εγκαινιαστεί από τη Microsoft σε χώρες όπως η Ινδία, αποσπά δεδομένα, χρησιμοποιεί τεχνολογίες ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες καταλήγουν σε προβλέψεις και συστάσεις για την παραγωγή.
Η Vandana Shiva τη χαρακτηρίζει ως ένα σχέδιο «επιστημικής αποικιοποίησης» και δύσκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί ότι ο Μπιλ Γκέιτς, ο Ρομπέν των πολυεθνικών, έχει κάτι άλλο στο μυαλό του…
