Το μπαράζ πωλήσεων που ξεκίνησε στις αναδυόμενες αγορές μπορεί να μετατραπεί σε χιονοστιβάδα γενικευμένου πανικού. Του Mike Whitney*
Βουτιά έκαναν οι μετοχές στα διεθνή χρηματιστήρια την περασμένη Παρασκευή, για δεύτερη συναπτή ημέρα, με την είδηση επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας και αναταραχής στις αναδυόμενες αγορές. Τα νομίσματα στις τελευταίες επλήγησαν σφόδρα από τη φυγή κεφαλαίων, καθώς οι ξένοι επενδυτές έσπευσαν στην ασφάλεια των αμερικανικών κρατικών ομολόγων. Πολύ βαρύ ήταν το πλήγμα για την τουρκική λίρα και το πέσο Αργεντινής, που κατέγραψαν ιστορικά χαμηλά. Η αναδίπλωση από το πρόγραμμα αγοράς κρατικών τίτλων ύψους 85 δισ. δολαρίων το μήνα από την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα (Fed) των ΗΠΑ, πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» (QE), έβαλε φρένο στη δυναμική που είχε αναδείξει τις αναδυόμενες αγορές σε «ατμομηχανές της παγκόσμιας ανάπτυξης». Αυτή η αντιστροφή της Fed πυροδότησε κύμα πωλήσεων σε τίτλους υψηλού ρίσκου, βυθίζοντας τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών.
«Το κύμα πωλήσεων στα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών, το δραματικότερο της τελευταίας πενταετίας, αποκαλύπτει το μέγεθος των επιπτώσεων από το “tapering”, την αναδίπλωση της Fed, που επιτείνεται από την πολιτική και χρηματοοικονομική αστάθεια. Οι επενδυτές χάνουν την εμπιστοσύνη τους σε ορισμένες από τις μεγάλες αναπτυσσόμενες οικονομίες, διευρύνοντας το κύμα εξόδου από τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών που ξεκίνησε πέρυσι, όταν η Fed εκδήλωσε για πρώτη φορά την πρόθεσή της για αναδίπλωση. Παρ’ ότι η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική αποτελούσαν ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, σήμερα οι αναδυόμενες αγορές συνιστούν απειλή για την παγκόσμια χρηματοοικονομική σταθερότητα». (Βloomberg).
Θα περίμενε κανείς ότι οι συγγραφείς θα τάσσονταν υπέρ των κεφαλαιακών ελέγχων ή άλλων μεθόδων συγκράτησης της καταστροφικής ροής των κερδοσκοπικών κεφαλαίων προς τις εγχώριες αγορές. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αυτό που θέλουν στην πραγματικότητα είναι πολιτικές που περικόπτουν τα ελλείμματα, μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες και αφήνουν ανεξέλεγκτους τους ξένους επενδυτές να αλωνίζουν στις ευάλωτες οικονομίες που ακολουθούν πιστά τις οδηγίες τους περί ελεύθερης οικονομίας. Το συγκεκριμένο άρθρο στο Bloomberg υπερασπίζεται το status quo, τη διατήρηση των ίδιων καταστροφικών πολιτικών ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η εξασφάλιση κερδών.
Ας ρίξουμε μια ματιά σε απόσπασμα άρθρου του Νομπελίστα οικονομολόγου Τζόζεφ Στίγκλιτς, το 2010, στο οποίο προειδοποιεί ορθά κοφτά τη Fed για τους κινδύνους της QE:
«Όλη αυτή η ρευστότητα που δημιουργείται δεν επιστρέφει στην ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας, αλλά κατευθύνεται στην Ασία και άλλες αναδυόμενες αγορές όπου δεν την χρειάζονται… Μία αυξημένη εισροή κεφαλαίων απειλεί να προκαλέσει ανατίμηση των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών και θα μπορούσε να δημιουργήσει φούσκες» («Stiglitz Says Fed Stimulus Poses “Considerable” Risks for Emerging Markets», Bloomberg).
Τα πράγματα εξελίχθηκαν ακριβώς όπως είχε προβλέψει ο Στίγκλιτς. Αφότου τέθηκε σε εφαρμογή το 2009, η πολιτική της QE διοχέτευσε περί τα «7 τρισ. δολάρια ξένων κεφαλαίων» σε αναδυόμενες αγορές. «Στο μεγαλύτερο μέρος το ζεστό αυτό χρήμα τοποθετήθηκε σε ομόλογα, μετοχές και άλλα εργαλεία υψηλής ρευστότητας που μπορούν να πουληθούν εύκολα… Οι αρχές ανησυχούν ότι αυτού του τύπου τα ανεξέλεγκτα κεφάλαια θα έφευγαν γρήγορα σε μία κρίση, πυροδοτώντας μία διαδικασία ντόμινο», σημείωνε δυσοίωνα ο Ambrose Evans-Pritchard στην Telegraph.
Κατά πόσον το μακελειό της περασμένης εβδομάδας ήταν ένα πρελούδιο ενός μεγαλύτερου κραχ, είναι αδύνατο να προβλεφτεί, όμως αξίζει να σημειωθεί ότι η Fed έχει περιορίσει τις αγορές της μόνο κατά 10 δισ. δολάρια το μήνα, ενώ εξακολουθεί να ρίχνει στο σύστημα 75 δισ. δολάρια κάθε μήνα. Αυτό σημαίνει ότι οι αγορές θα αντιμετωπίσουν, πιθανώς, ακόμα μεγάλη αναταραχή τους προσεχείς μήνες.
Η κίνηση του «tapering» της Fed να σφίξει τα λουριά θα γίνει αισθητή ανά τον κόσμο. Τα προβλήματα στις αναδυόμενες αγορές θα εντείνουν τις αποπληθωριστικές πιέσεις στην Eυρωζώνη και θα βάλουν φρένο στην ανάπτυξη της Κίνας. Με τη σειρά της η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης θα δημιουργήσει προβλήματα στους ισολογισμούς των εκτεθειμένων τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, αυξάνοντας τις πιθανότητες μίας νέας πτώχευσης τύπου Lehman Brothers.
Σύμφωνα με το Reuters, μια ομαλοποίηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ (που οι περισσότεροι αναμένουν) «ενδέχεται να μειώσει τη ροή κεφαλαίων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι και 80% για αρκετούς μήνες. Σε αυτή την περίπτωση, το ένα-τρίτο σχεδόν των αναπτυσσόμενων χωρών θα αντιμετωπίσουν πιθανώς αιφνίδια διακοπή της πρόσβασής τους σε διεθνή κεφάλαια, που ίσως οδηγήσει κάποιες οικονομίες σε κρίση του ισοζυγίου πληρωμών τους ή σε χρηματοοικονομικές κρίσεις» (Rout in emerging markets may only be in Phase One).
Για περισσότερο από μία τετραετία, η Fed τόνωνε τις τιμές των μετοχών και αύξανε τα περιθώρια κερδών των επιχειρήσεων μέσα από τεράστιες ενέσεις ρευστότητας στις χρηματιστικές αγορές. Τώρα θέλει να αλλάξει την πολιτική της και να βάλει φρένο. Αυτό οδηγεί τους επενδυτές να επανεξετάσουν τις θέσεις τους και να αποσύρουν κεφάλαια. Το κύμα πωλήσεων που ξεκίνησε στις αναδυόμενες αγορές μπορεί έτσι να μετατραπεί σε χιονοστιβάδα ενός γενικευμένου πανικού.
* Από άρθρο του στο Counterpunch
Μετάφραση: Ελεάννα Ροζάκη
