Πολιτική στροφή της χώρας μετά το πραξικόπημα του 2012
του Andrew Korybko*
Η μικρή και φτωχή Παραγουάη έχει βρεθεί στο μέσον ενός γεωπολιτικού παιχνιδιού μεγάλων διαστάσεων, με διακύβευμα την επιρροή στην ήπειρο της Nότιας Αμερικής.Βρισκόμενη στο κέντρο της ηπείρου και συνορεύοντας με τις ισχυρότερες οικονομίες της, τη Βραζιλία και την Αργεντινή, κατέχει καθοριστικό ρόλο είτε στήριξης είτε αποτροπής των προσπαθειών ενοποίησης της ηπείρου.
Η πολιτική στροφή της χώρας σημειώθηκε μετά το συνταγματικό πραξικόπημα του 2012 που οδήγησε στην αποπομπή της από την Μερκοσούρ και στην απαρχή της προσέγγισης με τη Συμμαχία του Ειρηνικού. Ο μελλοντικός προσανατολισμός της Παραγουάης έχει σοβαρές επιπτώσεις, καθώς μπορεί είτε να ενισχύσει τις προσπάθειες ενοποίησης της Μερκοσούρ ή να διαλύσει ολόκληρο το μπλοκ επιφέροντας βαρύ πλήγμα στον πολυπολικό κόσμο που αναδύεται.
Μερκοσούρ και Συμμαχία του Ειρηνικού, οι δύο αντίθετοι πόλοι
Η Μερκοσούρ αποτελεί ένα εγχείρημα περιφερειακής ολοκλήρωσης που συστάθηκε το 1991. Αρχικά περιλάμβανε τις Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και Παραγουάη, αλλά στη συνέχεια επεκτάθηκε στη Βενεζουέλα και τη Βολιβία. Οι χώρες-μέλη της είναι κατά κανόνα υπέρ της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία και έχουν εκφράσει τη στήριξή τους στην πολυπολικότητα. Η Μερκοσούρ επιδιώκει, επίσης, να διαπραγματευθεί μία εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Συμμαχία του Ειρηνικού υιοθετεί μία αντίθετη προσέγγιση σε όλους σχεδόν τους τομείς. Ιδρύθηκε επίσημα πριν το 2011 και συσπειρώνει το Μεξικό, την Κολομβία, το Περού, τη Χιλή και την Κόστα Ρίκα. Η Συμμαχία του Ειρηνικού έχει έντονο νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Τζον Κέρι να την αποκαλεί «τον πιο ανοιχτό εμπορικό συνασπισμό στο νότιο ημισφαίριο». Σε μία ακόμα ένδειξη ότι είναι το ακριβώς αντίθετο από την Μercosur, τα περισσότερα μέλη της Συμμαχίας του Ειρηνικού αντί να στρέφονται προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για ένταξη στον Υπερ-ειρηνικό Συνεταιρισμό (TPP) υπό την αιγίδα των ΗΠΑ.
Αν κοιτάξει κανείς την εξωτερική πολιτική των μελών της Μερκοσούρ, είναι αντιληπτό ότι ο οργανισμός είναι υπέρ της πολυπολικότητας στις διεθνείς σχέσεις. Πέραν αυτού, δύο από τα μέλη της, η Αργεντινή και η Βενεζουέλα, τηρούν ιδιαίτερα κριτική στάση απέναντι στη Βρετανία και τις ΗΠΑ αντίστοιχα, για παραβιάσεις της εθνικής τους κυριαρχίας. Η Συμμαχία του Ειρηνικού, από την άλλη πλευρά, συνεργάζεται στενά με τις ΗΠΑ. Η Κολομβία έφθασε, μάλιστα, το 2009 να παράσχει στο Πεντάγωνο πρόσβαση σε 7 επιπλέον βάσεις στο έδαφός της, αλλά η πρόσκληση αυτή κρίθηκε τελικά αντισυνταγματική από τα δικαστήρια της χώρας.
Το πραξικόπημα που προκάλεσε τη στροφή
Η Παραγουάη έζησε μία δραματική στροφή μετά το συνταγματικό πραξικόπημα του 2012 που ανέτρεψε τον αριστερού προσανατολισμού Φερνάντο Λούγκο και τον αντικατέστησε με έναν δεξιό πολιτικό, φιλικό προς τις επιχειρήσεις. Η Monsanto και οι γαιοκτήμονες της Βραζιλίας έπαιξαν ρόλο στην αλλαγή του καθεστώτος, όπως και οι ΗΠΑ, οι οποίες είχαν αρχίσει να ανησυχούν από τις αριστερές τάσεις του Λούγκο και την ψυχρή στάση του απέναντι στον αμερικανικό στρατό. Να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ είχαν προηγουμένως στηρίξει απόπειρες πραξικοπημάτων σε Βενεζουέλα, Εκουαδόρ και Βολιβία. Μετά το πραξικόπημα, η Παραγουάη αποπέμφθηκε από αμφότερες την Ουνασούρ και τη Μερκοσούρ.
Πώς θα ήταν μια «Παραγουάη του Ειρηνικού»
Αν η Παραγουάη εντασσόταν στη Συμμαχία του Ειρηνικού, θα αποκτούσε μία διέξοδο προς την ΤΡΡ, μέσω της συμφωνίας ελεύθερων εμπορικών συναλλαγών που έχει με τη Χιλή. Θα μπορούσε να την αξιοποιήσει για να επεκτείνει τις πωλήσεις σόγιας στην Ανατολική Ασία, αυξάνοντας τα κέρδη της Monsanto, των μεγάλων γαιοκτημόνων της Βραζιλίας και της πολιτικής και επιχειρηματικής της ελίτ.
Η αποχώρηση της Παραγουάης και η οικονομική αναστάτωση που αυτό προκαλεί στα μέλη της Μερκοσούρ απειλεί να αποσταθεροποιήσει τον οργανισμό και να βάλει φρένο στην ενοποιητική του πολιτική. Κάτι τέτοιο θα ενίσχυε συγκριτικά την επιρροή της Συμμαχίας του Ειρηνικού η οποία στην ουσία είναι μία οικονομική οργάνωση «πληρεξούσια» των ΗΠΑ. Αυτό, κατ’ επέκταση, θα χώριζε στα δύο την ήπειρο, θα περιόριζε τη Βραζιλία (η οποία έχει να κερδίσει τα περισσότερα από τη Μερκοσούρ) και θα ενδυνάμωνε την αμερικανική επιρροή στο κέντρο της Νότιας Αμερικής.
Η Ν. Αμερική στις συμπληγάδες Ειρηνικού-Ατλαντικού
Ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί με την Παραγουάη, ένα είναι βέβαιο: Η νοτιοαμερικανική ήπειρος βρίσκεται σε διαδικασία διαχωρισμού μεταξύ Δύσης και Ανατολής, Ατλαντικού και Ειρηνικού. Η Συμμαχία του Ειρηνικού συντάσσεται βολικά με τις οικονομικές επιθυμίες της Ουάσιγκτον και διατηρεί ισχυρούς στρατιωτικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, ενώ η Μερκοσούρ, η αντίστοιχή της στον Ατλαντικό, τάσσεται υπέρ της πολυπολικότητας. Αφού τα δυο εμπορικά μπλοκ συσπειρώνονται γύρω από τη Δυτική Νότια Αμερική και τη Βραζιλία αντίστοιχα, είναι αναπόφευκτο να συναντηθούν στο κεντρικό τμήμα της ηπείρου, στην Παραγουάη και την Βολιβία. Αν η Συμμαχία του Ειρηνικού καταφέρει να υφαρπάξει οποιοδήποτε από τα δύο αυτά μέλη, η Βραζιλία θα βρεθεί σύντομα απομονωμένη στη Νότια Αμερική και περιορισμένη. Με τις ΗΠΑ να δραστηριοποιούνται στην Ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία, είναι μόνο θέμα χρόνου μέχρι να δρομολογήσουν ένα παραγουανό παιχνίδι εξουσίας στη Νότια Αμερική.
* Αναδημοσίευση άρθρου του στο RT
Μετάφραση: Ελεάννα Ροζάκη
Προφίλ της χώρας
Η Παραγουάη είναι μια πολύ μικρή χώρα που δεν βρέχεται από θάλασσα στην καρδιά της Νότιας Αμερικής, με πληθυσμό 7 εκατομμυρίων περίπου, η πλειονότητα των οποίων ζει στις νότιες και ανατολικές περιοχές της χώρας. Το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα είναι λιγότερο από 4.000 δολάρια το χρόνο και οι βασικοί τομείς στην οικονομία είναι η γεωργία και οι υπηρεσίες.
Ενέργεια: Με δεδομένο ότι η χώρα καταναλώνει 27.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως (πολύ λιγότερο από τους γείτονές της) τα περιθώρια για κέρδη από τις εξαγωγές είναι τεράστια.
Γεωργία: Βραζιλιάνοι κατέχουν και εκμεταλλεύονται μεγάλα κομμάτια γης στα ανατολικά. Η Monsanto ενεργοποιείται ιδιαίτερα στη χώρα. Η Παραγουάη είναι ο τέταρτος εξαγωγέας σόγιας στον κόσμο με το 95% των σπόρων να προέρχονται από τη Monsanto.
Απειλές για την ασφάλεια: Τα διεθνή καρτέλ ναρκωτικών και εγκλήματος μετακινούνται με άνεση μεταξύ της Βραζιλίας και της Παραγουάης, συχνά δημιουργώντας βάσεις κατά μήκος των περιοχών στα σύνορα.
